25 Eylül EYT'de bugün son durum nedir, kimleri kapsar? sorusu internette sıklıkla aranıyor. EYT son dakika haberleri arama motorunda yoğun olarak araştırılıyor. Emeklilik için prim günlerini doldurup yaş şartını yerine getiremediği için emeklilik hakkı kazanamayanlar EYT son dakika gelişmelerini merak ediyor. EYT konusunda üzerinde en çok konuşulan yöntem Finlandiya modeli. EYT ile ilgili Akşam gazetesi yazarlarından Okan Güray Bülbül konu ile ilgili köşesinde açıklama yaptı. 25 Eylül EYT'de bugün son durum nedir, kimleri kapsar? diye merak edenler için yanıtı haberimizde..
EYT SON DAKİKA HABERLERİ
EYT ile ilgili Akşam gazetesi yazarlarından Okan Güray Bülbül konu ile ilgili köşesinde açıklama yaptı. İşte konu ile ilgili yazısı:
Emeklilikte yaşa takılanlar umutlu... Prof. Dr. Vedat Bilgin’in konuyla ilgili görevlendirilmesi sonrası önce ayrıntılı bir maliyet hesabı yapılması ardından süreci hızlandıracak adımların atılması bekleniyor.
Sosyal Politikalar Kurulu Başkan Vekili Prof. Dr. Vedat Bilgin’in emeklilikte yaşa takılanlarla (EYT) ilgili Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan tarafından görevlendirilmesiyle emeklilikte yaşa takılanlarda büyük bir heyecan oluştu. Bir kişinin hangi koşullarda emekli olacağı, kanuna göre belirlenir. 2008’den önce SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı olmak üzere üç ayrı kurum ve kanun söz konusuydu.
YAŞ ŞARTI DEVREYE GİRDİ
Bu tarihten sonra Sosyal Güvenlik Kurumu adı altında birleştirildi. Örneğin ilk kez 30 Nisan 2008’de SSK’lı olan bir erkek 60 yaşında, 7 bin prim günüyle emekli olabilirken, bir gün sonra yani 1 Mayıs 2008’de SSK’lı olan bir erkek 7 bin 200 prim günüyle emekli olabilir hale geldi. Yani bir gün geç sigortalılık 200 gün fazla çalışmayı gerektirdi. 9 Eylül 1999’da da 4447 sayılı Kanun hayata geçerken, bu tarihten önce sigortalı olanlar için de kademeli bir yaş şartı devreye sokuldu.
BİR GECEDE DEĞİŞTİRİLDİ
9 Eylül 1999 ve sonrasında sigortalı olan erkekler için 60, kadınlar için 58 yaş şartı getirildi. Yani, bir gecede emekli olmak için belirli bir yaşı doldurmak zorunda kaldılar. Ve sorun tam da bu noktada başladı. 1999’da sisteme acil müdahale gerekiyordu ve neredeyse bir gecede şartlar değişti. Sonuçta ‘emeklilikte yaşa takılanlar’ oluştu.
ÇALIŞMAK İÇİN ‘YAŞLI’ EMEKLİLİK İÇİN ‘GENÇ’
Emeklilikte yaşa takılanlar için bugüne kadar bir düzenleme yapılamadı. Bunun en önemli nedeni sosyal güvenlik sisteminin mali dengesi. Bugün ise SGK’nın emeklilikte yaşa takılanların kaç kişi olduğu, düzenlemeyle kaç kişinin hemen emekli olabileceği, ödenecek aylıkların miktarı ve bunun sisteme getireceği maliyeti hesaplayarak bu yönde bir çalışmanın ilk adımlarını atması mümkün. Bu konuda Vedat Bilgin’in görevlendirilmesi konuyu hızlandıracak ve tüm boyutların ortaya konularak bu kişilerin sorunlarının kapsamlıca ele alınmasını sağlayacaktır. Yaşa takılanlar, en çok yaş şartını beklerken sağlık hizmetlerinden yararlanamamaktan, çalışmak için ‘yaşlı’, emekli olmak için ‘genç’ bulunmaktan şikayet ediyor.
SGK’NIN MALİ DENGESİ ÖNEMLİ
SGK, 2018’de 245.1 milyar TL emekli aylığı ödedi. SGK’nın toplam giderleri ise 385 milyar TL’yi buldu. SGK’nın toplam geliri de 369.2 milyar TL olarak hesaplandı. Dolayısıyla SGK geçen yıl 15.7 milyar TL açık vermiş durumda. Sosyal güvenlik sisteminin açık vermesi, sigortalılar için olumlu bir göstergedir. Ancak kamu bütçesinden transferle kapanan bu açığın büyümesi, sistemin geleceğini riske atar. İşte bu nedenle, emeklilikte yaşa takılanların sorunlarının kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi çok önemli.
12.8 MİLYON KİŞİYE AYLIK ÖDENİYOR
SGK’nın haziran ayı verilerine göre 22 milyon 260 bin aktif sigortalı var. SGK’dan aylık alan kişi sayısı ise 12 milyon 828 bin. Bu kişiler SGK’dan emekli, ölüm, malullük aylığı alanlar ile sürekli iş göremezlik ödeneği alan kişiler. Yani iki çalışanın ödediği primlerle bir emeklinin veya ölüm aylığı alan kişinin aylıkları finanse edilmeye çalışılıyor. Bu oranın makulü ise bire dört. Yani bir çalışanın dört emekliyi finanse etmesi.
FİNLANDİYA MODELİ NEDİR?
Star Gazetesi yazarlarından Resul Kurt köşesinde konu ilgili bir yazı kaleme aldı. İşte o yazı:
Tabi geçmiş aylarda basında yer alan Finlandiya Modeli EYT için bir çözüm kapısı olarak görülüyor. Bu modelde belirlenen yaştan daha erken emeklilik olunca bir miktar kesinti yapılıyor. Bu kesintiyi kabul edenlere de emeklilik aylığı bağlanıyor. Finlandiya’da birbirini tamamlayan iki emeklilik sistemi var:
İş esaslı emeklilik hakkıçalışarak ve girişimcilik yapılarak kazanılır. İşveren bütün çalışanları için emeklilik sigortası almak ve sigorta primlerini ödemekle yükümlüdür. Girişimciler sigorta primlerini kendileri öderler.
Halk emekliliği,iş (maaş) esaslı emekliliği olmayan veya emeklilikleri çok az olan emeklilere yöneliktir.
Her iki emeklilik sisteminde yaşlılık ve maluliyet emekliliği bulunmaktadır. 65 yaşını dolduranlar halk emekliliği hakkını kazanılabiliyor.
İş emekliliği
İş emeklilik güvencesini, işverenler ve çalışanlar beraber sağlarlar. İşveren, çalışanın maaşından, çalışanın sigorta ücretleri payını alır ve kendi payı ile birlikte emeklilik kurumuna ödemede bulunur. İş esaslı emeklilik ile, iş esaslı emeklilik şirketleri, emeklilik sandıkları ve vakıfları ilgilenirler.
İş emekliliğin miktarı, ne kadar çalışmış ve ne kadar maaş almış olduğunuza bağlıdır. İş emekliliği ile iş emekliliği sigorta şirketleri, emeklilik sandıkları ve vakıfları ilgilenirler. Emeklilik Güvencesi Merkezi (Etk) merkezî olarak emeklilik güvencesi ile ilgili konularla ilgilenir.
Halk emeklilikleri
Çalışma süresine dayalı (iş/maaş esaslı) olarak emekli olabilmek için primler yeterli gelmiyorsa ya da çalışma süresine dayalı emeklilik maaşı çok düşükse, halk emekliliğinden yararlanmak üzere başvuruda bulunulabilir.
Halk emekliliğin miktarı Finlandiya’da ne kadar yaşamış ya da Finlandiya’da ne kadar çalışmış olduğuna bağlıdır. Ayrıca aile ilişkileri ve diğer devam eden emeklilik gelirleri de halk emekliliğin miktarını etkiler. Halk emekliliği ve asgari emeklilik ile Kela kurumu ilgilenmektedir.
Kısmi erken yaşlılık emekliliği
61 yaşını dolduranlar, asgari yaşlılık emekliliği yaşınızdan önce kısmi emekliliğe ayrılabilir. Buna kısmi erken yaşlılık emekliliği denir. Aylık emeklilik miktarından yüzde 25 veya yüzde 50 ödeneceğine sigortalı karar vermektedir.
Aynı zamanda isterse tam gün çalışmaya devam edebilir, işinden tamamen de ayrılabilir ya da işverenle daha kısa çalışma süresi konusunda anlaşılabilir. Ancak belirtmek gerekir ki, kısmi erken yaşlılık emekliliği nihai emeklilik maaşının tutarını azaltmaktadır.
EYT için de bu yönde düzenleme olup olmayacağı araştırılacak. Başta işçi ve işveren sendikaları, sosyal taraflar, akademisyenlerle görüşülerek mutfak çalışması yapılacak.
Ancak EYT konusunun hemen çözülmesinin söz konusu olmadığını ve biraz daha zamana ihtiyaç olduğunu belirtmeliyiz.
CEM KILIÇ AÇIKLAMA YAPMIŞTI
Prof. Dr. Cem Kılıç, Başkan Erdoğan'ın emeklilikte yaşa takılanların (EYT) durumuyla ilgili olarak Sosyal Politikalar Kurulu Üyesi Prof. Dr. Vedat Bilgin'i görevlendirdiğini açıkladı.
Emeklilikte yaşa takılanlarla (EYT) ilgili yeni bir gelişme yaşandı.
NTV yayınında konuşan Prof. Dr. Cem Kılıç, yeni bir formül üretilmesi konusunda harekete geçildiğini duyurdu.
Kılıç şunları söyledi: "Son dönemde bir gelişme oldu. Cumhurbaşkanımız Sosyal Politikalar Kurulu Üyesi Prof. Dr. Vedat Bilgin'i görevlendirdi. EYT'lerin düşüncelerini alacak, SGK ile görüşecek. Geçenlerde kendisiyle konuştum. Bu konuda bir formül üreteceğiz, üzerinde çalışıyoruz. Cumhurbaşkanımızın talimatı var. Somut bir adım atılmış oldu. Umarım karşılıklı görüşmelerle bu iş bir noktaya gelir, çözüme ulaşır. Bu mağduriyetin giderilmesi gerekiyor."
EYT KİMLERİ KAPSAYACAK?
Şu anki sisteme göre, primini dolduran bir emekli adayı, emeklilik yaşını beklemek zorunda. EYT sorunu 1999'da emeklilik yaşını yükselten 4447 sayılı kanun ile ortaya çıktı. 8 Eylül 1999 gününe kadar işçiler emeklilik için iki şartı yerine getirmesi gerekiyordu: Kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 günlük prim ödeme gün sayısı.
Yapılan değişiklikle emeklilik yaşı kadınlarda 58, erkeklerde 60'a, prim gün sayısı ise 7000 güne yükseltildi. 8 Eylül 1999 gününden önce işe girenler için kadınlarda 40 ile 58 erkeklerde ise 44 ile 60 yaş arasında değişen kademeli geçiş süresi getirildi
Emeklilik için primi tamamlayıp yaşı bekleyenlere müjde niteliği taşıyan düzenleme, Genel Kurul'da kabul edilir ve Cumhurbaşkanı tarafından onaylanırsa, 8 Eylül 1999'dan önce işe başlayanlar emeklilik şansını yakalayacak.