ŞENAY BÜYÜKKÖŞDERE
Pandemi döneminde tüm dünyada durma noktasına gelen sektörlerin başında kültür sanat ve eğlence geliyor. 2 yılı aşan bu sürecin neredeyse 1.5 yılında tiyatro, konser ve eğlence mekanları kapılarına kilit vurdu. Eylül ayında etkinlikler yüzde 50 kapasiteyle başladığında ise hâlâ büyük bir tüketici kitlesi kapalı alanlara girme konusunda pek hevesli değildi.
Bundan 10 yıl önce Zorlu Holding'in Türkiye'nin kültür sanat hayatına katkı sunmak üzere kurduğu Zorlu Performans Sanatları Merkezi (PSM), hem Türkiye'de hem dünyada sektörün nabzını tutarken bir taraftan kültür sanat izleyicisinin Kovid'le birlikte değişen davranışlarını da gözlemliyor. Zorlu PSM'nin Genel Müdürü Filiz Ova'ya göre tüketici cephesinde gelişmeler oldukça pozitif. Salonların yüzde 80 dolduğunu vurgulayan Ova, "Pandemi öncesinde yıllık 1200 etkinlik yapıp, toplam 500 bin kişi ağırlıyorduk. Şu anda 840 etkinlikteyiz. Hedefimiz pandemi öncesi rakamları yakalamak" diyor. Kısa süre içinde insanların Kovid günlerini unutacağına hatta maskelerin çıkacağına inandıklarını söyleyen Ova, "Kovid yaraları hızlı sarılıyor" diyor.
Dünyada eğlence sektörü Kovid'in etkilerini atlatabildi mi?
Özellikle Avrupa'da piyasa açılmış durumda. Hem sanatçıların turne hareketliliğinde hem de mekanların programlarında bunu net görüyoruz.
Peki Türkiye'ye dair gözlemlerininiz nasıl?
Tabii kültür sanat sektörü olarak Türkiye'de de tüm dünya gibi zor bir dönem geçirdik. Ve işlerin tamamen durduğu bir dönem yaşadık. Bu dönemde biz ve bizim gibi, özel destekçisi olan kurumlar ayakta durmaya devam edebildiler ama piyasamız buradan hasarsız bir şekilde çıkmadı. Şu anda ise aslında hayatımız yüzde 80 normale döndü. Ve sektör Türkiye'de de hareketlenmeye başlıyor. Yaz konserleri açıklanmaya başladı. Oradaki hareketlilik sonbahara da yansıyacaktır.
Peki etkinlik ve kişi sayısı bakımından pandemiyle kıyas yaptığınızda ne durumdasınız?
Kişi sayısı anlamında neredeyse normale döndük. Etkinlik sayısında ise en yoğun dönemimizde yılda 1200 etkinlik yapıyorduk. Bu yıl da 800'ün üzerinde planladık.
Sektörde istihdam kaybı ne ölçüde yaşandı?
Zorlu PSM olarak bizim istihdamımızda azalma olmadı ama kayıt dışılığın yüksek olduğu sektörde ciddi bir istihdam kaybı olduğu tahmin ediliyor. Sektörü bırakmak zorunda kalanların birçoğu da kurye oldu mesela. Ben oradaki hacmin henüz geri döndüğünü sanmıyorum.
Kovid'in insanlar üzerinde hani kalıcı etkilerinin olacağını da söyleyenler var. Sizce insanlar kalabalıklara girmekten kaçınacak mı bundan sonra?
Bizim yaptığımız işte sanatçı izleyicinin enerjisini hissetmek istiyor. İzleyicinin de farklı bir enerji, farklı bir sosyalleşme ihtiyacı var. Dolayısıyla ben sosyalleşmenin bir ihtiyaç olarak yok olacağını, insanların böyle bir kaygısı kalacağını düşünmüyorum. Hatta kısa süre içinde bunu da unutacağız ve maskeler de çıkacak diye düşünüyoruz.
Peki doluluklar nasıl şu anda?
Yüzde 70-80'lerdeyiz. Ve bu gayet iyi bir oran.
Döviz kurundaki hareket sizi nasıl etkiliyor?
Yabancı sanatçı ve etkinliklerin Türkiye'ye gelmeleri açısından döviz kuru bizi negatif etkiliyor. Biz de bunu çok detaylı bir şekilde yurtdışındaki partnerlerimize anlatmaya çalışıyoruz. Elbette ki toplam iqçinde yurtdışından getirdiğimiz işlerin hacmi biraz azaldı.
Türkiye'de bilet fiyatları yurtdışına göre ucuz mu?
Bizde biletleri 15 TL'ye satılan çocuk oyunu da var, 2 bin liraya satılan ilk kategori Monica Belluci bileti de. İngiltere'de en ucuz kategori 800 TL'ye denk geliyor. Bizde ise 2. kategori biletler o fiyata satılıyor. Yani bizde fiyatlar çok çok ucuz. Maliyetleri bilet fiyatlarına yansıtmaya kalksak şu anda fiyatlar 2 katı olurdu. O da bizim kurum olarak anlayışımıza karşı. Sonuçta biz bir kültür sanat kurumuyuz. Ve bir fayda sağlamak için buradayız. Ancak şunu da söylemeliyim ki dünyada kültür sanat işi yapan hiçbir kurum bilet geliriyle giderlerini karşılamayı beklemiyor. Bütün dünyada olduğu gibi biz de sponsor ve destekçilerimizle birlikte bu işi yürüyoruz.
Peki kitlelerin sanata kolay ulaşmasını sağlayacak girişimleriniz olacak mı?
Öğrenciler için Tosla işbirliğiyle bir 'son dakika koltuğu' uygulamamız var. Bu uygulama çerçevesinde öğrenciler 1 liraya etkinliklere katılabiliyorlar. Ücretsiz etkinliklerimiz ve oldukça düşük fiyata etkinliklerimiz de var.
Bu yıl için koyduğumuz hedefler nasıl?
İlk etapta hızlı şekilde normale dönmek ve izleyicilermizi tekrar mekanlarımıza çekmeyi hedefliyorduk. Aslında bence tüketici de hazırdı hayata karışmaya. Gayet pozitifiz. Pandemi öncesinde 1200 etkinlikte 500 bin kişi ağırlıyorduk. Şu anda 840 etkinlikteyiz. Hedefimiz tekrar pandemi öncesi rakamlarını yakalamak.
Yakında kârlılık hedefi var mı?
Iyi gidiyoruz. Hedeflerimiz yüksek. Bu yıl olmasa da 2023 yılını kârla kapatmayı planlıyoruz.
Peki seyirci üzerinde etkisi oldu mu fiyat artışının?
İzleyicinin artık çok daha seçici olduğunu gözlemliyoruz.
Türk tüketici hangi etkinliklere daha fazla ilgi gösteriyor?
Özellikle ayakta olan konser ve etkinlikler seviliyor diyebilirim. Seyirci bir taraftan performansa katılmak ve eğlenmek diğer taraftan da sosyal olmak ve kendine yeni kapılar açmak istiyor. Başka bir dünya görmek ve o salondan ilham alıp çıkmak istiyor. Bir de Kovid sonrasında insanlar komediye daha fazla yöneldi. Biraz daha çok gülmeye, ferahlamaya ihtiyacımız var diyelim.
Bu arada yerli yapımların ağırlığı artıyor mu?
Evet gitgide artıyor. Hatta önümüzdeki yıl çok daha fazla olacak. Stüdyo sahnemiz için 2 prodüksiyonumuz var ve 2022 sonunda ana sahne için 2 yeni bir prodüksiyon planlıyoruz. Genel hacme baktığımızda da yerli prodüksiyonların ağırlığının artığını söylemek mümkün.