ŞENAY BÜYÜKKÖŞDERE
Pandemi döneminde mağazaların uzun süre kapalı kalması, nişan, düğün ve kutlamaların ertelenmesi geleneksel kuyumcular için zor bir dönemin başlangıcı oldu. Aşılamalarla birlikte sosyalleşme ve etkinlikler başladığında ise altın fiyatları neredeyse 2 katına çıkmıştı. Artık düğünlerde gram altının da yarısı takılıyor. İstanbul Kuyumcular Odası Başkanı Mustafa Atayık, sermaye ihtiyacı çok yüksek, kâr marjı ise düşük olan sektörde sıkıntılar olduğunu belirterek, "Bazı kuyumcular dükkanlarını lokumcu, kuruyemişçilere kiraya vermeye başladı. Son dönemde kalpakçılar Caddesi'nde 20-25 tane lokumcu açıldı" diye anlatıyor. Atayık, şu anda sektörün en büyük probleminin ise 'altın muhasebesi' konusu olduğunu söylüyor.
Son dönemde altın fiyatlarında ciddi yükselişler görüyoruz. Herkes merak ediyor; bu böyle sürer mi?
Altına dair tahminde bulunmak sağlıklı olmaz. Biz de altın piyasası uzmanlarının öngörülerine bakarak hareket ediyoruz. Ancak uzun yıllardır bu sektörde çalışan biri olarak şunu söyleyebilirim; altın fiyatları hiçbir zaman geriye gelmiyor. Gelse de orta uzun vadede yerini koruyor veya üstüne koyuyor. Vatandaşa da yatırımı yaparken kısa vadeli düşünmemelerini, olası düşüşlerde panikle hareket etmelerini öneririm. Hatta yüksekten alım yapanlara, düştükçe ekleme yapbilirler. Ben altın yatırımının hiçbir zaman zarar edeceğini düşünmüyorum.
Pandemide dünya çapında altın fiyatlarında ciddi bir artış oldu. Bu neden kaynaklanıyor?
Pandemiden önce altın 315 lira civarındaydı. Şimdi 585 lira oldu, çünkü yatırımlar durup, işsizlik arttığında altın güvenli liman olarak görüldü. Altın dünyanın her yerinde geçerli bir ödeme aracı. Bir doları belki Afrika'nın ücra köşesinde değerlendiremezsiniz ama altın her yerde altın.
Peki Türkiye'de durum nasıl, kuyumcular uzun süre kapalı kaldı, düğünler yapılmadı. Sonrasında kayıplar telafi edilebildi mi?
Bu dönemde fuarlar iptal oldu, alım heyetleri gelmedi, ihracat durdu. Düğünler veya özel günler kutlanmayınca, insanlar fantezi ürünler almamaya başladı. Satılan altınlar da Darphane'nin Cumhuriyet altınları oldu. Bunun da kuyumculara hiç faydası yok. Haziran ayında yasaklar kalkınca düğünler sünnetler başladı ve biraz hareket oldu ama yine de pandemiden dolayı büyük düğünler yapılamadı. Şu an ise fiyatlardaki hızlı artış nedeniyle talep durdu. Düğün sezonu da bitti, kışa giriyoruz ve insanların temel ihtiyaçları var. Bizim piyasada elmas-su kıyaslaması vardır. İnsanların ihtiyacı sudan başlar, mücevherde biter. Kriz önce bize gelir, en son bizde biter.
ARTIK GRAMIN DA YARISI TAKILIYOR
Altındaki fiyat artışı vatandaşları nasıl etkiledi, düğünlerde eskisi gibi altın takılıyor mu?
Eskiden düğünlerde tam altın takıyorduk, sonra yarıma düştü, sonra çeyrek derken en son gram altın çıkmıştı. Şimdi de yarımın da yarısı takılıyor. Her şeye rağmen düğünlerde yine para yerine altın götürülüyor. Çünkü Türk insanının altına ayrı bir sevgisi var. Bizim insanımız altından vazgeçmez.
Sektörün can damarı Kapalıçarşı'da işler nasıl?
Kuyumda bağladığınız sermaye çok büyük buna karşın kâr marjları çok düşük. Kapalıçarşı'da 15 metrekarelik bir dükkan tuttuğunuzda bunun içine en az 15 milyon TL'lik ürün koymanız lazım. Altının kilosu 585 bin lira, pırlanta da dolara endeksli ama lokumcuda böyle bir sermayeye ihtiyaç yok. Bazı kuyumcular da dükkanlarını lokumcu, kuruyemişçilere kiraya vermeye başladı. Son dönemde Kalpakçılar Caddesi'nde 20-25 tane lokumcu açıldı. Çünkü sermaye ihtiyacı az, kâr marjı yüksek. Kuyumcu yüksek kiralara dükkan tutamıyor ama diğer sektörler tutabiliyor. Kapalıçarşı kuyumculuk sektörünün kalbidir. Kuyumculuk kültürün doğduğu noktası burasıdır. Umuyoruz Kapalıçarşı dokusu bozulmadan korunur.
Türkiye'de de kuyumcu sayısı azalıyor mu?
Evet ciddi düşüş var. Turistlik bölgelere bakın, Kuşadası'nda 200 tane kuyumcu varsa, şimdi 20 tanedir. Geçen gün sektörde, 'bir doğu ilimizden 40 tane olan kuyumcu sayısı, 8'e düştü' diye konuşuluyordu.
Altın yatırımı ülke olarak bizim içimize işlemiş. Türk insanının altına bakışı çok farklı. 7 bin yıllık bir altın kültürümüz var. Düğünde takarız, sünnette takarız, ev araba almak için biriktiririz. Yastık altında en fazla altını olan ülkeyiz.
KAPALIÇARŞI'DA KİRALIK SATILIK İLANI DOLU
KapalıÇarşı'da 'kiralık' var mı şu an?
Pandemide uzun süre turist gelmedi Kapalıçarşı'ya. Dolayısıyla el değiştirmeler sıklaşmaya başladı. Bundan 15 sene evvel, Kapalıçarşı'da kiralık ilanı dahi olmazdı. Bir dükkan boşalacaksa eş dosta söylenir, kulaktan kulağa anında dolardı. Şimdi bir sürü dükkanda kiralık-satılık ilanı var. Kapalıçarşı'ya dair bizim en önemli sorunlarımızdan biri de taksi sorunu. Hem taksi bulunamıyor, hem fahiş fiyat uygulanıyor. Ben oda başkanı olarak taksi bulamıyorum, vatandaş ne yapacak...
ŞİKAYETLERİN %90'I ONLİNE ALIŞVERİŞLERDEN
Sektörde sahte altın sorunu var mı?
Zaman zaman böyle sorunlar yaşıyoruz. Bize gelen şikayetlerin yüzde 80-90'ı internet üzerinden yapılan alışverişlerden geliyor. Mücevherin çok değişik standartları var, rengi karatı, boyutu.. Ve online olarak satın aldığınız ürün, o sitede resmini gördüğünüz ürün olmayabiliyor. Kötü niyetli kişiler de bu ürünleri internete koyabiliyor. Biz bunun için ağustos ayında İKO Güvence Etiketi'ni çıkardık. Mağazalara, internetten satış yapacaklara, "Gelin bizimle bir sözleşme yapın, bu güvence etiketini de mağazalarınıza, portallarınıza koyun" Alışveriş portallarına da diyoruz ki, sizin platformunuzda mücevher, altın satmak isterlerse, onlardan İKO Güvence Etiketi isteyin. Tüketici böylece internetten de mağazadan da tedirgin olmadan ürün alabilecek.
ALTIN YÜKSELİNCE KÂR ETMİYORUZ
Sektörün en önemli gündem maddesi ne?
Bizim can damarı konumuz altın muhasebesi konusu. Geçen yıl kasımda 450 TL olan altın şimdi 585 TL. Maliyemiz bize fiyat yükseldiği için kâr ettiniz diyor ve aradaki farkın vergisini talep ediyor. Oysa kuyumcunun bu fiyat hareketlerinden hiçbir kârı yok. Hiçbir ticaret yapmadan sermayeden vergi vermek bizi çok yoruyor. Bu konuyu bakanlarımıza da ilettik.