Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesinde son dönemece girildi. 8 Eylül 1999'dan önce başlayanlardan 20 yılını dolduran kadınlar, 25 yılını dolduran erkekler yaş koşulu aranmadan emekli olabilecek, prime dayalı bir sistem getirilecek. Şartları tamamlayacak olanlar kademeli emekli olacak.
Yasal düzenlemeyle 8 Eylül 1999'dan önce başlayanlardan 20 yılını dolduran kadınlar, 25 yılını dolduran erkekler yaş koşulu aranmadan emekli olabilecek ve prime dayalı bir sistem getirilecek. Şartları tamamlayacak olanlar da kademeli emekli olacak.
HİZMET DÖKÜMÜ ALIN
Sabah Gazetesi'nin haberine göre EYT'yi bekleyenlerin birinci adımda hizmet dökümünü çıkararak kapsamlı bir inceleme yapması gerekiyor. Son 2 bin 520 gün hangi statüden emekli olunacağını belirleyecek.
Bu tarihten önce sigortalı olanların SSK'dan emekli olabilmesi için 5 bin güne ulaşması gerekiyor, işe girişi olup primi yatırılmayanlar için zaman aşımı süresi olmayıp, dava açma hakkı bulunuyor.
8 Eylül 1999'dan önce yapılan askerlik için yapılacak borçlanma altın değeri taşıyor. Örneğin, 2001'de işe girmiş ancak 1998'de askerlik yapmışsa borçlanıp öne çekebilir. Aralık başında açıklanması beklenen EYT yasası önceki emeklilik planlaması yapmaya başlayanların merak ettikleri bazı soruların yanıtları şöyle:
EKSİK PRİM GÜNLERİMİ ŞİMDİDEN BORÇLANMAMDA FAYDA VAR MI?
EYT'yibeklerken hizmet dökümünü çıkararak ilk adımı atabilirsiniz. Doğum, askerlik borçlanması için yasanın çıkmasını beklemekte fayda var. Böylece ne kadar gün sayısına ihtiyacınız olacağını göreceksiniz.
İhtiyacınız olan prim gün sayısı kadar borçlanmış olacaksınız. Asgari ücretin brütünün yüzde 30'unu, yurtdışında borçlanma yüzde 40'ını borçlanabilirsiniz. 1 Ocak 2023 tarihine kadar borçlanma tutarları değişmeyeceği için bir zararınız da olmayacak.
DOĞUM BORÇLANMASI İŞE BAŞLANGIÇ TARİHİNİ ÖNE ÇEKER Mİ?
Doğum borçlanması yaşı düşürmez, prim ödeme gün sayısını artırır. İki yıllık doğum borçlanması iki yıl erken emeklilik hakkı doğurur. Bu durum yalnızca staj girişi ile ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına tabi olunan süre içindeki doğumların borçlanılması için geçerli. Diğer doğum borçlanmalarında yalnızca prim ödeme gün sayısı eklenir, emeklilik yaşı değişmez. Sigortadan sonra doğan 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Her bir çocuk için 720 gün kazanılabiliyor. Üç çocuk için borçlanan kadın sigortalı 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT'li olabilir.
EMEKLİLİKTE 2.520 KURALI NEDİR?
Emeklilikte çalışılan en son ödenen 2.520 gün prim ödemesi içinde hangi sigortalılık statüsünde prim ödendiğine bakılıyor. Bu süre içinde SSK, Bağ- Kur, Emekli Sandığı sistemlerinden hangisinde fazla prim ödendiyse o sosyal güvenlik sistemi üzerinden emekli olunur. EYT kapsamında emekli olacaklar için de emeklilik işlemleri bu sürede hangi statü daha fazla ise ona göre yapılacak.
EYT KAPSAMINDA OLANLAR HANGİ STATÜDEN EMEKLİ OLACAK?
Hizmet dökümünde son 2 bin 520 gün hangi statüden (Bağ-Kur, SSK, Emekli Sandığı) emekli olunacağında belirleyici olacak. Düzenleme işe başlangıç tarihi 1999 öncesi banka sandıklarında olanları da kapsayacak. Bağ-Kur kapsamında işyeri açıp, şirket ortağı olup primlerini yatırmadığı için dondurulan günler yeniden kazanılabilecek. Geçmiş günlerini ihya edecek olanlar ihtiyaçları olan prim gün sayısı kadar asgari ücret üzerinden ödeme yaparak prim ekletebilecek.
1997'DE İŞE GİRDİM AMA PRİMİM YATIRILMAMIŞ, NE YAPMALIYIM?
İşe girişiniz var ama prim yatırılmadıysa dava açmanız gerekiyor. Fiilen 8 Eylül 1999 öncesi çalışıp ancak sigorta girişi geç yapıldıysa da dava açma var. Her iki durumda da zaman aşımı süresi bulunmuyor. Ancak bu tarihten önce işe girdiniz ancak hiçbir şekilde sigorta girişiniz yapılmadıysa hak düşürücü süre nedeniyle dava açamazsınız. Yine stajyer, çırak olmadığı halde böyle başlatılanlarında itiraz hakkı var.
YURTDIŞI BORÇLANMASI YAPIP YAŞI BEKLEYEN YARARLANABİLECEK Mİ?
Türkiye'nin 18 ülkeyle sosyal güvenlik anlaşması bulunuyor. Yurtdışındaki Türk vatandaşları da borçlanma ile EYT'li olabilir..
ASKERLİĞİ 1998 YILINDA YAPANIN SİGORTA BAŞLANGIÇ TARİHİ ÖNE ÇEKİLİR Mİ?
Askerlik borçlanmasıyla sigortalılık başlangıç tarihi borçlandırılan gün sayısı kadar geriye çekiliyor. Bu durum yaş olarak daha erken bir tarihte emeklilik imkânı sağlıyor. Örneğin; 2001 yılında işe girmiş ancak 1998 yılında askerlik yapmışsa borçlanıp öne çekebilir.
18 YAŞINDAN ÖNCE YAPILAN SİGORTA ETKİLİ Mİ?
1 Nisan 1981'e kadar 18 yaşından küçükken yapılan sigorta süresi açısından başlangıç sayılıyor. 1 Nisan 1981-8 Eylül 1999 tarihleri arasında emeklilik açısından sigorta başlangıcı tarihi için 18 yaşın doldurulduğu tarih arınıyor. 18 yaştan küçük başlangıçlar sigortalılık başlangıcı açısından dikkate alınmıyor..
YENİ SİSTEMİN İPUÇLARI
* Prime dayalı bir sistem olacak.
* 18 yaşından küçükken ödenen primler dâhil edilecek.
* 1999'dan önce yapılan askerlik altın değerinde.
EYT'te son 2520 gün belirleyici olacak.
* Hizmet dökümünü şimdiden çıkarın.
* Yurtdışındaki Türk vatandaşları da yararlanacak.
* Zorunluluk yok, isteyen emekli olacak.
* Girişi olup, prim yatırılmadıysa zaman aşımı yok.
* Çırak gösterilenin de itiraz hakkı bulunuyor.