SELİM KARAHAN
selim.karahan@aksam.com.tr
Darbeci vatan hainleri, sadece demokrasi ve değerlerimizi değil ekonomiyi de hedef aldı. Piyasaların kapalı olduğu akşam saatlerinde, alçak darbe girişiminden önce dolar 2.87 lira seviyesinde bulunuyordu. Dolar, darbe girişiminin netleşmesiyle birlikte hızlı bir yükselişe geçti ve 3.05 liraya kadar fırladı. Sabah saatlerinde artık devlet tüm ülkede kontrolü sağlasa da dolar sıkıntıların etkisiyle bu seviyede kaldı.
TOPLAM BORÇ 224 MİLYAR DOLAR
Paralel terör örgütünün başarısız darbe kalkışmayla doların bir anda 18 kuruş fırlaması, Türk şirketlerinin borcunun da bir gecede kur farkından dolayı uçmasına yol açtı. Merkez Bankası verilerine göre 2016’nın ilk çeyreği itibarıyla özel sektörün kısa ve uzun vadeli dış borç toplamı 223.7 milyar dolar esviyelerinde bulunuyor. Darbe girişim öncesinde bu rakam 642 milyar liraya denk geliyordu. Dolardaki yükselişin etkisiyle toplam borç bir anda 682.3 milyar liraya ulaştı. Yani darbecilerin birkaç saat içinde Türk özel sektörüne verdiği zarar 40 milyar doları aştı.
6 TANE OSMANGAZİ İNŞA EDİLİR
Ülkemizde son yıllarda hizmete giren ve yakında açılacak eserlerin maliyetine baktığımızda bu artan borcun ne anlam ifade ettiğini daha iyi anlıyoruz. Bayram’da hizmete giren Osmangazi Köprüsü, tüm yollarıyla beraber 6.9 milyar dolara mal oldu. Yani dünkü artan borç ile yaklaşık 6 adet Osmangazi Köprüsü inşa edilebiliyor. Marmaray ise 8 milyar dolara mal olmuştu. Yani bu parayla 5 tane de Marmaray yapılabilirdi. Aynı hesapla bu yıl hizmete girecek Avrasya Tüneli’nden ise 11 tane yapmak mümkün.
FT: Petrol fiyatlarını etkiler
İngiliz Financial Times (FT) da Türkiye’deki gelişmeleri detaylı bir şekilde okuyucularıyla paylaştı. Gazete ekonomik açıdan ise özellikle Türkiye’nin stratejik pozisyonu sebebiyle, hain girişimin petrol fiyatlarını etkileyebileceğine öne sürdü. Türkiye üzerinden sadece tankerlerle günde 2.9 milyon varil petrol taşındığı vurgulanan haberde görüşüne yer verilen Columbia Üniversitesi'nden Jason Bordoff "Türkiye çok önemli bir taşıma merkezi. Petrol pazarına güçlü bir etki olabilir" diye konuştu.
50 liralık limit sürücüleri gerdi
Gece saatlerinde özellikle 80 darbesini görmüş vatandaşlar benzin istasyonlarına akın etti. Benzin istasyonlarında uzun kuyruklar oluştu. Ancak vatandaş için tek zorluk uzun kuyruklar olmadı. Birçok akaryakıt istasyonunda kredi kartlarından maksimum 50 liralık ödeme alındı. sürücüler ise daha yüksek miktarda yakıt almak istedi. Bu yer yer tartışmalar yaşanmasına sebep oldu.
Vatandaş ATM’lere panikle koştu
Önceki gece özellikle darbecilerin korsan TRT yayını sonrası endişeye kapılan birçok vatandaş ATM’lere koşarak hesaplarından olabildiğince para çekmeye çalıştı. Özellikle hesabının olduğu bankadan farklı bankanın ATM’sinden para çekmeye çalışanlar teknik sorunlarla karşılaştı. Bankalar resmen para çekiminin durdurulması gibi bir karar almasa da sabah kadar aksaklıklar yaşandı. Bu panik dalgasının bankalardaki parayı ne kadar azalttığı ise ancak önümüzdeki hafta içerisinde netleşecek.
Sükûnetin sağlanması negatif etkiyi azaltır
KapitalFx Araştırma Uzmanı Enver Erkan darbe girişiminin piyasalara etkisi üzerine AKŞAM'a şu değerlendirmeyi yaptı: "Dolar/TL bir süredir artan küresel risk iştahıyla olumlu seyrediyordu. Ancak Türkiye’de darbe girişimiyle beraber sert bir yükseliş yaşandı ve ilk tepkilerde 3.05 seviyesi hızla aşıldı. Piyasa durulsa bile yabancı algısı ciddi bir şekilde bozulacaktır. Pazartesi borsanın sert düşüşle açılmasını bekliyoruz. Diğer gelişen ülke kurlarında da Türk lirası kadar olmasa da değer kayıpları var. Özellikle EMEA bölgesinde yerel kurlar dolar karşısında yüzde 1.20 ile 2.45 arasında değer kaybetti. Darbe girişimini başarıya ulaşmaması, faturanın daha hafif olmasını sağlayacaktır, ancak ilk basta özellikle yabancı nezdinde tedirgin bir havanın görülmesini bekleyebiliriz. Bu aşamada özellikle siyasi otoritenin telkin edici açıklamalar yapması paniğin boyutunu düşürür ve hafta başına kadar sükûnetin sağlanması da negatif etkiyi biraz azaltır.”
DOLAR, BORSA VE ALTINDA NELER OLABiLiR?
AKŞAM'a konuşan Destek Menkul Değerler Araştırma Müdürü Murat Tufan darbe girişiminin doğal olarak piyasalarda tedirginlik yarattığını söyledi. Son dönemde özellikle Rusya ve İsrail’le düzelen ilişkilerin Türk varlıklarına pozitif etkisi olduğuna dikkat çeken Tufan “Şimdi negatife dönülebilir. Pazartesi doların 3.07-3.1 seviyelerine hareketlendiğini görebiliriz. Bu seviyelerin kalıcı olmaması için Ankara’dan gelecek mesajlar önemli. Bütünleştirici ve barışçıl mesajlar kurda gevşemeye sebep olabilir. Borsada da 77-75 bin aralığına doğru bir düşüş yaşanmasını bekliyoruz. Gram altın normalde 123 lira seviyesinde devam ediyordu. 131 liraya kadar çıktı. Kurdaki artışa bağlı olarak yeni rekorlar gelebilir. 135 liranın üzerini görebiliriz” diye konuştu.
THY, uçak biletlerini değiştiriyor
THY Yönetim Kurulu Başkanı İlker Aycı, vatandaşların biletlerinin güvence altında olduğunu ve bu biletlerin kayıtsız şartsız değiştirileceğini söyledi. Aycı, "Operasyonda uçaklarımız başarıyla indiler. Sağsalim personelimiz de tahliye edildi. Olay nedeniyle 132 seferimiz iptal edildi. Dün itibariyle Atatürk Havalimanı’ndan 183 çıkış planladık. 116 adet de Atatürk Havalimanı’na geliş planladık. Aynı şekilde Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan 69 çıkış planladık" diye konuştu.
Bakkallar gece boyu açık kaldı
Darbe girişiminin yaşandığı saatlerde, geç olduğu için süpermarketler kapalıydı. Ancak bakkallar halen açıktı. Bir anda oluşan belirsizlikle eve olabildiğince yiyecek ve içecek almak isteyen vatandaşlar bakkallarda büyük yoğunluk yaşanmasına sebep oldu. Bakkallar da sabaha karşı, girişim kesin olarak engellenene kadar açık kaldı. Bakkallardaki peynir, ekmek, su gibi daha temel ürünler dakikalar içinde tükendi. Bu yüzden birçok kişi abur cubur ürünler almak zorunda kaldı.