YAŞAR KIZILBAĞ
Türkiye mutfak ekipmanlarında dünyanın en büyük oyuncusu olma yolunda ilerliyor. 2022 yılında 160'tan fazla ülkeye 6 milyar doları aşkın ihracat yapan sektör, bugün artık bu işin merkezi olan İtalya'ya bile ihracat yapıyor. Sektör düzenlediği fuarla da liderliğe oynuyor. Önceki yıl ABD'yi geçerek ikinci olan, bu yıl ise arayı açan sektörün düzenlediği fuarın hedefinde ise ilk sırada bulunan Çin'i geçmek var. Endüstriyel Mutfak, Çamaşırhane, Servis ve İkram Ekipmanları Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TUSİD) Başkanı Bekir Topuz sektörün geldiği son noktayı "Tüm dünya yaklaşık 10 yıldır Türk mutfak ürünlerini tanıyor artık. Mutfak ekipmanları deyince akla Avrupa geliyordu. Oysa en büyük ihracatı mutfak ürünlerinin merkezi İtalya'ya yapmaya başladık" sözleriyle anlattı. Bekir Topuz'la mutfak ekipmanlara pazarını konuştuk.
Öncelikle TUSİD'dan kısaca bahseder misiniz?
32 yıllık derneğiz. Derneğimizin çatısı altında 365 üye var. Üyelerimiz sektörün % 90'ını temsil ediyor.
Kaç ülkeye ihracatınız var. Ne kadarlık bir rakama ulaştınız?
Geçen yıl yaklaşık 160'ı aşan ülkeye 6 milyar doları aşkın ihracat yaptık. Bunun 2.5 milyar doları iştigal alanımız olan endüstriyel mutfakla ilgili. Kalan kısmı ise tencere, tava, çatal, kaşık gibi set üstü diye tarif ettiğimiz ürünlerden oluşuyor. Bu yıl ocak-ekim döneminde 4.8 milyar dolara yakın ihracatımız oldu. Endüstriyel mutfakta ise bu yılın 10 ayında yaklaşık 2 milyar dolarlık ihracat yaptık.
Ağırlıklı pazarınız neresi?
İhracatımızın yarısı ağırlıklı olarak AB pazarına yönelik. Türkiye için önemli bir sektörüz. Türkiye'nin ortalama kilogram fiyatı 1.52 dolarken bizim sektörde bu rakam Ocak-Ekim dönemi itibarıyla yüzde 9.15 artarak 4.54 dolar seviyesine ulaştı. Bu da üç misline karşılık geliyor. 2022 yılında 4.41 milyar dolar dış ticaret fazlası kazandırdık. Fakat ihracatımızda bir miktar düşüş söz konusu. Bunun da sebebi pandemide konteyner fiyatları 15-20 bin dolara çıktı. Çin'den alım yapan müşteriler bize geldi. Fakat konteyner fiyatları tekrar 2 bin dolara düşünce Çin'den kaptığımız bazı müşteriler o ülkeye geri döndü.
Sektörde yerli üretim yaygın galiba...
Yerlileşme hızla gelişiyor. Bizim sektörde dünyada artık Türkiye markası oturmaya başladı. Sektör yaptığı yatırımlar sonucu Avrupa kalitesinde mal üretmeye başladı. Tüm dünya yaklaşık 10 yıldır Türk mutfak ürünlerini tanıyor artık. Mutfak ekipmanları deyince akla Avrupa geliyordu. Oysa en büyük ihracatı mutfak ürünlerinin merkezi İtalya'ya yapmaya başladık.
İçeride yaptığınız fuar nasıl gidiyor?
İstanbul'daki fuarımızı HOSTECH By TUSİD adıyla Ticaret Bakanlığı, İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) iş birliğiyle eylül sonunda yaptık. 25'incisini düzenledik. 40 bin metrekare fuar alanının tamamı satıldı. Hem ziyaretçi hem katılımcı hem de metrekare olarak Avrupa'nın ikinci büyük fuarı haline geldik. Geçen yıl ABD'de düzenlenen fuarı geçtik. Hatta arayı açtık. Birincisi ise Çin'deki fuar. 80'den fazla ülkeden, bine yakın alım heyeti getirdik. Yerli ve yabancı olarak 15 bin ziyaretçiyi ağırladık.
Fuarda elde ettiğiniz bu başarısının arkasında ne var?
Öncelikle Türkiye dünyanın merkezinde. Ayrıca ürün çeşitliliği olarak dünyada bizim kadar çeşit üreten başka ülke yok. Bir de bizim mutfağımızda Kafkaslar'dan, Arap bölgesinden, Akdeniz'den, Trakya'dan gelen bir yemek kültürü var. Yemek çeşitlenince araç gereç de çeşitleniyor. İtalya'ya gidiyorsunuz sadece pizza ve makarna var. Oysa, Karadeniz, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Akdeniz, Ege, Marmara, İç Anadolu'dan gelen çok köklü ve birbirinden farklı yemek kültürümüz var. Lezzetlerin buluşma noktasındayız.
Bu sene turizm sektörü iyi bir yıl geçirdi. Turizmin sektörünüze katkısı nasıl?
İç pazar bu yıl iyiydi. Turizmle biz de hareketlendik. Fakat turizmde şöyle bir şey var. Bize yansıması hemen aynı yıl olmuyor. Turizmde sezon iyi geçince yeni yatırım, yeni otel bir sonraki yıl geliyor. Ama bu yıl renovasyon yatırımları çok. Önümüzdeki yıl mutfak yenilemesi tarihin en büyük seviyesinde olacak.
Önümüzdeki yıl dernek olarak ihracatı geliştirme adına ne tür programlar planlıyorsunuz?
TUSİD, İMMİB ve EVSİD iş birliğiyle çok sayıda fuara katılım göstereceğiz. Ocakta İtalya'ya gideceğiz. 20-24 Ocak'ta İtalya'da SIGEP Fuarı'na katılacağız. Yine ocakta Frankfurt'ta Ambiente Fuarı'na milli katılım sağlayacağız. Martta ise Şikago'da IHS Fuarı var. Oraya da milli katılım olacak. Mayısta yine Şikago'da NRA Show'a katılacağız. Eylülde ise Meksika-Abastur'daki fuar katılımı olacak. Singapur'a ise ekimde Ur-Ge kapsamında fuar ziyareti gerçekleştireceğiz.
ÇALIŞACAK ELEMAN BULAMIYORUZ
Birçok sektörde kalifiye elaman ihtiyacı var. Sizin sektörde durum nedir?
Türkiye'de ara eleman sıkıntısı yaşadığımızı söylememiz gerekiyor. Bizim çalışacak ara elemana ihtiyacımız var. İşçi bulamıyoruz. Makine mühendisi için 500 kişi başvuruyor. Ara eleman için bir kişi bile gelmiyor.
BİR HAFTADA İŞ BULUNUR
Sektörünüzün genel sorunları neler?
Faizler çok yüksek o yüzden finansmana erişim bu dönemde zorlaştı. Daha önce bahsettiğim ara eleman sorunu da çözülmesi gereken başlıklar arasında yer alıyor. Türkiye'nin tıpkı Almanya örneğinde olduğu gibi kayıtlı ve güvenlik soruşturmaları yapılmış olarak ülkede çalıştırılacak bence en az 5 milyon çalışacak ihtiyacı var. Bu işçilerin maksimum 1 haftada Türkiye'deki fabrikalarda iş bulacağına inanıyorum.
PROGRAM GERÇEKÇİ
Bir süredir yeni ekonomik program uygulanıyor. Siz nasıl görüyorsunuz izlenen politikayı?
Şu anda ekonomide gerçekçi bir politika izleniyor. En azından yeni ekonomi yönetimi 'enflasyonu bugünden yarına hemen düşüreceğiz' demiyor. Bozulmuş bir şeyi bir iki günde zaten düzeltemezsiniz. Ekonomi politikası şu an doğru gidiyor. Uygulanan ekonomi politikaları gerçekçi.
TAM GAZ YATIRIM VAR
Yatırım iştahınız nasıl?
Tam gaz herkes yatırıma devam ediyor. Fabrikasını büyütüyor, yeni makine alıyor. Dünyada yüzde 8 pazar payına ulaştık. Ancak en büyük pazar Çin'in hakim olduğu Amerika pazarı. Biz Amerikan pazarından yüzde 1 pazar payı alabilirsek Türkiye'nin bu alandaki ihracatı iki katına çıkıyor.
Peki bu payı artırmak için bir girişimiminiz var mı?
Geçen yıl Amerika'da iki ayrı fuara katıldık. Bu yıl tekrar fuarlara katılacağız. Mayısta yapılacak fuara 22 firmayla milli katılım sağlayacağız. Katıldığımız son fuarlarla birlikte Türk şirketler dünyada daha çok ilgi çekmeye başladı. Bu anlamda hedeflerimize ulaşacağız.