Dünya ekonomisi için yeni tehlike çanları ABD-Çin gerilimiyle çalıyor. Dünyanın en önemli çip üreticileri arasında yer alan Tayvan ile en büyük ekonomilerinden ABD ve Çin üçgeninde devreye alınabilecek olası yaptırımların, halihazırda salgın ve Rusya-Ukrayna savaşından yorgun düşen küresel ekonomi için telafisi zor sonuçlar doğurabileceği belirtiliyor. Bilgisayarlardan akıllı telefonlara, uçaklardan otomobil ve elektrikli araçlara kadar birçok aygıt ve teknoloji temelini oluşturan mikroçiplerin 3'te 2'sinden fazlasını üreten Tayvan, dünya ekonomisi açısından hayati bir işlevi üstleniyor.
Tayvan'ı son dönemde dünya kamuoyunun gündemine taşıyan kritik konulardan biri, ABD ve Çin arasındaki teknolojik rekabetin tetiklediği, tedarik zincirlerindeki sıkıntılarla derinleşen "mikroçip krizi" olmuştu. ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin ziyaretiyle tırmanan ABD-Çin gerilimi yeni bir krize yol açar mı sorusunu gündeme getirdi. Dünyanın en gelişmiş çip üreticisi Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC), aralarında Apple ve Qualcomm'un da bulunduğu Amerikan şirketleri için işlemciler üretiyor. Şirket yarı iletken dökümhane pazarının yüzde 50'sinden fazlasına sahip.
FABRİKALAR ÇALIŞMAZ
TSMC Başkanı Mark Liu, Tayvan'ın Çin tarafından işgal edilmesi durumunda çip üreticisinin fabrikasının küresel tedarik zincirlerine bağlı olduğu için çalışamayacağını söyledi. Liu "Kimse TSMC'yi zorla kontrol edemez. Bir askeri güç veya işgal alırsanız, TSMC fabrikasını çalışmaz hale getirirsiniz" dedi. Bu arada Çin ekonomik yaptırım olarak nitelendirilebilecek bir kararla Tayvan'dan turunçgiller ve iki tür balığın ithalatını durdurarak yeni yaptırımların sinyalini verdi.
ABD-ÇİN HEGEMONYA SAVAŞINDA EN BÜYÜK SİLAH EKONOMİ OLACAK
■ Stratejist Hatipoğlu: Çin hem askeri hem de ticaret anlamında Tayvan'ı sıkıştırıyor. Tayvan, ABD'nin Endo-Pasifik bölgesindeki en önemli ticari ortaklarından birisi olmuş ve böylece dünyanın en büyük yarı iletkenler üreticisi konumuna gelmiştir. Yani aslında işin bir ucu yine ekonomiye, paraya diğer ucu da artık devletler arası güç çekişmesinde kendini ispatlamaya dayanmış durumda.
■ Dış Ticaret Uzmanı Süleyman Mete Özbalaban: Çin-Tayvan arasında derinleşen askeri krizin aslında ABD-Çin hegemonya savaşının bir sahnesi olduğu söyleyebiliriz. ABD-Çin hegemonya savaşında ABD'nin Çin'e karşı en büyük silahı ekonomi olacak. Tayvan gerilimi enerji, gıda ve ham madde fiyatlarını kısa vadede artırsa da orta-uzun vadede talep düşüşü nedeniyle özellikle metal ve enerji fiyatlarını aşağı yönlü etkileyecek. Diğer taraftan bölgedeki gerilim dolara talebi de canlı tutacak.