ŞENAY BÜYÜKKÖŞDERE
Türkiye genelinde yıllık ortalama yüzde 120'yi bulan kira artışları ev sahipleriyle kiracıları karşı karşıya getirirken, hükümet de oluşabilecek mağduriyetlerin önüne geçmek için harekete geçti. 4 bakanlığın bir araya gelerek üzerinde çalıştığı yasanın şekillenmesine günler kala sektör temsilcilerine yeni yasaya dair beklentilerini sorduk. Gayrimenkul sektörü paydaşları kira sorununun çözümünde devlet-özel sektör işbirliğinin önemi konusunda hemfikir. Kiralardaki artışa 'sabit oranlı' çözümü de yerinde bulan sektör temsilcilerine göre 'arabuluculuk müessesesi'nin devreye girmesi çözüm sürecini hızlandıracak. Fahiş fiyat artışlarının nedenleri ve çözüm yollarına ilişkin görüşlerini de paylaşan sektör temsilcileri şu değerlendirmeleri yaptı:
HAKKINI KULLANACAK
Endeksa Kurucu Ortağı ve Genel Müdürü Görkem Öğüt: Planlanan düzenleme mevcutta olan yasanın daha sıkı uygulanması ve kiracının haklarını kullanmasına yönelik bir yol açacak. Zaten TÜFE üzerinde yapılan artışlarla ilgili kiracı yasal haklarını kullanabiliyordu ama ev sahibiyle bir çatışma sürecine girmek istememek, mahkeme sürecinin uzama ihtimali gibi nedenlerle vatandaşlar bu haklarını çok fazla kullanmıyorlardı. 4 bakanlığın birlikte çalıştığı yeni düzenlemede anlaşmazlıkların kısa sürede sonuca bağlanacağı, vatandaşın her an kolayca başvuru yapacağı bir yapı kurulacağını düşünüyorum.
KİRALIK %30 AZALDI
Emlakjet CEO'su Tolga İdikat: Konut stoku pandemide tükendi. Emlak sitelerinde listelenen kiralık konut miktarı geçen yıla göre yüzde 30 azaldı. Meclis'e gelecek yeni yasayla ne mal sahibini ne kiracıyı küstürmeyecek formüller uygulanacağını düşünüyoruz. Almanya'daki gibi bir teşvik formülünün de uygulanması ve yabancıya ikinci el konut satışının önüne geçilmesi piyasanın dengelenmesi için etkili olabilir.
Dr. Av. Arabulucu Umut Metin: Kiracıyla ev sahibi arasında yıllarca süren dava, yargının iş yükünü artırdığı gibi, hem kiracı hem de ev sahibi için huzuru kaçırmaktadır. Çözüm için arabuluculuktan daha hızlı bir yöntem yok. Mahkemelerdeki iş yükünün hafifletilmesini destekleyen arabuluculuk yöntemi, kira uyuşmazlıkları için de rahatça uygulanabilir.
BAKANLIĞIN EL ATMASI ÖNEMLİ
İNDER Yönetim Kurulu Başkanı Nazmi Durbakayım, yaklaşık 4-5 sene önce başlayan ekonomik daralma ve pandemi sürecinin, maliyetlere yansımaya başladığını ve bunun konut arzının dip seviyelere gelmesine sebep olduğunu ifade etti. Durbakayım, şöyle konuştu: "Gerek savaş, gerekse küresel ekonomik kriz nedeniyle artan inşaat maliyetlerinin yarattığı yüksek konut fiyatları, sektörümüzü stagflasyon ortamına itti. Dolayısıyla bu durumdan çıkış için, yani artan maliyetler ve yaşanan ekonomik krizler nedeniyle erişilebilir konut fiyat seviyesine ulaşımının ve makul kiraların temini için devlet ve özel sektör işbirliğinin olması gerekir. Bu kapsamda konuya bakanlığın el atmasını çok olumlu karşılıyoruz ve önümüzdeki günlerde bir sonuca ulaşmasını bekliyoruz" diye konuştu.
'ARZ TALEP'TE DENGE ŞART
Endeksa Kurucu Ortağı ve Genel Müdürü Görkem Öğüt, son 1 yılda büyükşehirlerde TÜFE'nin çok üzerinde artışlar yaşandığını belirterek, şunları söyledi: "Kira artışlarının sürdürülebilir anlamda çözülebilmesi için arz talep dengesinin çözülmesi gerekiyor. Sosyal konut planı da arz talep dengesini sağlamaya yönelik adımlardan biri."
ARTIŞIN NEDENLERİ
Konut stoku 2 yıl süren pandemi döneminde tükendi.
Kiralık konut geçen yıla göre yüzde 30 azaldı.
Ekonomik daralma maliyetlere yansıdı, konut arzı dip seviyelere indi.
Yabancıya 2. el konut satışı piyasadaki dengeyi olumsuz etkiledi.
Sahte kiralık ilanları ile fiyatların katlanarak artması sağlandı.
ÇÖZÜM YOLLARI
Devlet ve sektör el ele vermeli, yeni konutlar üretilmeli.
Yeni konut alacaklar ve konut üretecekler teşvik edilmeli.
Yabancılara konut satışına sınırlama getirilmeli.
Sosyal konut üretilmeli, denetleyici sistem kurulmalı.
Emlakçıların çeteleşip, fırsatçılık yapmasının önüne geçilmeli.
TESPİT DAVALARI 3-4 YILI BULUYOR
Kira anlaşmazlıkları nedeniyle mahkemelere taşınan davalar 4 yılı buluyor. Avukat Hikmet Güngör, hakimlerin önündeki 10 dosyadan 3'ünü kira tespit davalarının oluşturduğunu söyledi. Güngör, tespit ve kiracı tahliye davalarının ortalama 3-4 yıla yayıldığını belirterek takip ettiği ve 2019'da açılan bir dosyanın hâlâ sonuçlanmadığını söyledi.
DENETİMLE SİLİNEN İLANLAR İKİYE KATLANDI
Dijital emlak platformlarındaki gayrimenkul ilanlarına yönelik düzenleme 1 Haziran'da uygulamaya girdi. Dünya Gazetesi'nin haberine göre, düzenleme etkisini hızlı gösterdi. Düzenlemenin Resmi Gazete'de yayımlandığı ilk günde ilan sitelerinde kaldırılan ilan sayısı 2'ye katlanırken, silinen ilanların devamında da artarak sürdüğü belirtiliyor.
6 AYDA KATLANDI
SAHTE İLANLAR FİYATLARI DA YÜKSELTİYOR
Ev kiralarının yükselmesiyle konut satın almaya yönelen vatandaşlar emlakçıların oyunuyla karşılaşıyor. Sosyal medya, bir internet sitesinde emlakçıların verdiği ilanlarla ilgili şikayetlerle doldu. Emlakçıların iskansız ya da sahte ev satışı yaptığı iddia ediliyor. Kamu Başdenetçisi Şeref Malkoç da, fahiş artışlara ilişkin fırsatçılık yapanların olduğunu, ev sahiplerinin yüksek kira talepleri konusunda çok sayıda başvuru yapıldığını söylemişti. Malkoç, "Fırsatçılık yapanlar, haksız kazanç elde etmeye çalışanlar elbet hesabını verecekler" diye konuşmuştu.