Moody’s kendi itibarını sıfırladı!

SELİM KARAHAN

Küçük bir not: Dün Avrupa borsaları bile yüzde 2 değer yitirdi. Yani BIST’teki yüzde 3.8'lik kaybın yüzde 2’si Avrupa’daki düşüşlerden kaynaklandı. Sözün özü: Moody’s’in façası bir kez daha fena halde çizildi. Analistlere göre, yapısal reformların devamı durumunda itibarını sıfırlayan Moody’s, rezil olmaya devam edecek.

Son üç yılda sayısız badire atlatan Türk ekonomisinin, Moody’s’in not indirimiyle sarsılmasını bekleyenlerin yine ters köşeye yattı. Not indiriminin Türkiye sermaye piyasalarına önemli bir etkisi olmadı. Dolar, normal bir günmüş gibi seyrine devam etti. Dünkü Hazine ihalesine ise tam 7 kat talep geldi. Bu durumu yorumlayan uzmanların görüşü şu: “Moody’s’in ne dediğinin önemi yok. Zaten bu kuruluşların itibarları yerlerde sürünüyor. Yatırımcı Moody’s’in ne dediğinden çok Türkiye’nin potansiyeline güveniyor.”

Pazartesi sabah nefesler tutuldu, tüm gözler piyasalara çevrildi. 15 Temmuz işgal kalkışmasında başarılı olamayan güçlerin hevesleri ‘ekonomideki sağlam duruş’ sayesinde bir kez daha kursaklarında kaldı. Cuma gününü 2.96 TL seviyesinden kapatan dolar dün, hem de Moody’s’in not indirimine rağmen günü 2.97 liradan kapattı. Yani not indiriminin dolara etkisi sadece 1 kuruş oldu.

Borsa İstanbul’daysa geçen hafta yoğun alım yapan yabancı yatırımcıların kar satışlarıyla yüzde 3.8'lik bir düşüş yaşandı. Endeks bu satışlarla 76 bin 725 puana geriledi. Uzmanlar, borsadaki düşüşün not indiriminden çok Avrupa borsalarındaki kayıplardan etkilendiği görüşünde. Dün Avrupa piyasalarında Deutsche Bank’a yönelik endişelerin artmasıyla yüzde 2’ye varan kayıplar görüldü. Avrupa’nın durumuna dikkat çeken KapitalFx Araştırma Uzmanı Enver Erkan “Avrupa’daki düşüş Borsa İstanbul’a da yansıdı. İstanbul’daki yüzde 4’lük kaybın 1.5-2’si’i Deutsche Bank sebebiyle gerçekleşti. Çıkardığınız zaman yüzde 2’lik bir düşüş kalıyor ki bu yatırım yapılabilir notunu kaybetmiş bir ülke için hiçbir şey. Piyasa karara korkulacak bir reaksiyon göstermedi” diye konuştu.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın Ekonomi Başdanışmanı Yiğit Bulut, Moody's'in Türkiye'nin kredi notunun yatırım yapılabilirin altına çekmesi sonrası piyasada ilk etapta satış baskısı olabileceğini ancak bunun kalıcı olmasını beklemediğini söyledi. Bulut, TRT Haber'de "Piyasada döviz sıkıntısı olmayacak" dedi ve dolar/TL'nin yine 2.78-2.95 bandına geri döneceğini söyledi. Destek Menkul Değerler Araştırma Müdürü Murat Tufan ise “Darbe girişimi ve S&P’nin not indirim kararında bir dip görülmüştü. Şu anda yeni bir dip görülmedi. Yapısal reformlara devam etmemiz gerek" dedi.

Dün Avrupa’da Deutsche Bank depremi yaşandı. Almanya’nın zordaki bankaya mali destek sağlamayacağını açıklamasıyla Deutsche hisseleri yüzde 5’in üzerinde düştü. Bu düşüş başta bankalar olmak üzere tüm Avrupa hisselerini olumsuz etkiledi. Ekonomist Kaan Sarıaydın 2008 yılında Lehman Brothers’ın iflas etmeden önce sermaye yeterlilik rasyosunun yüzde 3 olduğunu belirterek “Deutsche’de oran şu anda yüzde 3’ün altında. Yani aslında iflas etmiş durumda bir zombi banka” ifadelerini kullandı. Şaşırtıcı olan ise iflas etmek üzere olan bankanın kredi notunun Türkiye’nin 2 kademe yukarısında bulunması. Yani Moody’s mali yardım alamadı diye iflas etme ihtimali güçlenen bir kurumun dünyanın en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri olan Türkiye’den daha ‘yatırım yapılabilir’ olduğunu düşünüyor.

Moody’s’in kararına Türkiye ile ilgili daha çok olumsuz haberlere yer vermeyi tercih eden İngiliz Financial Times bile karşı çıkarak Türk ekonomisinin yatırımcılar için cazibesini koruduğunu belirtti. Haberde görüşlerine yer verilen Stroz Friedberg’in analisti Jonathan Friedman "Rusya, Brezilya ve İran gibi diğer büyük yükselmekte olan piyasalar yaptırımlar, durgunluk ve siyasi felç karışımı nedeniyle daha da büyük zorluk oluşturuyor. Yatırımcılar, Türkiye'nin zor bir dönemden geçtiğinin farkında. Ancak aynı zamanda bu pazar çekiciliğini koruyor” dedi.

Moody’s’in kararının ekonomik göstergelerde altının çok fazla doldurulamayacağını belirten ekonomist Kaan Sarıaydın “Not düşüşünü haketmedik. Ancak bu ev ödevlerimizi yapmayacağımız anlamına gelmemeli. Eğer yapısal reformlara kararlılıkla devam edersek onları rezil ederiz. Reformlar uygulandığı takdirde yatırımcı Moody’s’e bakmadan gelecektir” diye konuştu. Sarıaydın bunun yanında not değişikliklerinin piyasalara olan etkisine dair birçoklarının gözden kaçırdığı bir detayı şu şekilde açıkladı: “Türkiye yatırım yapılabilir seviyeye 2013’te yükselmişti. Dolar bazında piyasaya baktığınızda o tarihten itibaren yüzde 50’lik bir düşüş görünüyor. Not artışı zaten tepe noktasıydı. Aslında yatırım yapılabilir seviyenin altındayken önemli yükselişler yaşıyoruz.”

Moody’s’in not indiriminden sonra Hazine’nin tahvil ihracına gelecek talep özellikle yabancı yatırımcının tavrını yansıtacağı için merakla takip edildi. Enver Erkan ihalede arzın 7 katı talep geldiğini vurgulayarak “Bu beklentinin üzerinde bir talep. Yabancı yatırımcının Türkiye’den vazgeçmediğinin kanıtı. Fiyatların düşmesiyle yabancıların yeniden alıma geçeceğine işaret ediyor" dedi.

Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Cemil Ertem, uluslararası derecelendirme kuruluşu Moody's'in not indiriminin iktisadi saiklerle alınmış bir karar olmadığını belirterek, "Bu karar politiktir ve Türkiye'ye yönelik saldırıların devamıdır" dedi. Ertem, "Türkiye, uluslararası yatırımcıların gideceği ender ülkelerden birisidir. Bütün kurumlarımız subjektif kararlar karşısında hazırdır" değerlendirmesinde bulundu.

Akfen Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Akın: Kararın siyasi olduğu apaçık. Türkiye'yi derinlemesine inceleyemeyen sadece kredi derecelendirme kuruluşlarının notuna bakan birçok yatırımcı var. Her yabancı yatırımcı, bu kararın siyasi olup olmadığına bakmaz. Bu karar, halihazırda Türkiye’ye yatırım yapmış yabancı yatırımcı için değil, Türkiye’ye gelecek yeni taze para için önemli.

Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kibar: Fonların yatırım yaparken belirli kriterleri oluyor. Bu kriterlerde notlar da etkili oluyor. Bu kararı çok tarafsız da bulmuyorum.Uzunca bir süredir Türkiye ekonomisi üzerinde bu kuruluşların analitik değerlendirmeleri ve aldığı bu kararları, başka aldığı kararlarla mukayese ettiğimiz zaman net bir şekilde görmek mümkün.

Limak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir: Çok acil verilmiş bir karar. Zamanlaması yanlış. Çünkü biz Türkiye ekonomisi hakkında bir karar verilebilmesi için 15 Temmuz’dan sonra 6 ay beklenmesi gerektiğine inanıyorduk. Türkiye hakkındaki bir karar ancak o zaman ortaya çıkar. Bence siyasi bir karardır. Ekonomik verilere bakıldığında Türkiye 15 Temmuz’dan daha iyi bir noktada.

Kadooğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Tarkan Kadooğlu: Bu kadar sıkıntıya rağmen ekonomimiz yürüyor ve dengede kalabiliyoruz. Büyümek için yeni reformlara ihtiyacımız olabilir. Ama bu tür açıklamalara karşı en iyi cevabı iş dünyası verecek. İş dünyası olarak ‘İşimizin başındayız. Yatırım yapmaya devam ediyoruz. Bu ülkenin geleceğine güveniyoruz’ diyoruz.

Nef İcra Kurulu Başkenı Erden Timur: Moody's’in Türkiye’nin notunu düşürmesine bizler de anlam vermekte zorlanıyoruz. Nitekim dünya ekonomisinin yavaşladığı bir dönemde, Türk ekonomisi Ocak-Haziran 2016’da yüzde 3,9 büyüdü. Aynı dönemde Türk ekonomisi hem cari açığını düşürdü hem de birçok dünya ekonomisi bütçe açığı verirken bütçe fazlası verdi.

Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci, not düşürme kararına ilişkin "Bunlara baktığımızda Türkiye'de alınan tedbirleri ve yapılan işlemleri iyi analiz etmediğini görüyoruz. Milletimiz rahat olsun, biz derecelendirme kuruluşlarını her zaman şaşırttık, mahcup ettik. Bu zamana kadar kuruluşların Türkiye ile ilgili tahminleri büyük oranda tutmadı" diye konuştu.

Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek de yaptığı değerlendirmede, kredi notundaki düşüşe rağmen Hazine ihalelerine güçlü talep geldiğini ve faizler beklentilerden düşük olduğunu belirterek, "Türkiye'nin makro temelleri sağlam" dedi.

Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş "Çok büyük, Türkiye ekonomisini gerçekten tedirgin edecek, rahatsız edecek bir çıkışın şimdiye kadar olmadığını biliyoruz. Rakamlar son derece düşük. İhtimalden bahsediliyor, ben o ihtimali görmüyorum açıkçası. Moody's'in bu açıklamasını 15 Temmuz'un artçı depremlerinden birisi olarak görüyorum" ifadelerini kullandı.