Sabah
Milyonlarca vatandaşın beklediği yenilikler birbiri ardına gerçekleşiyor. 3600 ek gösterge sorunu çözülürken EYT ile ilgili çalışmalar da hız kazandı. Bu arada kamuda sözleşmeli olarak çalışan personelin kadro haklarıyla ilgili de çalışmalar hızlandı. Bu çalışmalarda sona doğru yaklaşılıyor.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar ile ilgili de çalışmalar devam ederken oluşturulan çalışma grubu tüm alternatifleri değerlendirerek teknik çalışmasını tamamladı. Bu konuda bir açıklama yapan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin tüm formüllerin teke indirildiğini bunun üzerinde değişik aşamalarla çalışma yürütüleceğini ve bu yıl sonuna kadar kamuoyu ile paylaşılacağını açıkladı. Peki bu tek formül neyi içeriyor, çalışmalar hangi aşamalardan geçecek, kimler nasıl şartlarla emekli olacak?
BAŞKAN ERDOĞAN TALİMATI VERDİ: EYT VE SÖZLEŞMELİYE KADRO MESELESİ ÇÖZÜME KAVUŞACAK
Hükümet Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatlarıyla sorunları teker teker çözüme kavuşturuyor. EYT düzenlemesi ve sözleşmeliye kadro çalışması 2022 yılı içerisinde tamamlanacak.
Yaklaşık 600 bin sözleşmelinin kadroya geçişini sağlayacak olan çalışmada teknik olarak kimlerin kapsama alınacağı da belirlenmiş oldu. Bazı taslaklar belirlenirken 16 maddeden oluşan talep dosyası da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na sunuldu. Bu konuda görüşmelerin tamamlanarak Eylül ayı içinde açıklama yapılması ve tasarının Ekim ayından sonra Meclis'e gelmesi bekleniyor.
3600 ek gösterge düzenlemesinde olduğu gibi sözleşmeli personel çalışmasına da sendikaların görüşleri alınarak son şekli verilecek. Bu kapsamda memur-sen 16 maddeden oluşan taleplerinin yer aldığı dosyayı çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığına sundu.
O taleplerin başında süreli-süresiz ayrımı yapılmaksızın mevcuttaki tüm sözleşmeli personelin kadroya geçirilmesi yer alıyor. Bu kapsamdakilerin tam sayısı ise 565 bin 35.
Memur-sen sözleşmeli personel mevzuatının değiştirilmesini ve bu kapsamda sosyal güvenceye tabi olma ayrımının ortadan kaldırılmasını, yer değişikliği hakkına ilişkin eşitsizliğin giderilmesini, görevde yükselme ve unvan değişikliği hakkı önündeki engellerin kaldırılmasını, tayin, terfi, nakil, izin hakları ve disiplin cezalarının kadrolu kamu görevlisi ile eşitlenmesini istiyor.
Ayrıca eşit işe eşit ücret, gelir vergisi adaletsizliğinin giderilmesi, kadro için mecburi hizmet süresi uygulamasının kaldırılması, 4/c'den 4/b'ye geçen sözleşmeli personele uygulanan re'sen emeklilik uygulamasının sona erdirilmesi ve yine bu kapsamdaki personelin geçici personel pozisyonundaki hizmet sürelerinin memuriyet hizmet süresinden sayılması diğer talepler arasında yer alıyor.
Çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığı diğer memur konfederasyonlarında da gelecek talepleri ardından çalışmaya son şeklini verecek. Daha sonra kanun teklifine dönüştürülecek çalışma meclise sunulacak.
TASLAKLARDA NE VARDI?
Daha önce hazırlanan taslak metinlerde kadro hakkı veriliyor. Buna göre; Kamu kurum ve kuruluşlarının merkez ve taşra teşkilatı ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlarda, çalışan sözleşmeli personel kadroya geçirilecek.
İl özel idaresi, belediye ve bağlı kuruluşları ile mahalli idare birliklerinde 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesinin üçüncü fıkrası çerçevesinde sözleşmeli olarak çalışanlarda kadro düzenlemesinden yararlanacaklar, 31.12.2022 tarihi itibariyle Sözleşmeli pozisyonlarda istihdam edilenler ile sözleşmeli personel pozisyonuna atanmaya hak kazananlar kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 30 gün içinde müracaat etmeleri halinde ihraz ettikleri kadrolara atanmış sayılacaklar.
Askerlik, doğum veya ücretsiz izin nedenleriyle görevlerinde bulunmayanlardan ilgili mevzuatına göre yeniden hizmete alınma şartlarını kaybetmemiş olanlarda düzenlemeden yararlanacaklar.
Sözleşmeli personel pozisyonlarına personel alımına yönelik olarak ilanı verilmiş ve 31.12.2022 tarihi itibarı ile yerleştirme işlemleri bitmiş olan sözleşmeli personelde kadro düzenlemesinden yararlanacak.
Memur kadrolarına atanacakların, sözleşmeli pozisyonlarında geçirdikleri hizmet süreleri, öğrenim durumlarına göre yükselebilecekleri dereceleri aşmamak kaydıyla kazanılmış hak aylık derece ve kademelerinin tespitinde değerlendirilecek. Atandıkları kadronun mali ve sosyal haklarına göreve başladığı tarihi takip eden aybaşından itibaren hak kazanacaklar önceki pozisyonlarında aldıkları mali ve sosyal haklar hakkında herhangi bir mahsuplaşma yapılmayacak. Sözleşmeli pozisyonlarda geçen toplam hizmet süreleri, 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu uyarınca ödenecek emekli ikramiyesine esas toplam hizmet süresinin hesabında dikkate alınacak.
4924 sayılı Kanun uyarınca çalışmakta iken 24/11/2004 tarihli ve 5258 sayılı Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Kanun hükümlerine göre aile hekimliği uygulamasında görev alanlar hakkında görevlerinden ayrılmalarına gerek kalmaksızın bu madde hükümleri uygulanır.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarında çalıştırılacak sözleşmeli personel hakkında çerçeve kanun teklifi hazırlanıyor .Hazırlanan kanun teklif ile hizmet akdi ile sözleşmeli olarak istihdam edilecek personelin hizmet şartlarını, niteliklerini, işe alınma ve işine son verilme hallerini, görev ve yetkilerini, hak, yükümlülük ve sorumluluklarını, ücret ve diğer ödemeleri ile özlük işleri düzenlenecek.
01.01.2023 tarihinden sonra kamuda sözleşmeli personel olarak istihdam edilecekler 3 yıl süre atandıkları il ve pozisyonlarda fiilen görev yapacaklar 3 yıllık sürenin sonunda 30 gün içinde başvurmaları halinde ihraz ettikleri memur unvanlı kadrolara atanacaklar.
3 Yıllık sürenin sonunda memur kadrolarına geçmek istemeyen personelin sözleşmeleri 3 yıl daha uzatılmış sayılacak.
Sözleşmeli personele de eş durumu ve sağlık nedeniyle yer değişikliği gibi memurlara tanınan haklar aynen tanınacak.
Sözleşmeli personelin atanma şartları ve nitelikleri, Hizmet sözleşmeleri, Malî hakları bu kanun ile düzenlenecek.
TOPLU SÖZLEŞME NE DİYOR?
Sözleşmelilerin kadro haklarıyla ilgili toplu sözleşme metninin 52. Maddesinde hüküm de yer almıştı. Bu madde de şu ifadeler yer almıştı:
MADDE 52- (1) Kamu kurum ve kuruluşlarının görüşü alınarak, sözleşmeli personel mevzuatında düzenleme yapılması suretiyle sözleşmeli personelin statülerinin yeniden belirlenmesine ilişkin çalışma, yetkili konfederasyonun katkı ve katılımıyla 2022 yılı içerisinde tamamlanacaktır.
EYT'DE TEK FORMÜL: YAŞ VE PRİM KRİTERLERİ ÖNE ÇIKIYOR
EYT'de yaş ve prim kriterleri öne çıkmaya başladı. Buna göre 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış yıl ve prim şartını tamamlamış olanların bekleyeceği yaş şartıyla ilgili bir indirim ya da belli bir yaş kriteri belirlenmesi söz konusu olabilecek.
Bunun dışında kadınlar için 7200 gün ve erkekler için 9 bin gün prim tamamlamış olanlar açısından ise bir yaş avantajı sağlanması da söz konusu olabilecek.
FAZLA PRİM AVANTAJ
Bu noktada 8 eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar açısından 5000 ile 5975 gün arasında prim gerekiyor. İşe girişe göre bu prim gün şartı da değişiyor. Ancak EYT'liler arasında bu primin çok üstünde günü olanlar da mevcut. Buna göre erkekler için 9 bin gün (25 yıl) kadınlar için ise 7200 gün (20 yıl) bekleme süresi kadar primi olanlar açısından bir avantaj ortaya çıkıyor. Bu prim gününe ulaşan sigortalıların hemen emekli edilmeleri yaş şartına bakılmaması gündemde. Böylece yüksek primi olanlar bu avantajı kullanmış olacak.
NORMAL PRİME ULAŞANLAR
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup hem 20 ve 25 yıllık süreyi dolduran hem de tablodaki 5000-5975 gün şartını tamamlayanlar açısından da iki alternatif söz konusu olacak. Bu sigortalıların belli bir yaş kriterine ulaştıktan sonra emeklilik söz konusu olabilecek. Burada getirilecek yaş kriteri yapılacak çalışmalar sonunda netleşecek. İkinci alternatifte ise yaş şartının belli bir oranda düşürülmesi söz konusu olabilecek. Bekleme süresi kaç yıl ise onun yarı yarıya indirilmesi de değerlendirmeler arasında. Örneğin burada kadınlar için 48 erkekler için 50 ya da kadınlar için 50 erkekler için 52 gibi bir yaş sınırı getirilebilecekken listedeki yaş şartının 2 ya da 3 yıl geriye çekilmesi de söz konusu olabilecek. Burada yıl ve prim şartını tamamlamış olanların sayısının 1.5 milyonu bulabileceği burada da en alt seviyeden aylık bağlansa bile yıllık maliyetin 45-50 milyar lira arasında oluşacağı da değerlendirmeler arasında bulunuyor. Yaş düşürme durumunda ise kademeli bir emeklilik söz konusu olacak.
AZ PRİMİ OLANLAR NE YAPACAK
Bu şartları tamamlayanların dışında emeklilik için gerekli 5000-5975 gün şartlarını tamamlayamayanlar da söz konusu. Bu sigortalıların da EYT kapsamına alınabilmesi için borçlanma imkanları değerlendiriliyor. buna göre doğum, askerlik, yurtdışı, ihya, hizmet tespit davası, isteğe bağlı sigorta gibi imkanlarla eksik primlerin doldurulması ve EYT kapsamına dahil olunması mümkün olabilecek. Bu arada 3600 gün ile SSK'dan ve 5400 gün ile de Bağ-Kur'dan kısmi emeklilik hakkı da bulunacak. Kısmi emeklilikte yaş şartı biraz daha yukarı çekilecek. Böylece yaşını doldurmuş ama çalışma imkanı olmadığı için primini dolduramayanlar bu haktan yararlanacak.
FARKLI KURUMLARA SON 7 YIL
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış ancak daha sonra farklı kurumlar (Bağ-Kur, Emekli Sandığı, SSK) dahilinde çalışmış olanlar için de son 7 yıllık sigortalılık süresine bakılacak. Son 7 yıllık sigortalılık süresinde en fazla ( 3,5 yıl) hangi kurumdan prim yatırılmışsa o kurum şartlarından emekli olunacak. Burada son kurumdan yatırılan 1.261 gün önem kazanacak.
EYT 5 AŞAMADA ÇÖZÜLECEK
Çalışma gurubunun üzerinde çalıştığı bu düzenleme beş aşama sonrasında yasalaşmış olacak. öncelikle kapsam belirlenecek, emeklilik şartları ortaya konulacak, maliyet hesabı yapılacak, diğer bakanlıklarla müzakere edilecek ve yasa tasarısı haline getirilerek Meclis'e sunulmuş olacak.
İŞTE EMEKLİLİK ŞARTLARINI BELİRLEYEN TABLOLAR