ŞENAY BÜYÜKKÖŞDERE
Bir ülkenin nasıl bir dönüşüm içerisinde olduğunu ortaya koyan en önemli gösterge, şüphesiz şehirleridir. Türkiye bu anlamda son 15 yılda tarihinin en hızlı değişimini yaşadı. Son 15 yılda çevre ve şehircilik alanında ülke genelinde çevreyi yaşanabilir, şehirleri kimlik sahibi yapmak için 21 milyar TL’nin üzerinde kaynak kullanıldı. Afet riskli alanlarda dönüşüm çalışmalarına başlandı. 81 ilde kentsel dönüşüm çalışmaları başlatılırken 52 farklı ilde 216 adet riskli alan ilan edildi. Ülke genelinde 511 binden fazla konut ve iş yerini “Riskli Yapı” statüsüne alındı. 5 şehirde de 9 adet alanda yıpranan tarihî ve kültürel taşınmazların korunması amacıyla ‘Yenileme Alanı’ ilan edildi. Ayrıca 28 şehirde 116 adet yerde “kentsel dönüşüm gelişim ve proje alanı” ilan edildi.
5 MİLYAR LİRALIK KAYNAK Bu süreçte kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında ülke genelinde yaklaşık yaklaşık 5 milyar TL kaynak kullanıldı. Terörden etkilenen şehirlere ise 10 milyar TL’nin üzerinde yatırım yapılıyor. Bu şehirlerde altyapı ve sosyal donatı alanlarıyla birlikte yaklaşık 26 bin konut yapılıyor. YILDA 500 BİN HANE PLANI Hükümetin 2023 hedefi ise can veya mal kaybına yol açma riski taşıyan tüm yerleşim alanlarının, güvensiz ve sağlıksız yapılaşmalardan arındırılarak, yaşanabilir ve güvenli yerleşim alanlarının oluşturulması. Kentsel dönüşümle; yılda 500 bin hane olmak üzere dayanıksız yapıların dönüşümü planlanıyır. Risk teşkil eden 7.5 milyon hanenin dönüşümünün ise 15 yılda tamamlanması hedefleniyor. Bu arada yöresel özelliklere ve kent estetiğine uygun yaklaşımlar geliştirilmesi için de stratejiler belirlenmiş durumda. 2003-2018’de inşa edilen konut Dar ve orta gelir grubu 374.042 Alt ve yoksul gelir grubu 151.301 Gece kondu dönüşüm 142.301 Afet konutu grubu 37.734 Tarım köy uygulamas 6.415 İhale tarihi alınmış projeler 11.177 Emeklileri ev sahibi yapıyor TOKİ, ayrıca emeklilere 250 liradan başlayan taksitler ve 240 aya varan vadelerle uygun ödeme koşullarında ev sahibi olma fırsatı sunuyor. Mevcut konut üretimlerinin yüzde 25’i emeklilere ayrılırken, doğrudan kendi talepleriyle yepyeni konut projeleri de hayata geçiriliyor. Her yıl yaklaşık 15 bin emekli vatandaş, TOKİ sayesinde konut sahibi oluyor. İnşaat sektörüne 150 milyar lira Alt ve orta gelir grubunu konut sahibi yapmak amacıyla kurulan Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) de bu 15 yıllık süreçte, tarihinin en parlak dönemini yaşayarak adeta bir başarı hikayesi yazdı. Kurulduğu 1984 yılından 2002’ye kadar geçen 19 yılda 43 bin konut üreten TOKİ, 2003-2018 yıllarında alt ve orta gelir grubu vatandaşlar için ihale tarihi alınmış projelerle 835 bin sosyal konut rakamına ulaştı. Ayrıca 2003-2018 yıllarında alt ve orta gelir grubu vatandaşlar için ihale tarihi alınmış projelerle 835 bin sosyal konut rakamına ulaşan TOKİ, 15 yılda inşaat sektörüne yaklaşık 150 milyar lira kaynak aktardı. Dar ve orta gelirli için 374 bin 42, alt-yoksul gelir grubu için ise 151 bin 301 konut üretti. Büyük şehir parkları geliyor Ayrıca şehit aileleri ve engelli vatandaşlara öncelikli konut temin edilmesi için bir ilki başlatan TOKİ, şehit yakınları, dul ve yetimler, gazi ve maluller ile engelli vatandaşların ev sahibi olmaları için bu gruplara öncelik veriyor. Yaklaşık 22 bin şehit ailesi ve malule 900 milyon faizsiz konut kredisi verilerek konut sahibi olmaları sağland. Bu arada TOKİPARK adıyla Türkiye’nin pek çok kentinde “daha çok yeşil” anlayışıyla büyük şehir parkları kurmaya başlayan TOKİ, bu doğrultuda ülke genelinde pek çok TOKİPARK projesi hayata geçirmeyi planlıyor.