AA
Bayraktar, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Bakanlığının 2024 yılı bütçesinin sunumunda, yalnızca yenilenebilir enerji kaynaklarına yapılan yatırımların, ülkenin artan enerji ihtiyacını sorunsuz karşılayabilmek ve karbon emisyon hedeflerine ulaşabilmek için yeterli olmadığını ifade etti.
Sıfır karbon salınımıyla enerji üreten nükleer güç santrallerinin, elektrik üretiminde sürekli ve güvenilir baz yük kapasite sağlamak ve enerji arzının istikrarını ve kesintisiz elektrik teminini desteklemek açısından önemli olduğunu vurgulayan Bayraktar, dünyada 32 ülkede 412 nükleer reaktörün faaliyette olduğunu, 17 ülkede ise inşaat faaliyetleri devam eden 58 adet reaktörün bulunduğunu belirtti.
Bayraktar, Akkuyu Nükleer Güç Santrali Projesi ile nükleer enerji alanında önemli ilerleme katedildiğine dikkati çekerek, şöyle devam etti:
"Şu anda tüm uluslararası güvenlik standartlarına uygun olarak 4 reaktörün aynı anda inşasına devam ediyoruz. 27 Nisan 2023 tarihinde ilk yakıt çubuklarını sahaya getirerek Akkuyu Projemize uluslararası standartlarda nükleer tesis statüsü kazandırdık. Diğer taraftan, Akkuyu sahasında şu anda 30 bine yakın istihdam sağlanmakta olup tamamen devreye alındığında ise 4 bin kişiye sürekli istihdam sağlayacaktır. Bununla birlikte, Akkuyu Nükleer Güç Santrali bütün ünitelerin faaliyete geçmesiyle ülkemizin yıllık elektrik ihtiyacının yaklaşık yüzde 10'unu karşılayacak, yıllık 7 milyar metreküp doğal gaz ithalatı ve 35 milyon ton karbon salınımının da önüne geçecektir. Ayrıca üzerinde çalıştığımız Sinop ve Trakya nükleer güç santrali projelerine yönelik teknoloji sahibi ülkelerle görüşmelerimiz devam etmektedir."
"ENERJİ VERİMLİLİĞİNİ ARTIRICI YATIRIMLARLA YILLIK 816 MİLYON LİRA TASARRUF ELDE EDİLDİ"
Enerji verimliliğinin en temiz ve en ucuz enerji kaynağı olduğunu belirten Bayraktar, 2017'den beri uygulanan "Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı" kapsamında 2017-2022 döneminde enerji verimliliğine yapılan toplam 7,5 milyar dolarlık yatırım sayesinde 18,7 milyon TEP kümülatif enerji tasarrufu sağlandığını söyledi.
Bayraktar, bu çalışmalar neticesinde 59 milyon ton sera gazı emisyonunu engelleyen, 39 bin 500 ilave istihdama sahip bir sektör oluşturulduğunu belirterek, şu ifadeleri kullandı:
"Ayrıca, 2000 yılından bugüne enerji yoğunluğumuzda yüzde 27 düşüş gerçekleştirdik. Özellikle enerji verimliliğinde rekor bir yıl olarak nitelendirdiğimiz 2021 yılında Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre yüzde 2,7 ile dünyada enerji yoğunluğunu en çok iyileştiren ikinci ülke olduk. Diğer taraftan, enerji verimliliğini artırmayı ve özel sektörün finansal yükünü azaltmayı hedefleyen verimlilik artırıcı projeler kapsamında şu ana kadar yapılan 500 milyon lira tutarındaki yatırımlara 126 milyon lira destek verdik. Söz konusu yatırımlar sonucunda yıllık 816 milyon lira karşılığı olan tasarruf elde edilmesini sağladık. Kamu kaynaklarının verimli kullanılması ve enerji maliyetlerinin azaltılması amacıyla Sayın Cumhurbaşkanı'mızın imzasıyla yayımlanan 3 Kasım 2023 tarihli genelgeyle yüzde 15 olan kamu binalarındaki enerji tasarruf hedefini 2030 yılına kadar asgari yüzde 30'a çıkardık."
18,2 MİLYAR LİRA ELEKTRİK TÜKETİM DESTEĞİ SAĞLANDI
Bayraktar, rekabete açık, öngörülebilir, şeffaf ve mali açıdan güçlü bir enerji piyasası oluşturulmasının ve piyasa oyuncularının ticari işlem yapabilecekleri piyasa araçlarının çeşitlendirilmesinin önemine işaret etti.
Salgın sonrası enerji talebinin artmasına karşın küresel arzın yetersiz kalması, uluslararası krizler ve yatırım eksikliği nedeniyle enerji fiyatlarının hızla yükselişe geçtiğini anımsatan Bayraktar, bu fiyat artışlarından vatandaşların asgari düzeyde etkilenmesi için Elektrik Piyasasında Azami Uzlaştırma Fiyatı Uygulaması'nın geliştirildiğini söyledi.
Bayraktar, Sakarya Gaz Sahası'nda üretilen gazın nisan ayında karaya ulaşmasının ardından konut, ibadethane ve cemevi abonelerinin ilk ay tüm tüketimlerinin, sonraki aylarda ise aylık 25 metreküpe denk gelen tüketimlerinden bir yıl boyunca ücret alınmamasına ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı'nı anımsatarak, şöyle devam etti:
"Bu kapsamda 6,4 milyar metreküp doğal gazı bedelsiz olarak vatandaşlarımıza sunuyoruz. Diğer taraftan, ihtiyaç sahibi hanelere elektrik tüketim desteği verilmesine yönelik Cumhurbaşkanı Kararı kapsamında hanedeki kişi sayısına göre aylık 150 kilovatsaat karşılığı tutara kadar destekleme yapmaktayız. Bu kapsamda 2019'dan bugüne kadar toplam 18,2 milyar lira tutarında elektrik tüketim desteği verdik. Ayrıca, 2022 yılında 1,9 milyon aileye 1,7 milyon ton kömür desteği sağladık. 2023 yılında da ısınma amaçlı kömür desteği sağlamaya devam ediyoruz. Kömür desteği alan hanelerden isteyenlerin bunu doğal gaz olarak da kullanabilmelerini sağlayacak düzenleme kapsamında 2022 yılından itibaren 634,3 milyon lira tutarında doğal gaz tüketim desteği verdik. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının sağladığı bu desteklerin haricinde, 2022 yılında vatandaşlarımızın elektrik ve doğal gaz tüketimlerinin 270 milyar lirası devletimiz tarafından karşılanmıştır."
Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenenlerin enerji faturalarında sağlanan kolaylıklara değinen Bayraktar, bu kapsamda depremde evi ve/veya iş yeri yıkılan, acil yıkılacak, orta ve ağır hasarlı olan vatandaşların depremden önceki ödenmemiş tüm doğal gaz ve elektrik faturalarının silindiğini belirtti.
Bayraktar, sözlerine şöyle devam etti:
"Ayrıca, depremden herhangi bir zarar görmeyen yüksek tüketimli sanayi ve ticarethane aboneleri hariç olmak üzere, Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Malatya illerinin tamamıyla Gaziantep'in İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde elektrik ve doğal gaz faturalarının tahakkuk ve tahsilatlarını erteledik. Erteleme döneminden sonra tanzim edilen faturaları ise faiz uygulamadan 6 eşit taksite bölerek ödeme kolaylığı sağladık.
Bunlarla birlikte, deprem sonrası elektrik ve doğal gaz altyapılarını mümkün olan en kısa sürede tekrar devreye aldık. Bölgedeki şehirlerimizin yeniden inşası kapsamında enerji altyapılarının ivedi şekilde oluşturulması için yoğun gayret sarf ediyoruz. Vatandaşlarımızın yeni yerleşim yerlerinde enerjiye dair herhangi bir sıkıntı yaşamamalarını sağlayacağız."
Bayraktar, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda bakanlığının 2024 yılı bütçesinin sunumunda, madenlerin katma değerli şekilde ekonomiye kazandırılması hedefi kapsamda çalışmalar yürütüldüğünü söyledi.
Bor mineralinden katma değeri yüksek nihai ürün üretilmesine yönelik olarak yıllık 1000 ton kapasiteli Bor Karbür Üretim Tesisi'nin bu yıl devreye alınmasıyla bor karbür üreten beş ülkeden biri konumuna gelindiğini aktaran Bayraktar, ithalat yoluyla karşılanan ferroborun üretilmesi için ise Balıkesir/Bandırma'daki 800 ton kapasiteli tesisin Haziran 2024'te devreye alınacağını ifade etti.
Bayraktar, Eskişehir/Beylikova'da dünyanın tek sahada en büyük ikinci nadir toprak elementleri (NTE) rezervinin keşfedildiğini ve ilk etapta yıllık 1200 ton cevher işleyecek NTE Pilot Üretim Tesisi'nin bu yıl devreye alındığını anımsatarak, "En kısa zamanda endüstriyel üretim tesisinin inşaatına başlayarak yıllık 570 bin ton cevher işlemeyi hedefliyoruz." diye konuştu.
2053'E KADAR NET SIFIR EMİSYON HEDEFİ BULUNUYOR
Türkiye'nin 2053'e kadar net sıfır emisyonlu bir ekonomi olmasının hedeflendiğini anlatan Bayraktar, gelecek 30 yıllık planların bu hedef doğrultusunda şekillendirildiğini dile getirdi.
Bayraktar, hedef doğrultusunda yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, küçük modüler reaktörlerin de dahil olduğu nükleer enerji, hidrojen, batarya ve diğer depolama sistemleri ile dijitalleşme ve kritik minerallerin öncelikli konu olduğuna dikkati çekerek, şöyle devam etti:
"Genç ve artan nüfus yapısı, üretim odaklı gelişen sanayisi ve büyüyen ekonomisi ile ülkemizin enerji talebi artmaya devam ediyor. Bu kapsamda, 2035 yılında elektrik tüketimimizin 511 milyar kilovatsaate çıkacağını öngörüyoruz. Bu talebi karşılarken yenilenebilir enerjinin elektrik üretimi içindeki payını yüzde 55'e, kurulu güç içindeki payını ise yüzde 65'e çıkarmayı hedefliyoruz. Bunun için her yıl 3 bin 500 megavat güneş ve 1500 megavat rüzgar santralini devreye alacağız. Ayrıca, bir ilk olarak toplam 5 bin megavat deniz üstü rüzgar kurulu gücünü enerji sepetimize dahil edeceğiz."
Kara ve denizlerde arama çalışmalarının hızlandırılacağına işaret eden Bayraktar, "Sakarya Gaz Sahası'ndaki projenin Faz-1 kısmı tamamlandığında üretimimizi günlük 10 milyon metreküpe, Faz-2 kısmı tamamlandığında ise günlük 40 milyon metreküpe çıkaracağız." ifadesini kullandı.
Bayraktar, Gabar'da 2024 yılı sonunda günlük 100 bin varil üretime ulaşarak yurt içi üretimin toplam günlük 200 bin varilin üzerine çıkarılmasının hedeflendiğini belirterek, "Bu da tüketimimizin yaklaşık yüzde 20'sinin kendi kaynaklarımızdan karşılanması anlamına gelmektedir. Meclisimizin de gündeminde olan Aile ve Gençlik Fonu'nun hayata geçmesiyle maden, doğal gaz, petrol üretimimizden elde edilen geliri vatandaşlarımızın faydasına sunacağız." ifadelerini kullandı.
7,2 GİGAVAT NÜKLEER KAYNAKLI KURULU GÜÇ HEDEFLENİYOR
Enerji portföyünde 2035'e kadar 7,2 gigavat nükleer kaynaklı kurulu güç hedeflendiğini vurgulayan Bayraktar, büyük ölçekli santrallerden daha hızlı devreye giren küçük modüler reaktörlere yönelik lisanslama ve teknolojik gelişim sürecine yönelik çalışmalar yürütüldüğünü kaydetti.
Bayraktar, tüm sektörlerde enerji verimliliği potansiyelinin ekonomiye kazandırılmasını amaçladıklarına işaret ederek, "2024-2030 dönemini kapsayacak İkinci Enerji Verimliliği Eylem Planı'nı da bu yıl sonuna kadar açıklayacağız." dedi.
Elektrik depolamaya yönelik batarya ve diğer depolama teknolojileri ile hidrojene yönelik çalışmalara hız verildiğini aktaran Bayraktar, "Yine bu yılbaşında kamuoyu ile paylaştığımız Türkiye Hidrojen Teknolojileri Stratejisi ve Yol Haritası çerçevesinde, 2030 yılında 2 gigavat, 2035 yılında 5 gigavat elektrolizör kapasitesini devreye alarak gelişmiş ülkelerle rekabet eden bir hidrojen değer zinciri tesis etmeyi hedefliyoruz. Ülkemizin yenilenebilir enerji potansiyelinin de özellikle yeşil hidrojen üretiminde kilit bir rol oynayacağına inanıyoruz." değerlendirmesinde bulundu.
Bayraktar, İstanbul Finans Merkezi'nin enerjinin yanında madenciliği de kapsayan geniş çaplı bir merkez olarak planlandığına dikkati çekerek, şu ifadeleri kullandı:
"Bu anlamda ülkemizi, kaynakların piyasa oyuncuları tarafından rekabetçi şekilde fiyatlandırıldığı, iyi işleyen, şeffaf ve erişilebilir bir piyasanın var olduğu bir enerji ve maden ticaret merkezi haline getirmeyi hedefliyoruz. Bunun yanı sıra iklim değişikliği ile mücadelenin en önemli araçlarından biri olan karbon fiyatlaması için EPİAŞ bünyesinde hali hazırda yürüyen elektrik ve doğal gaz piyasalarının yanına önümüzdeki yıl emisyon ticaretini de eklemeyi hedefliyoruz."
Türkiye'nin enerjide bölgesel aktör haline gelmesi adına enerji diplomasisi ve yeni iş birliklerinin geliştirilmesinin önemli olduğunu ifade eden Bayraktar, "Bulgaristan, Macaristan, Romanya ve son olarak Moldova ile gaz ihracatı anlaşmalarını hayata geçirdik. Önümüzdeki süreçte ihracat bağlantılarımıza yeni ülkelerin eklenmesine yönelik çalışacağız. 'Tek Millet İki Devlet' şiarı ile enerji alanında Türkiye-Azerbaycan kardeşliğinin ortak amaçları etrafında Nahçıvan'ın doğal gazının temin edilmesine yönelik Iğdır-Nahçıvan Doğal Gaz Boru Hattı Projesi'ni en kısa zamanda tamamlayarak Nahçıvan'ın 500 milyon metreküplük yıllık doğal gaz ihtiyacının tamamını karşılayacağız." diye konuştu.
2024 YILI İÇİN 61,96 MİLYAR LİRA BÜTÇE TUTARI
Bakan Bayraktar, Sayıştay Başkanlığının Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2022 Mali Yılı Denetim Raporu'nun "Denetim Bulguları" bölümünde "Bakanlık Bütçesinden Ödemesi Yapılan Genel Aydınlatma Gideri Alacaklısı Olan Şirketlerin Bakanlık İlgili Kuruluşu TEİAŞ'a Borçlarını Ödememesi" şeklinde bir bulguya ve "TEİAŞ alacaklarının zamanında tahsili için yasal düzenleme yapılmasının uygun olacağı değerlendirilmiştir." ifadesine yer verildiğini, söz konusu bulguya ilişkin gerekçeli cevabın Sayıştay Başkanlığına gönderildiğini söyledi.
TEİAŞ'ın elektrik dağıtım şirketlerinde birikmiş alacaklarının büyük oranda tahsil edildiğine işaret eden Bayraktar, muaccel alacakların da tahsiline devam edildiğini dile getirdi.
Bayraktar, bakanlık olarak MTA, MAPEG, TENMAK, EPDK ve NDK ile birlikte teklif edilen toplam bütçe tutarının 2024 yılı için 61,96 milyar lira olduğunu bildirdi.
ELEKTRİKTE OLAĞANÜSTÜ MALİYET ARTIŞLARININ ÖNÜNE GEÇİLDİ
Komisyonda sunum yapan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı Mustafa Yılmaz da küresel enerji krizi nedeniyle 18 ay boyunca uygulanan Azami Uzlaştırma Fiyat Mekanizması sayesinde arz güvenliğinin sekteye uğramadığını ve elektrikte vatandaşların olağanüstü maliyet artışlarından korunduğunu belirtti.
Fiyatların makul seviyeye gerilemesiyle uygulamaya 1 Ekim itibarıyla son verildiği belirten Yılmaz, söz konusu uygulamayla elektrik tarifelerinde nihai faturalarda 220 milyar liraya karşılık gelen yüzde 130'luk fiyat artışının önüne geçildiğini ifade etti.
Yılmaz, yenilenebilir enerji kaynaklarından azami düzeyde faydalanabilmek için elektrik depolama sisteminin önemine vurgu yaparak, geçen yıl yapılan düzenleme ile depolamalı Rüzgar Enerji Santrali (RES) ve Güneş Enerji Santrallerinin (GES) kurulabilmesinin önünün açıldığını dile getirdi.
Depolama tesisleri ile emre amade kapasitesinin artacağını ve kesintili üretim yapan rüzgar veya güneş santrallerinin baz yük santrali haline geleceğinin altını çizen Yılmaz, şu ifadeleri kullandı:
"Kurumumuza depolamalı elektrik üretim tesisi kurmak amacıyla toplam 260 bin 354 megavat gücünde 5 bin 968 adet önlisans başvurusu yapılmıştır. Bu başvuruların 126 bin 729 megavat gücündeki 1883'ü RES projesi, 133 bin 625 megavat gücündeki 4 bin 85'i ise GES projesidir. TEİAŞ tarafından bugüne kadar yaklaşık 33 bin megavat kapasite tahsis edilmiştir. Bu kapasite içerisinden 23 bin 200 megavata karşılık gelen 429 projeye önlisans verilmiştir. Bu projelerden toplam 12 bin 100 megavat gücündeki 176'sı RES, toplam 11 bin 100 megavat gücündeki 253'ü ise GES projesidir."