Alman ilaç ve kimya şirketi Bayer, yabani otlara karşı kullanılan glifosat maddesini içeren tarım ilacının kansere yol açtığı gerekçesiyle ABD’de hakkında açılan davalarda anlaşma yoluna gittiğini ve 10.9 milyar dolar ödeneceğini duyurdu. Şirket böylece dava açan toplam 125 bin kişiyle ‘uzlaştı’. ABD’de halen şirketin anlaşmaya yanaşmadığı 40 binden fazla dava bulunuyor. Bayer, daha sonra açılabilecek davalar için de 1.25 milyar dolar ayırdığını açıkladı. İlaç, Bayer tarafından 2016’da 66 milyar dolara satın alınan ABD’li tarım devi Monsanto tarafından üretiliyor.
UYARI NOTU KOYDU
ABD’de Bayer-Monsanto markalı RoundUp ve Ranger Pro ilaçlarının içeriğindeki ‘glifosat’ yüzünden kanser oldukları iddiasıyla açılan davalardan üçü, şirket aleynine sonuçlanmıştı. Gerekçelerde, şirketin ilaçlarının kansere yol açtığını bilmesine rağmen tüketicileri uyarmadığı belirtilmişti. Dünya Sağlık Örgütü Uluslararası Kanser Araştırmaları Kurumu da, ‘glifosat’ın kansere yol açabileceği görüşünde. Şirket şu anda ABD’deki ilaç kutularının üzerine ‘Dünya Sağlık Örgütü bu ürünün muhtemelen kanser yapabileceği konusunda uyarıyor’ notunu ekledi. Diğer taraftan RoundUp ve Ranger Pro tarım ürünlerinin Türkiye’de de satışı yapılıyor. ABD’deki karar ve Avrupa Birliği ülkelerinin ilacı yasaklamalarının ardından Türkiye’de de ilacın değerlendirmeye alındığı öğrenildi.
E-TİCARET SİTELERİNDE
RoundUp tarım ilacının Türkiye’deki birçok e-ticaret sitesinde satışı yapılıyor.
Çıkan haberler sonrası bazı sitelerde ilanın üzerine ‘satışa kapalı’ şeklinde ibarelerin konulması dikkat çekti.
TÜRKİYE’DEKİ DAVA 10 TEMMUZ’DA
Bayer-Monsanto markalı RoundUp’a karşı Türkiye’de de dava açıldı. Mahkeme, Hacettepe Eczacılık, Ankara Ziraat, Ziraat Mühendisleri Odası, Türk Tıbbi Onkoloji Derneği gibi kurumlardan da görüş istedi. Ziraat Mühendisleri Odası, “İlacın kullanımı riskli ve zararlı olabilir” görüşü verirken, Türk Tıbbi Onkoloji Derneği ise, tam tersi görüş olarak “ABD’deki çalışmaların kanserojen veya genotoksik tehdit göstermediğini” savundu. Türkiye’deki ilk davanın ilk duruşması 10 Temmuz tarihinde Ankara 18. İdare Mahkemesi’nde görülecek. Türkiye’deki davada ise tazminat talebinde bulunulmadığı öğrenildi. Konuya ilişkin Bayer’in Türkiye ofisinden AKŞAM’a yapılan açıklamada ise, Türkiye’de bugüne kadar ilaca yönelik açılmış bir tazminat davası olmadığına dikkat çekildi.
Mayıs 2019’da da ilaç, tazminat davasıyla gündeme gelmişti.
FRANSA’DA KOLSUZ BEBEKLER...
Fransa'da bazı kırsal bölgelerde kolsuz ve bacaksız doğan bebeklerin sayısının artışa geçmesi de ülkedeki zararlı tarım ilacı ‘pestisit’ kullanımlarını gündeme getirmişti. Avrupa Parlamentosu üyesi Yannick Jadot, “Elimizdeki veriler bu sorunun pestisitten kaynaklandığını gösteriyor” açıklamasını yaparak, Fransa devletini tarım ilacı pestisitin zararlarını görmezden gelmekle suçlamıştı.
BAKANLIK ÜNİVERSİTELERDEN GÖRÜŞ İSTEDİ
Tarım Bakanlığı, kanserojen etkinin ABD’de yargı tarafından da tespit edilmesi üzerine, ilacın Türkiye’de yasaklanıp yasaklanmayacağına karar vermek üzere üniversitelerden görüş istedi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitkileri Koruma Bölümü öğretim üyesi Prof. Cem Özkan, yaptığı araştırmalar sonucu ‘yasaklanmalı’ önerisinde bulunduğunu söyledi. Tarımda zararlılarla mücadele için Ankara Üniversitesi Teknokent’te kimyasal ilaca alternatif biyolojik mücadele yöntemleri geliştirdiklerine işaret eden Özkan, “Ceviz ve elma yetiştirmede ilaç kullanımını yüzde 50 azalttık. Türkiye her yıl 600 milyon dolarlık tarımsal ilaç ithal ediyor. Biyolojik mücadele ile ekonomi de kazanır” dedi.
SEKTÖRÜN KÂRLILIĞI TAZMİNATTAN FAZLA
ABD’deki davalar sonuçlandıkça, diğer ülkelerde de davalar açılmaya başlandı. Euronews’in haberine göre, davalar Bayer’in piyasa değerini on milyarlarca euro düşüyor. Şirket, geçen yılın sonunda yeniden yapılanma çerçevesinde yaklaşık 12 bin kişiyi işten çıkaracağını ve hayvan sağlığı bölümünü satacağını duyurmuştu. Ancak ilaç sektörünün karlılığı, şirketin milyarlık tazminatlara ve değer kaybına rağmen yoluna devam etmesini sağlıyor.
İKİ ÜLKE YASAKLADI
Alman demiryolu şirketi Deutsche Bahn, glifosat içeren ilaç kullanmama kararı aldı. Avusturya, glifosat içeren tarım ilaçlarını yasaklayan ilk AB ülkesi oldu. Lüksemburg da yasaklama kararı aldı. Ancak AB, ilacın lisansını 5 yıl daha uzattı.