Dünya genelinde yılda yaklaşık 800 bin ton sentetik boya üretilirken bunun yaklaşık yüzde 75'i tekstil endüstrisinde kullanılıyor. Dünya tekstil sektöründe kullanılan boyaların sadece yüzde 1'i doğal boya.Sentetik boya içeren tekstil atık sularının arıtılmadan deşarj edilmesi çevre kirliliğine neden olurken tekstil sektöründe doğal boyaların tercih edilmesi hem çevre kirliliğinin önüne geçilmesi hem de sınırlı su kaynaklarının etkili kullanımı açısından önem taşıyor. Tekstil ülkesi olan Türkiye'de de Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kenan Turgut ve ekibi, tekstil sektöründe sentetik boyalar yerine kullanılabilen, tropik ülkelerde tarımı yapılan doğal boya bitkisi indigoyu Türkiye'de ilk kez yetiştirerek toz boya elde etmeyi başardı.
PAHALI BİR ÜRÜN
Turgut, çalışmalarını TÜBİTAK TEYDEB Projesi kapsamında Güney Agripark AR-GE Şirketi'nde yürüttüklerini belirtti. İndigonun mavi boya elde etmede kullanılan Asya kökenli bir bitki olduğunu belirten Turgut, "Özellikle tropik ülkelerde tarımı çok yapılıyor. Biz de bu bitkinin mikro çoğaltılması, sürdürülebilir tarımı ve sonunda da toz halinde çözünebilir boyar madde elde edilmesi üzerine bu projeyi kurguladık" dedi. Bu boyanın çevreciliğinin yanı sıra katma değeri yüksek bir ürün olduğunu ve dünyada 1 kilogramının 100 doların üzerinde fiyatla satıldığını belirten Turgut, bitkinin yetiştirilme süreciyle ilgili şu bilgileri verdi: "İlk önce doku kültürüne başlamamız için tohumları çimlendirmemiz gerekiyordu ve ilk bitkilerimizi onlardan aldık. Diktiğimiz 10-12 tane bitki vardı. Doku kültürü için 2-3 bitki yeterli aslında. Onlardan bir yıl içerisinde on binlerce bitki üretmek mümkün. Elde ettiğimiz binlerce bitkilerle arazide denememizi kurduk. Geçen sene ilk yaprak örneklerimizi aldık."
KULLANIM ALANI GENİŞ
Bundan sonraki süreçte bitkinin ıslah çalışmalarına devam edip, iyi bitkileri seçip çoğaltarak üretime devam edeceklerine belirten Kenan Turgut, "Bizim asıl amacımız tekstil ama tekstil dışında gıdada kozmetikte, ilaç sanayiinde ve hobi, el işçiliğinde de çok kullanılıyor. Özellikle Avrupa'da, Amerika'da daha çok yaygın" dedi.
MAVİ RENGE DÖNÜŞÜYOR
Turgut, Ar-Ge sürecinde bitkiden elde ettikleri verim ile ilgili, "1 dekardan yaklaşık 2- 2.5 ton ürün alınabiliyor ve 20-25 kilogram da indigo toz boya elde edilebiliyor" dedi. İndigodan mavi boya elde edilmesi sürecinin detaylarını da paylaşan Kenan Turgut, "Bir karıştırma ve havalandırma sisteminiz olması, birkaç gün yüksek PH içerisinde kapalı ortamda bekletilmesi, belli bir süre sonra katılaşması ve bunun o süreçte maviye dönüşmesi gerekiyor. Bu indigo rengini aldıktan sonra mavi renkte, katı bir madde elde ediyoruz. Ondan sonra ufalanarak toz haline getirilmesi gerekiyor" diye konuştu.