Ekonomide Rus baharı

Hakkı KURBAN

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın adımlarıyla uçak krizi sonrası yeniden düzelme yoluna giren Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkilerde 'bahar havası' esiyor. Birbiri ardına yapılacak toplantılar ve görüşmeler ise bu havayı pekiştirerek yeni dönemin kapılarını açacak. Bayram sonrasından itibaren hareketlenecek ziyaret trafiği, yıl sonunda iki ülke liderlerinin buluşması ve ortak kabine toplantısıyla zirveye çıkacak. Suriye’den ekonomi, savunma, enerji, turizm ve tarıma kadar pek çok anlaşma için zemin oluşturuluyor. İşte birbiri ardına gerçekleşecek görüşme trafiğiyle çizilecek rota:

ZİRVEDE GÖRÜŞME:

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Putin, St. Petersburg’daki görüşmenin ardından Çin’deki G-20 Zirvesi’nde de bir araya gelmiş ve yeni işbirliklerinin kapısını açmıştı. İki liderin, bu kez önümüzdeki hafta BM Zirvesi nedeniyle gidecekleri New York’ta görüşmesi gündemde. Cumartesi günü ABD’ye hareket edecek olan Erdoğan’ın, bir araya geleceği liderlerle ilgili görüşme takvimi hazırlanıyor. Bu kapsamda Putin’le de önümüzdeki hafta görüşebileceği vurgulanıyor.

SOÇİ’DE YATIRIM:

Gözlerin odaklanacağı önemli buluşmalardan biri de Soçi’de olacak. 26 Eylül- 2 Ekim tarihleri arasında “Soçi 2016 Uluslararası Yatırım Forumu” düzenlenecek. Bu foruma, Türkiye’den de yatırımcılar ve işadamları davet edildi. Ekonomi yönetiminden bir ismin de katılması gündemde. Toplantıda, bölgesel ve ikili işbirlikleri masada olacak.

Toplantılar serisi, 10-12 Ekim’de İstanbul’daki Türk-Rus Hükümetler Arası Karma Ekonomik Komisyon (KEK) toplantısıyla devam edecek. Heyetlere, Türkiye adına Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Rusya adına ise Enerji Bakanı Aleksandr Novak başkanlık edecek. Ekonomi alanında atılacak adımların masada olacağı toplantılarda, özellikle “enerji işbirliği”nin değerlendirilmesi bekleniyor. Akkuyu Nükleer'i inşa eden Rusya ile “Türk Akımı”nın da devreye sokulması ve enerji işbirliğinin yeni alanlarda artırılması üzerinde duruluyor.

Ayrıca Türkiye-Rusya Üst Düzey İşbirliği Konseyi (ÜDİK) toplantısının aralık ayında yapılması bekleniyor. İki ülke bakanlarını ortak kabinede buluşturacak toplantılar, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Putin’in öncülüğünde gerçekleşecek. Görüşmelerde, enerjiden savunmaya, turizmden tarıma, müteahhitlikten ticarete kadar çok sayıda anlaşmanın önü açılacak. Atılacak adımlarla, 2017'de işbirliğinin zirve yapması bekleniyor.

İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2015’te 25 milyar dolara dayanmıştı. Bu yılın ilk yarısında ise sadece 8 milyar dolar oldu. Rakamın tekrar, eski seviyelerine çıkarılması, ilerleyen süreçte de daha önce belirlenen 100 milyar dolara ulaştırılması için rota çizilecek. İki ülke arasındaki ticarette Rus Rublesi ve Türk Lirası’nın kullanılması için ekonomi yönetimleri görüşme yürütüyor. Kriz öncesi Türkiye ile Rusya arasında vize serbestisi de sağlanmıştı. Bu konuda da iki ülke nabız yoklayacak.

İki ülke, terörle mücadelede işbirliğini artırma planı yapıyor. Rusya, FETÖ okullarını kapatmıştı. Mücadelenin daha keskinleşmesi ve diğer örgütlerle mücadelede de adımlar atılması öngörülüyor. Öte yandan Rus turistlerin Türkiye’yi ziyaretlerine ilişkin yeni adımlar da öngörülüyor.

Rusya’da da ilgiyle izlenen Türk dizilerinin geçtiği yerlere tur düzenlenmesi planlardan biri. Rus turistlerin ödemelerini Ruble olarak yapması da değerlendiriliyor. Türkiye ile Rusya arasında haftada 63 charter seferi düzenlenmesi için süreç yeniden başlamış ve ilk uçuş bu ay başında gerçekleşmişti.

Birbiri ardına gerçekleşecek ziyaret ve zirvelerde atılacak adımlarla bazı süreçlerin hızlanması bekleniyor. Gündemde olan bazı başlıklar ise şunlar:

- SURİYE’DE İŞBİRLİĞİ: Erdoğan ile Putin, Suriye’de yeni süreçlerin önünü açmıştı. Bu kapsamda, DAEŞ'le mücadele ve Suriye'deki kaosun sona erdirilmesi için ortak adımlar atılması da planlanıyor. Genelkurmay Başkanı Akar ile Rusya Genelkurmay Başkanı Gerasimov dün Ankara'da bir araya gelerek, iki ülkenin Suriye'deki hareketliliğini ve askeri alanda işbirliğini değerlendirdiler. Ayrıca, bir ortak fon oluşturulması ve bu fonla Suriye’den Afganistan’a, Irak’tan Pakistan’a kadar çalışma yapılması gündemde.

- AKKUYU NGS: Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin inşası, iki ülke arasındaki gerginlikle durma noktasına gelmiş, ilişkilerin yeniden başlamasıyla bu proje “stratejik yatırım” kapsamına alınmıştı. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi de, Türk-Rus ortak yatırım fonunun, santrala ortak olabileceğini söylemişti. Bu hususlarda karar alınması bekleniyor.

- TÜRK AKIMI: İlişkilerin düzelmesi, Türk Akımı’yla ilgili süreci de tetikledi. Türkiye’de hükümetin, Türk Akımı’nın inşaatına ilişkin ilk izni verdiği Rus yetkililerce açıklanmıştı. Gerekli izinlerin çıkması ve ekim ayında hükümetler arası sözleşmenin imzalanması planlanıyor.

Türkiye’den çok sayıda tarım ürünü kriz öncesi Rusya’ya gidiyordu. Ancak bazı sınırlamalar getirildi. Bu kotaların yeniden değerlendirilmesi yapılıyor. Domatesten üzüme, portakaldan limona kadar ürünlerin Rusya’ya ulaştırılması bekleniyor.

Rus enerji şirketi Gazprom, Türk Akımı'nın denizden geçecek bölümünün inşası için Türkiye'den ilk iznin alındığını duyurdu. Enerji Bakanı Berat Albayrak, geçtiğimiz ayın sonunda CEO Aleksey Miller başkanlığındaki Gazprom heyetini kabul etmişti.