Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ekonomi, sosyal, demografi, kültür, çevre, bilim, teknoloji ve ihtiyaç duyulan diğer alanlarda ülkenin son durumunu oranlarla kamuoyuyla paylaşmak üzere her yıl onlarca araştırma yapıyor. Bu araştırmalar TÜİK'in görevli anketörleri aracılığıyla hanehalkı bireyleri ya da işyerlerine yapılan anketlerle ortaya çıkıyor. Soruları yanıtlamak üzere toplumun çeşitli kesimlerinden seçilen bu kişiler anketlere katılmak zorunda. Yani bilinen diğer anketler gibi 'Vaktim yok, katılamıyorum' demek gibi bir şansınız yok, eğer derseniz de Türkiye İstatistik Kanunu'nun 'idarî para cezaları' kapsamında cezayı ödersiniz... İşte pek çok kişinin bilmediği bu ayrıntı Bursa'da yaşanan ilginç bir olayla yeniden gündeme geldi. Bursa’da oturan evli ve 3 çocuk annesi Sevgili Çelik’e TÜİK tarafından Tüketici Güven Endeksi’nin hesaplanması amacıyla yapılan ankete katılması için 19 Haziran'da bir bilgilendirme mektubu gönderildi. Okuma-yazma bilmeyen Çelik, mektubu okuyamadı. Daha sonra TÜİK’ten bir anketör Sevgili Çelik’in ankete katılması için eve geldi. Çelik'in iddiasına göre 'anket' sözünü 'anten' anladığı için görevliyi geri çevirdi. Bunun üzerine kendisine 1055 lira idari para cezası kesildi.
İTİRAZ EDEN DAVA AÇABİLİR
TÜİK Bölge Müdürü Ünal Can, anketler için bilimsel yöntemlere uygun hanelerin belirlendiğini anlatarak, "Gönderdiğimiz mektupta ankete mazeretsiz katılımın olması halinde prosedürün nasıl işlediği anlatılıyor. Biz de prosedür gereği bu para cezasını kesmek durumundayız. Bu vatandaş, cezaya itiraz etmek için mahkemeye başvurabilir" dedi.
Ne kadar cezası var?
TÜİK'in internet sitesinde cezai hükümlerle ilgili özetle şöyle deniyor: "İstenen bilgileri, geçerli bir mazereti olmaksızın vermeyen, eksik veya hatalı verenler uyarılarak 7 gün süre verilir. Bu uyarıya rağmen, gereğini yerine getirmeyenler hakkında, fiilin; a) Hanehalkı veya bireylerle yapılan araştırmalarda işlenmesi durumunda 500 TL, b) (a) bendi dışında kalan istatistiki birimlerle yapılan araştırmalarda işlenmesi durumunda 1.500 TL, c) Sayımlarda işlenmesi durumunda 2.000 TL idari para cezası uygulanır."
'Özel hayat' diye cevaplamadı
TÜİK'İN anketleriyle ilgili ünlü sunucu Defne Samyeli de bir sorun yaşamıştı. Samyeli, geçen yıl TÜİK'in yaptığı hane anketine katılmadığı gerekçesiyle 600 TL ceza ödeyerek, bunun üzerine 'özel hayatın gizliliğini içeren sorular' sorulduğunu iddia ederek davasını AYM'ye taşımıştı. TÜİK'in bu başvurusunu Samyeli, "Anket çok kapsamlı sorular içeriyor. Bunları yanıtlayacak vaktim yok. Ayrıca bazı sorularda istenen bilgiler özel hayatın gizliliğini ihlal edecek nitelikte" diyerek geri çevirmişti.