UFUK KORCAN
ABD’nin pazar akşamı skandal bir kararla Türkiye’den vize başvurularını askıya alması ve ardından Türkiye’nin benzer bir karşılık vermesi bir anda gündemin ilk sırasına çıktı. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu da “Vize krizinin maliyeti 50 milyar TL” açıklamasını yaparak konuyu farklı bir boyuta taşımaya çalıştı. Peki Kılıçdaroğlu nasıl hesaplandığı konusunda ayrıntı vermediği 50 milyar TL’lik maliyete nasıl ulaştı? İlk olarak şunu belirtmekte yarar var. Yaşanan vize krizinin ekonomiye ya da şirketlere “reel” maliyeti bu kadar kısa bir sürede bu boyuta ulaşması imkansız. Vizelerin askıya alınmasından somut olarak ilk etkilenecek sektör havacılık ve turizm sektörü. Ama birkaç günde bu sektörlerin yaşayacağı kayıp milyar liralarla değil ancak on milyonlu rakamlara denk gelebilir. Gelelim 50 milyar liralık rakamın hikayesine…
23 MİLYAR LİRASI BURADAN
Kılıçdaroğlu’nun bu rakama iki veriyle ilgili kağıt üstünde yapılan hesaplamayla ulaştığı anlaşılıyor. Bu verilerden ilki Borsa İstanbul’da işlem gören şirketlerin piyasa değeri rakamı. 8 Ekim Pazar günü alınan vize kararları öncesinde Borsa İstanbul Cuma gününü 104.138 puandan tamamladı. Borsada işlem gören şirketlerin toplam piyasa değeri ise cuma günkü kapanış rakamlarına göre 813 milyar TL olarak gerçekleşti. 9 Ekim Pazartesi günü borsada yaşanan düşüşün ardından şirketlerin piyasa değeri yine hisselerin kapanış rakamlarına göre 790 milyar TL’ye geriledi. Yani borsadaki şirketlerin piyasa değeri 23 milyar TL geriledi. Bu rakamı bir kenara not edelim.
Zarar dün sıfırlandı
Kılıçdaroğlu’nun hesaba kattığı bir diğer rakam da finansal kesim dışındaki firmaların döviz pozisyonları. Merkez Bankası verilerine göre, temmuz ayı itibarıyla şirketlerin net pozisyonu 211 milyar 350 milyon dolar ekside. Cuma günkü dolar kuruna göre (3.6160 TL) şirketlerin net döviz pozisyonunun Türk Lirası karşılığı 764 milyar 242 milyon TL. Vize skandalı sonrası dolar kurunda yaşanan artış hesaplamaya 3.7450 TL seviyesinden dahil edildiğinde rakam 791 milyar 506 milyon TL’ye çıkıyor. Yani kurlarda yaşanan artış net döviz pozisyonunun Türk Lirası karşılığında yaklaşık 27 milyar TL’lik bir yükselişe işaret ediyor. Kısaca Borsa İstanbul’daki şirketlerin piyasa değerinde pazartesi günü yaşanan 23 milyar TL’lik düşüş ve şirketlerin döviz borçlarının TL karşılığında yaşanan 27 milyar TL’lik yükselişin toplamı Kılıçdaroğlu’nun 50 milyar TL’sine eşit.
BORSA 11 MİLYAR TL ARTIDA
Bugüne gelindiğinde Borsa İstanbul cuma günkü kapanış rakamlarının üzerine çıkmış durumda. Dün 105.932 puandan kapanan borsada şirketlerin değeri 824 milyar TL. Yani vize kararlarının öncesinden 11 milyar TL daha yüksek. Dolar ise 3.65 TL. Kur artışının şirketlerin döviz borçlarına etkisi 7 milyar TL. Yani 50 milyar TL’lik kayıp dün itibarıyla ortadan kalktı. Hatta 4 milyar TL artıya geçildi. Eğer Kılıçdaroğlu, formülündeki rakamları piyasalardaki son rakamlarla güncellerse, “vize krizinden 4 milyar kâr ettik” mi diyecek?