Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) belirli bir ülkenin üreticilerinin hem kendi ülkelerinde hem de diğer ülkelerin topraklarında bir yılda ürettikleri mal ve hizmetlerin toplam hacminin piyasa değeridir. Gayri safi yurtiçi hasıladan farklı olarak, GSMH, nüfus tarafından tüketilen mal ve hizmetlerin değerini içerir. Peki GSMH (Gayri Safi Milli Hasıla) nedir, nasıl hesaplanır?
GSYIH ülke içinde belirli bir dönemde üretilen geliri ölçer. Ancak, ülke içinde üretilen gelirin bir bölümü yurt dışında mukim kişi ve kurumlara aittir. Vatandaşlık ayrımının yapılmasındaki sebep, GSMH'nin gayri safi yurt içi hasıladan (GSYİH) farklı olduğunu belirtmek içindir. GSYİH, o ülkede faaliyet gösteren yabancı ülke yurttaşlarının ürettiği nihai mal ve hizmetleri de kapsar.
Gayri safi milli hasıla, raporlama yılı için ülke ekonomisinin toplam geliridir ve sadece ülkede ikamet edenlerin (ülke içinde ve dışında) gelirini içerir. Bu durumda, yurt içinde ikamet etmeyenlerin yurt içinde elde ettiği gelirler gayri safi milli hasılada dikkate alınmaz.
Başka bir deyişle GSMH, bir ülkenin yurt dışında çalışan vatandaşlarının ülkeye gönderdikleri faktör gelirlerinin GSYİH’ye eklenip, ülkede çalışan yabancıların kendi ülkelerine gönderdikleri faktör gelirlerinin GSYİH’den düşülmesi ile elde edilen değerdir.
GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA (GSMH) NEDİR?
Gayrisafı Milli Hasıla bir ülke vatandaştan tarafından (bir ülke vatandaşlarının sahip oldukları doğal kaynaklar, emek, sermaye ve teşebbüs gücü kullanılarak) bir yılda gerek o ülkede gerekse diğer ülkelerde üretilen nihai malların piyasa değerine gayri safi milli basıla denir. Kişi başına Millî Hasıla hesaplamalarında nüfus artışı göz önünde bulundurulur.
GSMH NASIL HESAPLANIR, HESAPLAMA YÖNTEMİ?
1990'ların başından itibaren, küreselleşmenin ivme kazanıp, üretim faktörlerinin ve sermayenin, ülke sınırlarının dışına taşması sonucu, makroekonomik analizlerde ilgi, bir ülkenin yurttaşlarının gelirini ifade eden GSMH yerine, bir ülkenin sınırları içerisinde yaratılan toplam geliri ifade eden GSYİH üzerine yoğunlaşmıştır. Fakat yine de ülkelerdeki kişi başına gelir ve bunların karşılaştırılması gibi konularda GSMH hala önemli bir kavram ve ölçüdür. GSMH, genellikle bir yıllık zaman birimi içinde hesaplanır.
Kişi başına GSMH hesaplamalarında cari fiyatlarla tahmin edilen Gayri Safi Milli Hasıla büyüklüğünün yıl ortası nüfus tahminine bölünmesi ile Türk Lirası olarak Kişi Başına Gayri Safi Milli Hasıla sonucu elde edilir.
Millî Gelir hesaplamalarında iki çeşit uygulama vardır:
Cari fiyatlarla
Hesaplamalarda enflasyonun etkisi gözetilmez. Üretilen mal ve hizmetlerin güncel değerleri üzerine hesaplanır.
Sabit fiyatlarla
Baz olarak herhangi bir yıl alınır ve o yıla endeksli enflasyon oranından arındılmış reel artışlar hesaplanır.
Gelirler yöntemi ile hesaplamada, gelir niteliği taşıyan üretim ve hizmet alanındaki kalemler esas alınır. Kullanılan ana kalemler şu şekilde sıralanabilir:
GSYİH (Gayri Safi Yurt İçi Hasıla) = Tarım + Sanayi + İnşaat + Ticaret + Ulaştırma, Haberleşme + Mali Kuruluşlar + Konut + Hizmetler Toplamı (Kamu ve Özel) + İthalat Vergisi
GSMH = GSYİH + Yurt dışında bulunan vatandaşların gelirleri (Yurt içindeki yabancıların gelirleri)
GSMH ile İlgili Formüller:
SMH = GSMH – Amortismanlar
MG = SMH – Dolaylı Vergiler
MG = SMH – Dolaylı Vergiler + Sübvansiyonlar
MG = GSMH – Amortismanlar – Dolaylı Vergiler + Sübvansiyonlar
MG = Ücret + Faiz + Rant + Kâr
KG = MG – (Sosyal Güvenlik Kesenekleri + Kurumlar Vergisi + Dağıtılmayan Kârlar)+Transferler
HG = KG – Dolaysız Vergiler