ÖZGÜL ÖZTÜRK
İstanbul Havalimanı, Avrasya Tüneli ve Çanakkale Köprüsü'nün de aralarında olduğu 257 projenin hayata geçirilmesinde kullanılan Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) Modeli, Türk şirketleri için yurtdışında yeni bir fırsat kapısını araladı.
SAĞLIK VE ULAŞIM TALEBİ
Son 38 yılda yabancı konsorsiyum işbirlikleriyle 84 milyar dolarlık 257 projeyi bu modelle gerçekleştiren Türk şirketleri buradan edindikleri bilgi birikimini Rusya ve Suudi Arabistan'a ihraç etmeye hazırlanıyor. Muhalefet tarafından sık sık eleştirilere konu olan ve özellikle şehir hastanelerinde başarıyla uygulanan KÖİ modelinin gelişmekte olan ülkelerin altyapı projelerini yapabilmesi için olmazsa olmaz olduğunu ifade eden Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) Projeleri Araştırma Merkezi Başkanı Dr. Eyüp Vural Aydın şunları kaydetti: "Müteahhitlik alanında dünyada ikinci sırada yer alan Türk şirketleri, son 2 yılda yaptıkları başarılı KÖİ projeleri sayesinde işletmeciliği de öğrendiler. Örneğin Yapı Merkezi Çanakkale Köprüsü ve Avrasya Tüneli'nde edindiği deneyimle dünyanın her yerinde ihaleye girebilir. Bu projelerden elde ettiğimiz know how'u ülkelerine taşımamız için Rusya'dan bir heyet geldi. 'KÖİ yetkinliği olan firmaları alıp bize gelir misiniz?" diye soruyorlar. Belki de toplanıp Moskova'ya gideceğiz. Rusya'da ulaştırma alanında talep var. Yine Suudi Arabistan bir Amerikan şirket aracılığıyla bizden Türk modeli KÖİ'yi öğretmemiz için danışmanlık aldı. Oranın sağlık bakanlığına anlattık. Şu anda Türk modeli onaylandı. 38 sağlık merkezinin KÖİ projesi çıkacak. Türk şirketlerine İngiliz ve Amerikalılarla birlikte iş yapma kolaylığı sağlanacak."
BELEDİYELER PROJE GELİŞTİRECEK
Aydın'ın verdiği bilgiye göre haziran ayında belediyelerin de KÖİ modeliyle proje yapmasının önü açıldı. Aydın, "Birçok belediyeyle görüşüyoruz. 2023-2024 yıllarında yerel yönetimlerin en az 1 milyar dolarlık proje geliştireceğini tahmin ediyoruz" dedi.
ÇANAKKALE BÜYÜK REFERANS OLDU
Prof. Eyüp Vural Aydın, Türk müteahhitlerin hayata geçirdiği Avrasya Tüneli ve Çanakkale Köprüsü gibi projelerin yurtdışında önemli referans olduğunu söyledi.
TÜM İHALELER ŞEFFAF YAPILIYOR
Aydın, Ekonomi Gazetecileri Derneği'nin (EGD) kamu özel işbirliği (KÖİ-PPP) projelerini irdeleyen seminerinde KÖİ Projeleri'yle ilgili akıllardaki sorulara yanıt verdi. Aydın, KÖİ projelerine neden Hazine garantisi verildiğine ilişkin soruyu şöyle yanıt verdi: "Türkiye'nin yurtdışından borçlanma süresi ortalama 10-12 yıl. Ama KÖİ'ler için 18 yıllık finansman alınabildi. Projelerde garantiyi az vermek için süreyi uzatmak gerekiyor." KÖİ projelerini neden hep aynı şirketlerin aldığına ilişkin soruyu da yanıtlayan Aydın, "Proje ihale süreçleri şeffaf ve davet usulü yapılmıyor. Katılacak firmaların belli standartları yerine getirmesi lazım. Uluslararası kabiliyette firma getirme yetkisi olması lazım. "
1.5 TRİLYONLUK 5 BİN PROJE HAYATA GEÇTİ
"Geçen yıl dünyada KÖİ modeliyle hayata geçirilen proje sayısı bir önceki yıla göre yüzde 49 artarak 76.3 milyar dolara ulaştı. 21. yüzyılda ise 5 bin KÖİ projesi hayata geçirildi ve toplam proje büyüklüğü de 1.5 trilyon doları buldu. Türkiye'de ise 1984-2022 arasında KÖİ ve Yap-İşlet Devret yöntemiyle toplamda 257 projeye hayata geçirildi. Bunların toplam büyüklüğü 84 milyar dolar. Buna havalimanı gibi imtiyazlar da eklenince 165 milyar dolarlık bir ekonomik büyüklük oluştu.