TÜİK'in internet sitesinden, TÜFE hesaplamalarına ilişkin kamuoyunda yer alan bazı iddialara yönelik açıklama yapıldı.
Açıklamada, kurumun, ürettiği tüm istatistiklerde olduğu gibi TÜFE'yi uluslararası normlarda, mesleki bağımsızlık, şeffaflık, karşılaştırılabilirlik, tarafsızlık ve doğruluk ilkelerine bağlı olarak, Avrupa Birliği (AB) ve dünya genelinde geçerli olan, uluslararası kurumlar tarafından tavsiye edilen yöntem, tanım ve kavramları kullanarak hesapladığı bildirildi.
Söz konusu kavram ve yöntemlerle uygulama sonuçlarının yerli, yabancı kurum ve kuruluşlardaki uzmanların değerlendirmelerine açık olduğu, en ayrıntılı düzeyde kamuoyu ile paylaşıldığına işaret edildi.
TÜFE hesaplamalarında kullanılan ağırlık, madde sepeti ve fiyatların şeffaflık politikası gereği kurumun internet sayfasında da yayımlandığı vurgulanan açıklamada, şu ifadeler kullanıldı:
"TÜFE hesaplamaları, tüketici fiyat endeksi tüketim sepeti oluşturulması, ağırlıkların belirlenmesi ve fiyatların derlenmesi olmak üzere üç aşamada yürütülmektedir. Her yıl endeks sepeti güncellenmekte, sepette yer alan ürünlerin ağırlıkları yeniden tespit edilmekte, fiyat derlenen yerleşim yerleri ve iş yerleri (örneklem yapısı) yeniden gözden geçirilmektedir. TÜFE hesaplamalarında hanehalklarının yoğunlukla tercih ettiği iş yerlerinin seçilmesi ve fiyatların bu iş yerlerinden derlenmesi gerekmektedir."
TÜFE tüketim sepetinde yer alacak mal ve hizmetlerin belirlenmesinde, hanehalkı bütçe anketi ve idari kayıtların da kullanıldığı belirtildi.
Her yıl aralık ayında yeni önem kazanan madde ve madde çeşitlerinin endekse dahil edildiği, önemini kaybedenlerin ise endeks sepetinden çıkartıldığı bildirilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
"2018'de endeks sepetinde yer alacak ürünler ve ağırlıklara ilişkin çalışmalar Ocak 2018'de tamamlanmıştır. 2018 sepetinde takip edilen iş yerlerinin ekimde kurum başkanlığı tarafından değiştirilmesi ve iki firmaya kaydırılması gibi bir durum kesinlikle söz konusu değildir. Ocak 2018'de belirlenen sepet, ağırlıklar ve iş yeri seçimine yönelik metodolojide herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. TÜFE hesaplamalarında iş yerlerinin tespitinde yoğun alışveriş yapılma kriteri esastır. 2019'a kadar iş yeri tespiti Bölge Müdürlüklerimizin gözlemlerine dayanmaktaydı, ancak 2019 TÜFE hesaplamalarında kullanılacak iş yerlerinin belirlenmesinde perakende sektöründe yer alan marketler ve giyim mağazalarının Gelir İdaresi Başkanlığından (GİB) alınan ciro payları kullanılmış, bu şekilde en çok satış yapan iş yerlerinden fiyat derlenmesi planlanmıştır. Böylece tüketicilerin yoğunlukla tercih ettiği iş yerleri uluslararası normlara daha uygun bir şekilde ciro büyüklükleri dikkate alınarak belirlenmiştir. Bu kapsamda 2019'da fiyat derlenecek iş yeri sayılarının ciro tabakalaması belirlenmiş, iş yeri sayısı ve fiyat sayısı artırılmıştır."
Söz konusu iş yerlerinden 2019 sepetine temel oluşturacak şekilde aralık ayında fiyat derlenmeye başlandığı belirtilerek, "TÜFE kapsamında fiyat derleme sıklığı piyasadaki fiyat gelişimini yansıtacak şekilde yapılmaktadır. Fiyat hareketliliği yüksek olan ürünlerde daha sık aralıklarla fiyat derlenmektedir. Buradaki amaç, düşük fiyatı değil yükselen ya da düşen bütün fiyatları kaydetmektir. Uygulama zorlukları olmazsa ayın tüm günlerinin ve işlemlerinin (alışverişlerin) kapsanması hedeflenmektedir. TÜFE hesaplamalarının modernleştirilmesi çalışmaları kapsamında fiyat hareketliliğini daha duyarlı bir şekilde verebilmek için ayın tüm günlerini ve tüm satışları içeren barkod verisi kullanılarak işlem hacmine göre ağırlıklandırılmış fiyatlarının hesaplamalarda kullanımı TÜİK tarafından bir Ar-Ge projesi olarak yürütülmektedir." değerlendirmesinde bulunuldu.
TÜFE sepetinde 2003 yılından bu yana otomobil ve elektronik eşyaların da kapsandığına işaret edilen açıklamada, şu bilgiler verildi:
"2018 ve öncesinde sadece Ankara'dan derlenen bu ürünlerin, bölgesel fiyat farklılığını yansıtmak amacıyla 2019'da tüm bölge müdürlükleri tarafından derlenmesi planlanmıştır. Bu kapsamda 2019 endeks hesaplamalarına baz oluşturmak üzere aralık ayı fiyatları derlenmiştir. 2019 çalışmaları kapsamında yapılan yenilikler, ciro büyüklükleri gibi daha objektif kriterler kullanılarak iş yeri seçiminin yapılması, otomobil ve elektronik eşya gibi sadece Ankara'dan derlenen maddelerin fiyatlarının bölge müdürlüklerinin tamamına dağıtılması, iş yeri sayısının ve fiyat sayısının bu çerçevede artırılmasıdır. 2019'da kullanılacak sepet için aralık ayında fiyat derleme çalışmaları da bu kapsamda yürütülmüştür."
TÜFE verisinin bu alanda dünyada yayımlanan en şeffaf veriler arasında yer aldığı vurgulanarak, kasım ve aralıkta enflasyonun ana belirleyicisinin döviz kurundaki iyileşme ve vergi düzenlemeleriolduğu bildirildi.
KAYNAK: AA