Star gazetesi yazarı Resul Kurt, yasanın çıkması durumunda gündeme gelebilecek çözüm ve yöntemleri açıkladı.
• EYT ile ilgili üç çözüm yöntemi öneriliyor. Üç yöntemden ilkine göre, 1969 ve öncesinde doğmuş yani 50 yaşını doldurmuş kadınlar ve 1964 ve öncesinde doğmuş yani 55 yaşını doldurmuş erkekler, 3600 gün pirim ödemişlerse birinci yöntemin yasalaşması halinde erken emekli olabilecek.
• İkinci yöntemde ise yaş şartı kaldırılıyor. Çalışma günü ve prim sayısı dikkate alınarak emekli olma imkanı getiriliyor. Buna göre 20 yıl çalışan bir kadın ve 25 yıl çalışan bir erkek, ikinci yöntemin yasalaşması halinde emekli olabilecek.
• Üçüncü yöntem ise EYT’lilerin de başından beri beklediği ve arzu ettiği bir düzenleme. Buna göre ise 1999 öncesinde işe başlayıp 5 bin gün çalışmış olanların yaş şartına takılmadan emekli olmaları.
6 MİLYON KİŞİ VAR
EYT’lierin sayısı yaklaşık 6 milyon kişi civarında olup, hemen emekli olabileceklerin sayısı ise 1 milyon kişinin üzerinde. EYT’lilere emeklilik imkanı tanınmasının sosyal güvenlik sistemine maliyeti ise 10 yılda 700 milyar liranın üzerinde olacağı da tespitler arasında. Ancak emeklilikte yaşa takılanlara göre düzenleme yapılsa, sadece 700 bin kişi hemen emekli olabilecek ve bunun da maliyeti yıllık 10 milyar liranın biraz üzerine çıkacak.
KESİNTİLİ ERKEN EMEKLLİK
EYT’lilere yönelik çözüm olabilecek önerilerden birisi de yurtdışında Finlandiya, Almanya gibi bazı ülkelerde örneği olan kesintili erken emeklilik modeli. Daha önce emekliliğine kaç yıl kalmışsa her yıl için yüzde 5 düşük maaşı kabul edenlere veya emekliliğe yaş şartından kaç yıl kalmışsa hesaplanacak bedelin peşin ödenerek hemen emeklilik modeli gündeme gelmişti. Buna göre Finlandiya’da 61 ve Almanya’da 63 yaşını dolduranlar, belli bir kesinti miktarını kabul etmeleri durumunda kısmi erken yaşlılık emekliliğne hak kazanabilmektedir. Almanya’da yıllık yüzde 3,6 oranında kesinti yapılmaktadır.
NELER YAPILABİLİR?
EYT konusunda emeklilik formülünün olup olmayacağı veya ne şekilde uygulanacağı henüz netleşmiş değil. Bununla ilgili bir mutfak çalışması yapılacak. Ancak burada çözüme katkı sağlayacak bazı önerilerimiz olacak:
• Yaş bekleyen prim ödemeden sağlıktan yararlandırılabilir.
• Yıpranma hakkı olmayan ağır işlerde çalışan işçilere erken emeklilik verilebilir.
• 9000 prim gününü dolduranlara her 360 gün karşılığı dörtte biri yaştan düşebilir.
• Emekli olup sosyal güvenlik destek primi ödeyenlerde her 360 gün prim ödenmesi emekli aylığına yüzde 1 ilave artış getirebilir.
• Yaşını bekleyenlere Almanya, Finlandiya modellerinde olduğu gibi, emekliliklerine 2-4 yıl kalması durumunda her yıl için yüzde 4-5 gibi bir oran üzerinden erken emeklilik kesintisi yapılarak emekli edilebilir.
• Aylık bağlama oranları 50 yaş sonrası çalışmalar için artırılabilir.
• 50 yaş üstü çalışanların işe alımlarında vergi ve SGK teşviki getirilerek istihdam artışı sağlanabilir.
• Çalıştıkça maaş düşmesi önlenebilir, aylık bağlama oranları artırılabilir.