ÖZGÜL ÖZTÜRK
Cengiz Holding iştiraki Eti Bakır'ın Mardin'in Mazıdağı ilçesine 1.2 milyar dolarlık yatırımla kazandırdığı Mardin Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri, kısa sürede dünyadaki kobalt üretiminin yüzde 2'sini tek başına karşılar hale geldi. Tesiste yılda 2 bin 500 ton kobalt üreten şirket, bunun yüzde 90'ını aralarında Amerika, İngiltere, İspanya, Kore ve Çin'in de bulunduğu 10'dan fazla ülkeye ihraç etmeye başladı. Otomotiv bataryası ve bilgisayar pilleri başta olmak üzere pek çok sektör için kritik öneme sahip kobaltın dünyada sadece 120 bin ton üretimi olduğunu anlatan Eti Bakır A.Ş. Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisi'nin Genel Müdürü Emre Kayışoğlu şunları kaydetti:
YENİ YATIRIMLAR YOLDA
"Bunun büyük bir bölümü Kongo'da yapılıyor. Afrika dışı üretimin yüzde 6-7'sini ise biz Mardin'de gerçekleştiriyoruz. Geçen yıl bu tesiste 2 bin 500 ton kobalt ürettik. Üretimimizi artırmak için 2020'de İngiltere'deki ICoNiChem şirketini de satın aldık. Uzun vadede Türkiye'de 3 bin, İngiltere'de 2 bin ton kobalt üretip dünya üretimi ve ihracatında söz sahibi olmayı hedefliyoruz." En çok teknoloji yoğun sektörlerde pil, batarya ve katalizör yapımında ve seramik sektörüne özel boyaların üretiminde kullanılan kobaltın tonu şu anda 73 bin 850 dolara alıcı buluyor. Kobaltın, atık bataryalardan da dönüştürülebileceğine dikkat çeken Emre Kayışoğlu şunları kaydetti: "Üzerinde çalıştığımız batarya ayrıştırma projesi için Mazıdağı'ndaki tesisimize ek yatırımlar yapacağız. Böylece atıl vaziyetteki otomobil, telefon veya bilgisayar bataryalarının içindeki kobaltı çıkarıp ekonomiye geri kazandıracağız. Projeyle hem firmalar karbon ayak izini azaltmış olacak, hem de ülke ekonomisine ek gelir yaratılmış olacak. Şu anda proje için İngiltere'deki iki otomobil markasıyla görüşme halindeyiz. Hedefimiz iki sene içinde bataryanın içindeki lityum, nikel, kobalt ve mangandan oluşan tüm elementleri ayrıştırmak."
BÖLGEDE SUÇ ORANLARI DÜŞTÜ
Eti Maden'in 2019'da bölgeye kazandırdığı tesis, bölgenin en büyük özel sektör yatırımı olma özelliğini taşıyor. Şu anda bin 100'ü Mazıdağı olmak üzere bölgede bin 500 kişiye istihdam sağlayan tesis, Doğu'daki suç oranlarının azalmasını sağladı. Emre Kayışoğlu, son 3 yılda bölgedeki suç dosyası sayısının 1000'den 200'lere gerilediğini söyledi. Tesiste üretilen sülfürik asit gübre üretiminde kullanırken, kobalt da dünyaya satılıyor. Türkiye'deki 7.5 milyon ton gübrenin 1 milyonunu karşılayan Eti Bakır, bunun 450 bin tonunu Mazıdağı'nda üretiyor
FABRİKAYA TREN GETİRDİ
Kobaltın geri kazanılması için Eti Bakır'ın Küre işletmesindeki üretimin yan ürünü olan pirit, Küre'den Çankırı-Kurşunlu'ya karayoluyla taşınıyor. Oradan demiryoluyla Diyarbakır'a, Diyarbakır'dan da yine karayoluyla tesislere getiriliyor. Eti Bakır, üretim süreçlerinde operasyonel kolaylık sağlamak ve karbon ayak izini azaltmak için Taşımacılık A.Ş'ye taahhüt vererek demiryolu bağlantısını Diyarbakır'dan fabrikaya kadar uzattı.