1
SELİM KARAHAN
selim.karahan@aksam.com.tr
Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, çok sayıda yatırımcının ufak meblağlarla bir girişimi internet siteleri üzerinden fonlamasına imkân tanıyan yeni nesil finansman aracı 'kitle fonlaması' sistemini Türkiye'de hayata geçirmeye yönelik kanun çalışmasını birkaç ay içinde tamamlamayı hedeflediklerini bildirdi. Kitlesel fonlama miktarlarındaki artış kitlesel fonlamayı sadece yatırımcıların hayalini gerçeğe dönüştüren bir yöntemden, firmaları özellikle de teknoloji şirketlerini yönlendiren bir araç haline geldi.
10 MİLYON $ TOPLADI
Örneğin son zamanların popüler ürünleri akıllı saatler ve sanal gerçeklik gözlüklerinin hayatımıza girmesini kitlesel fonlamaya borçluyuz. Akıllı saat pazarı şu anda Apple ve Samsung’un kontrolüne girmiş olsa da ilk olarak Pebble Smartwatch vardı. Pebble’ın yaratıcıları geliştirdikleri akıllı saat prototipini kitlesel fonlama sitesi Kickstarter’a yükledi ve seri üretime geçebilmek için yatırımcılardan yardım istedi. Pebble kısa bir süre içinde 68 bin 929 kişiden 10 milyon 266 bin dolar toplamayı başardı. Akıllı saatin gördüğü büyük ilgi teknoloji devlerini harekete geçirdi. Günümüzde bilindik tüm markalar artık akıllı saat üretmeye başladı.
2 milyar dolara aldı
2016’nın en önemli yeni ürünü olan sanal gerçeklik gözlüğü ise yine kitlesel fonlama sayesinde hayat buldu. 2012 yılında Oculus, Oculus Rift’i hayata geçirebilmek için Kickstarter’daki yatırımcıların kapısını çaldı. 9 bin 522 yatırımcı Rift için 2 milyon 437 bin dolar yatırım yaptı. Oculus’un gördüğü bu ilgi Facebook CEO'su Mark Zuckerberg’in dikkatini çekti ve Facebook 2014 yılında Oculus’u 2 milyar dolara satın aldı.
Yatırımcı milyoner olabilir
Kitlesel fonlamada yatırımcılar belli bir miktar yatırım yapacağını taahhüt ediyor. Proje sahibi de miktara göre yatırımcılara çeşitli hediyeler sunuyor veya şirketten hisse veriyor. Oculus gibi bir cevher yakaladıysanız hisse alarak kısa süre içinde milyoner olmanız içten bile değil. Bunun yanında kitlesel fonlamada illa teknoloji projeleri için yatırım istenmiyor. Mesela resimlerini kitaplaştırmak isteyen sanatçılar bu yöntemle baskı maliyetlerini çıkarıyor. Bunun yanında sevilen ama yayından kaldırılan dizilerin yeniden çekilmesi için de kampanyalar yapılıyor. Yani kitlesel fonlama ile hayata geçirebileceğiniz projeler hayal gücünüzle sınırlı. Yeter ki yatırımcıları ikna edin.
İslami hassasiyete uygun
Kitlesel fonlamada faizle borç alıp verilmiyor. Bu bakımdan İslami hassasiyetlere uygun bir yatırım aracı olarak öne çıkıyor. Hatta sadece bu hassasiyetlere uygun projelerin yüklenebildiği siteler açılmış durumda. Bunun yanında kitlesel fonlama zaman zaman hayır işleri için de kullanılıyor.
Şu anda yatırımcı korunmuyor
Türkiye merkezli kitlesel fonlama siteleri şu anda mevcut ancak yatırımcıları koruyan herhangi bir yasa yok. Mesela bir yatırımcı binlerce lira vererek bir proje sahibinin şirketine ortak olmak istedi. Söz konusu yatırımcı parayı yolladıktan sonra proje sahibi kayıplara karışırsa yatırımcının yapabileceği çok fazla bir şey yok. Kitlesel fonlama sitelerinde başarısız olan veya yatırımcıları mağdur eden projelerin oranı yüzde 2 ile 4 arasında. Ancak herhangi bir yasal tanımlama olmazsa bu siteler dolandırıcılar tarafından istila edilebilir. Bu sebeple Bakan Şimşek’in sözünü ettiği düzenlemeler büyük önem arz ediyor.