İstanbul Sanayi Odası (İSO), Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2016’ araştırmasının sonuçlarını açıkladı. Sanayi devlerinin üretimden satışları bir önceki yıla göre yüzde 8.8’lik artışla 490 milyar liraya, toplam faaliyet kârı yüzde 18.6 artışla 52.4 milyar liraya ve toplam ihracatı da yüzde 3.1 artışla 55.1 milyar dolara yükseldi.
TÜPRAŞ yİNE LİDER OLDU
İSO 500 listesinin en büyüğü bu yıl da Tüpraş oldu. Listenin ikinci sırasında Ford, üçüncü sırada ise Tofaş yer aldı. İlk 10 içinde beş otomotiv şirketinin yer aldığı araştırmada, listeye 48 yeni sanayi kuruluşu girdi. Bunlardan 27 tanesi geçen yıl İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralamasında yer alan şirketlerden, 21 kuruluş ise İSO 1000 dışından olan şirketlerden oluştu. Reel ekonominin mevcut durumunu ve yaşadığı sorunları ortaya çıkarması bakımından önem taşıyan araştırmaya göre, 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun üretimden satışları bir önceki yıla göre yüzde 8,8’lik artışla 450.505 milyar liradan 490.043 milyar liraya çıktı. Kuruluşların toplam faaliyet kârı bir önceki seneye göre yüzde 18,6 artışla 52,4 milyar TL’ye, faaliyet kârlılık oranını da yüzde 8,7’den yüzde 9,4’e yükseldi. Toplam ihracatı üç yıldır üst üste gerileyen 500 Büyük Kuruluşun 2016 yılında ihracatı yeniden ivme kazanarak % 3,1 artışla 55,1 milyar dolar oldu.
BÜYÜME SÜRDÜ
Araştırma sonuçlarını açıklayan İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, “Türkiye’de yaşanan beklenmedik olumsuz olaylar eğer dünyanın en gelişmiş ülke ekonomilerinde yaşanmış olsaydı, bu ülke ekonomilerinde bizim ekonomimizin yaşadığı tahribattan daha büyüğü yaşanırdı. Türkiye ekonomisi, bütün zorluklara rağmen büyümüyi sürdürdü” dedi.
Sadece 3'te 1'i halka açık
Şirketlerin üretimden satışlarının yüzde 33'ü Borsa İstanbul'da işlem gören şirketlerden geldi. Halka açık şirketlerin ilk 10'unun toplam üretimden satışları ise 105 milyar lirayı geçti. Listenin ilk 10'unda yer alan ve borsada işlem gören 5 şirketin aktifleri 59,5 milyar lira ve toplam dönem kârı 4,7 milyar lira oldu.
6 milyar TL KDV ödediler
Sanayicilerin en önemli sorunlardan birinin yatırımlar ve işletme sermayesi açısından yeni kaynaklara ulaşamaması olduğunu belirten Bahçıvan “İSO 500’ün devreden KDV’si 2016'da yükselerek % 23,6 ile 6 milyar liraya çıktı. Sanayi finansmanda zorlanırken, devlete 6 milyar lira borç verdi" dedi.
15 bin kişi işe alındı
Türkiye’nin 500 büyük kuruluşlarının istihdamları yüzde 2,2 ile yaklaşık 15 bin civarında arttı. Ödenen maaş ve ücretlerde de yüzde 15,7 oranında artış gerçekleşti. Son yıllarda duran varlıklar lehine olan iyileşme, 2016 yılında 1 puan kadar geriledi. İSO 500’de 2016 yılında vergi öncesi kâr eden kuruluş sayısı 400’den 392’ye inerken, zarar eden kuruluş sayısı ise 108 oldu.
ZARAR EDEN ŞİRKETLER AZALDI
Faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr (EBITDA) eden firma sayıları 2016 yılında 484’e yükseldi ve ölçülmeye başlandığı son dört yıl içindeki en yüksek sayıya ulaştı. Zarar eden firma sayısı ise 16’ya geriledi. 500 Büyük içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı da 123’e indi.
Savunmanın yıldızı BMC devler ligine hızlı girdi
İSO'nun '500 Büyük' listesine 2016 yılında 48 yeni firma girdi. Bu şirketlerin 27'si ilk kez listeye dahil olurken kalan 21 şirket ise 'İkinci 500' listesinden yükselerek 'İlk 500'e girdi. İlk 500'e giren şirketlerden en hızlı yükselişi Gaziantepli bakliyat devi Tiryaki Agro yaptı. Şirket listeye 60'ıncı sıradan girdi. Geçen yıl listede yer almayan savunma sanayiinin yıldızı BMC de 2016'nın en hızlı şirketleri listesine dahil oldu. BMC 2016'da 783 milyon liralık üretimden satış rakamına ulaşarak 'İSO 500' listesine 157'nci sıradan listeye girdi. Listeye yeni girenler arasında D'S Damat, Karsan, Standard Profil, Beyteks, ISS Hazır Yemek, TÜVASAŞ, Kalekim, Çetinkaya Mensucat, Süperlit Boru da yer aldı. İSO 500 Büyük Sanayii listesinin ilk 10'unda 4 Koç şirketi yer aldı.
İmalat sanayiinin payı 2015 ile aynı seviyede
Araştırmaya göre sanayi sektörünün uzun yıllara dayanan yapısal sorununun devam ettiğini belirten Bahçıvan “Bu da GSYİH’deki imalat sanayi payının gerilemesi. Türkiye ekonomisinin yeniden ve katma değeri daha yüksek bir üretim ekonomisine dönmesi gerekmektedir. Geçen yıl bu alandaki karnemizi iyileştiremedik. İmalat sanayiinin GSYH içindeki payı geçen yıl yüzde 16,7 olarak aynı seviyede kalmaya devam etti. Bu trendin tersine çevrilebilmesi ve sanayi sektörünün koşullarının iyileştirilmesi gerekiyor” diye konuştu.
Kârın çoğu finansmana gitti
Araştırmaya göre sanayide, finansman yönetimi son yıllardaki en temel problem olmaya devam etti. Sanayi kuruluşları, elde ettikleri 52 milyar liralık esas faaliyet kârının yarısından fazlasını finansman gideri olarak kaybetti. Finansman giderleri 2016 yılında yüzde 3,6 oranında artarak 29 milyar TL’ye yükseldi. Yine sanayi devlerinin FAVÖK mutlak büyüklüğü 76,1 milyar TL olarak hesaplandı. 2015 yılında bu büyüklük 62 milyar TL olmuştu. Yani FAVÖK büyüklüğü yüzde 22,8 arttı. Dönem kâr ve zarar toplamı yüzde 33,2 artarak 37,7 milyar liraya yükseldi.
TL’deki değer kaybının etkisi sınırlandı
TL’nin değer kaybının finansman giderlerinde beklentilerin altında etki yaptığını belirten Bahçıvan, “Çünkü finansman giderlerinin faaliyet kârı içindeki payı 2016’da yüzde 63,4’ten yüzde 55,4’e indi. Sanayiciler TL'deki değer kaybının olumsuz etkisini sınırladılar” dedi.
Sanayiciye Ar-Ge teşviki eleştirisi
Ar-Ge harcamaları bir önceki yıla göre yüzde 16,3’lük azalma ile 2,8 milyar liraya indi. Ar-Ge harcamalarının üretimden satışlara oranı 2016 yılında yüzde 0,57’ye gerilerken, Ar-Ge yapan şirket sayısı da 239’a düştü. Ar-Ge konusunda sanayiciler olarak eleştirel bir pay çıkarmak gerektiğini belirten Bahçıvan, “Veriler, Ar-Ge yatırımları konusunda verilen destek ve teşviklere sanayicilerden yeteri kadar yanıt alınamadığını göstermektedir. Sanayiciye Ar-Ge yatırımlarıyla ilgili daha fazla sorumluluk düşüyor” dedi.