ŞENAY BÜYÜKKÖŞDERE
Melek yatırımcılık 1970’lerin sonunda Hollywood’da sanatla doğmuş bir kavram. İlk olarak; oyunlarını sahnelemek isteyen, ancak bunun için yeterli parası olmayan tiyatroculara, karşılıksız olarak para veren kişilere ‘melek yatırımcı’ denmiş. Sonrasında da fikrini gerçekleştirmek için ilk cansuyunu arayan şirketlere, belli bir miktar hisse karşılığında para veren kişilere melek yatırımcı denmiş. Bugün Amerika’da girişimcilik ekosisteminin bu derece gelişmiş olmasında, hatta Silikon Vadisi’nin Silikon Vadisi olmasında arkasındaki ‘meleklerin’ büyük payı var.
‘MELEK OLUN’ DİYORUM
Türkiye ise melek yatırımcılık kavramıyla 2000’lerden sonra tanıştı. Keiretsu Forum da Türkiye’deki ilk melek yatırımcılık ağlarından biri. 2012 yılından bu yana yatırımcıları start up’larla buluşturuyor. Keiretsu Forum Türkiye Genel Müdürü Duygu Eren, Türkiye’nin Melek yatırımcılık kavramıyla nispeten geç tanışsa da çok hızlı mesafe katettiğini, özellikle son yıllarda Türkiye’deki girişimcilik ve yatırımcılık ekosisteminin ciddi anlamda hız kazandığını söylüyor. Özellikle Peak Games’in 1.8 milyar dolarlık satışından sonra konvansiyonel ekonomide de dikkatlerin start up’lara yöneldiğini belirten Eren, “Melek yatırımcı olmak için büyük paralar gerektiğine dair bir yanılgı var. Ben arkadaşlarıma bu sene son model telefon almak yerine küçük bir yatırımla ekosisteme girin” diye tavsiyede bulunduğunu anlatıyor.
DEVLET TEŞVİK VERİYOR
Türkiye’de kaç melek yatırımcı var biliniyor mu?
Türkiye’de melek yatırımcıları 2’ye ayırabiliriz. Birincisi lisans sahibi melek yatırımcılar. Artık devlet melek yatırımcımlara teşvik veriyor. Lisans da melek yatırımcı olmak için devletin verdiği çok önemli teşviklerden biri. Türkiye’de lisanslı melek yatırımcı sayısı 500 civarında. Lisanssız melek yatırımcılarla birlikte ise melek yatırımcıların sayısı birkaç bin kişiyi bulur.
Nasıl bir profilden söz ediyoruz, kim bu melek yatırımcılar?
Bizim bireysel üye profilimize baktığımızda; kendi şirketinin başında olan iş insanları, şirketini satıp yola yatırımcı olarak devam edenleri ya da CEO, CFO olarak çalışanları görüyoruz.
30-50 BİN TL YETERLİ
Ne kadarlık yatırımlardan söz ediyoruz?
Dünyada melek yatırımcılar 25 bin ila 500 bin dolar arasında yatırım yapıyorlar. Ama ben Amerika ile Türkiye’yi karşılaştırmayı sevmiyorum. Orada bir Silikon Vadisi gerçeği var. Türkiye’de rakamlar daha düşük. Bir şirkete yılda 30 ila 50 bin TL koyarak da melek yatırımcı olabiliyorsunuz. Tabii rakamlar kişiye göre değişir. Bizde şu anda tek yatırımı olan yatırımcı da 54 tane yatırımı olan da var.
Türk insanı yatırım enstrümanları konusunda biraz muhafazakar. Çoğunluk faiz döviz kıskacında ilerliyor. Melek yatırımcılık ileride ortalama Türk yatırımcının sepetine girer mi?
Yatırım sepetlerinin içine bir start up eklenmesi iyi olur. Çünkü girişimciler aslında geleceği tasarlayan insanlar ve dünyanın nereye gittiğini anlamak, vizyon kazanmak için start up’lara bakmak çok iyi bir yöntem.
Sistem nasıl işliyor?
Bize her ay girişimcilerden 100 civarı başvuru olur. Bunlardan 8 tanesini her ay yaptığımız toplantılarla yatırımcılarımızla bir araya getiriyoruz. Sonra eğer yatırımcı bir girişimle ilgilenirse, metriklerini inceliyor ve ‘deep dive - derin dalış’ süreci başlıyor.
Dünyanın nereye gittiğini anlamak için start up’lara bakmak gerekiyor. Yani melek yatırımcılık insana sadece para değil aynı zamanda ciddi bir vizyon da katıyor.
Pop yıldızı Beyonce ve eşi Jay Z de ünlü melek yatırımcılar.
55 GİRİŞİME 75 MİLYON TL YATIRIM YAPTIK
Keiretsu Forum’un kurucuları kimler?
Keiretsu 2000 yılında San Francisco’da kurulmuş. Kurulduğu günden bu yana da ilk faturasını kesmiş girişimlere yatırım yapıyor. Bugüne kadar 4 binin üzerinde start up’a 950 milyon dolardan fazla yatırım yaptı. Türkiye’de ise 2012’den bu yana bir anonim şirket yapısı altına bulunuyor. Kurucularımız da San Francisco’da yaşayan ve orada iyi tanınan 2 Türk melek yatırımcı; Aydın ve Hayal Koç. Bugüne kadar çok sayıda yatırım ve iyi exit’ler yapmış yatırımcılar. 2012 yılında Türkiye’de girişimcilik ekosisteminin yaygınlaşması için Keiretsu’yu Türkiye’ye getiriyorlar. Eski TÜSİAD Başkanı Erol Bilecik, Hulusi Berik, Alphan Manas, Levent ve Bülent Akgerman gibi yatırımcılarla bir araya gelip Keiretsu’yu kuruyorlar. Şu anda 100’den fazla bireysel, 15 de kurumsal üyemiz bulunuyor. Kurumsal üyelerimiz arasında Türkiye’nin önde gelen holdingleri de bulunuyor
Ne kadar yatırım yapıldı bugüne kadar Türkiye’de
Keiretsu Türkiye’de en çok yatırımcıya sahip ve en çok yatırım yapan melek yatırım ağı. 2012’den bu yana 55 girişime 75 milyon TL’lik yatırım yaptık. Geçen yıl da 11 girişime 6 milyon TL yatırım yaptık.
2021 ‘YILDIZ YIL’ OLUR
Geçen seneki Peak, çıtayı çok yükseltti. Bu sene yeni exit olur mu?
Türkiye’nin girişimcilik ve yatırımcılık ekosistemi çok hızlandı. Sağlıkta, fintekte, otomotiv ve tarımda çok iyi start up’larımız var. Oyundaki başarımız ise artık tescillendi. Ben bu yıl bir değil, birkaç tane büyük exit bekliyorum. 2020 ekosistemimiz için çok iyi bir yıldı. 2021 ise yıldız olacak diyorum.
MUSTAFA SANDAL DA BİR ‘MELEK’
Dünyada sanat ve spor camiasından çok melek yatırımcı var. Türkiye’de de öyle mi?
Melek yatırımcılık ünlüler dünyasında oldukça popüler. Beyonce ve eşi Jay Z, Leonardo DiCaprio, Oprah Winfrey, Justin Timberlake öne çıkan yatırımcılar. Türkiye’de de basketbolcu Sinan Güler ve Mustafa Sandal’ın yatırımları var.