Fiziksel olarak elle tutulamayan ama değerleri gün geçtikçe daha fazla artan dijital para birimleri bitcoin, altcoin ve ethereum son yıllardaki çıkışıyla ekonomi piyasasını hareketlendirdi. Teknolojinin finans piyasasındaki önemi ve değeri artarken kripto paraların gelecekte nasıl bir rol oynayacağı şimdiden merak edilmeye başlandı. Peki, Bitcoin nedir, güvenli mi? Ethereum ve altcoin nasıl ortaya çıktı? İşte Akıllı sözleşme ile ilgili tüm detaylar...
Ekonomi ve finans dünyasının en çok öne çıkan isimlerinden Bitcoin hiç bir merkez bankası ya da resmi kuruluş vs. ile bir ilişkisi olmayan elektronik tabanlı bir para birimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bitcoin, Deep web'de en sık kullanılan para birimidir.
Bitcoinin ortaya çıkışı 2008 krizi sonrası Satoshi Nakamato adında kişi veya kişilerin tamamen elektronik tabanlı uçtan uca elektronik bir ödeme sistemine sahip olan bitcoin hakkında ki teknik yazılarını yayınladılar. Bitcoin elektronik tabanlı bir yapıya sahip olmasıyla üçüncül müdahalelere karşı oldukça korumalı bir kripto para birimi olarak ortaya çıkmıştır. 2009 yılına gelindiğinde halka açık ağ olarak kullanılma sunulmuştur. Bitcoin ortaya çıkmasından sonra ilk başarılı kripto para olarak 1. ''nesil blockchain'' olarak adlandırılmıştır.
Bitcoin içerisinde barındırdığı dağıtık yapısı ile kısa bir süre zarfında günümüzde ki büyük finans dünyasının karşısında hızlı bir yükseliş ivmesi kazanmıştır. Bitcoin ağında yapılan işlemlerin takip edilmesi mümkündür fakat işlemi gerçekleştiren kişinin kim olduğu veya ne olduğunu bulmak mümkün değildir. Bitcoin ağında ''blockchain'' adında onay almış işlemler, yapısında ki zincir sisteminden dolayı geri alınamaz ve bu işlemler tekrardan değiştirilemez.
Bitcoin düzenleme veya kontrol edilmediği için Bitcoin parası daha çekici bir hal almıştır bu yüzden ilk çıktığı günden bugüne gelindiği noktada bitcoin değeri yükselmiştir. Bitcoin ortaya çıkması bir dalga yaratmış yükselen kripto paranın ardından birçok kripto para ortaya çıkmıştır.
Bitcoin den sonra ortaya çıkan kripto para birimlerine ''alternative coin'' diğer adıyla ''altcoin'' olarak adlandırılmaktadır. Bitcoin'e alternatif kripto paralar çıkmasının yanında pek çok çeşitliliği içerisinde barındıran farklı özelliklere sahip rekabet avantajına sahip farklı marketler ortaya çıkmıştır. Bu farklılıklar özellikle şunlardır üretilebilecek kripto para miktarı, algoritmalar, blockchainler, alt türler olarak adlandırılabilir.
Bitcoin, blockchain platformunda üretilebilecek maksimum kripto para miktarı 21 milyondur. Bitcoin kripto paraları bir yerden diğer yere transfer edebilme imkanını sağlamaktadır. Bitcoin, block üretim süresi yaklaşık 10-15 dakika olabilir. Bitcoin kullanıcılarının sahip olduğu adresler platformda sahip oldukları kimliklerden ibarettir. İşlemi yapan şahısla ilişkilendirilemez ve sahip olunan kullanıcı adresi kaybedilirse adres üzerinde hak iddiaları kabul edilemez.
Bitcoin kullanım risklerinin bulunmasının yanında avantajlarının da çok olduğu bir kripto paradır. Üçüncü şahısların müdahalesinin olmaması kripto paranın olumsuz etkilenmesini engellemektedir. Enflasyon veya batma riskinin düşük olmasının yanında, basit, takip edilemez, olması bitcoinin en önemli avantajları arasında yer almaktadır. Bitcoin bünyesinde yapılan para transferleri diğer geleneksel yöntemlerle kıyaslandığın da güvenli, ucuz ve hızlı olması kullanıcıların bitcoin almasını daha da çekici hale getirmektedir.
Bitcoin diğer bir avantajı ise istediğiniz yerde, sahip olduğunuz kripto paralara erişebilme imkanına sahip olmanızı sağlamaktadır. Yüksek miktarda paraların transfer edilmesinin kolaylığına sahip olan bitcoin diğer yöntemlerle kıyasladığın da herhangi bir alternatifin bulunmaması değerini arttırmaktadır.
Bitcoinlerin takip edilemez oluşu kontrol edilememesi banka, kişi ve devletlerin bu para transferlerini ve para işlemi yapan kişilerin kim olduğunu takip edememesi bu kripto para birimini çekici hale getirmektedir.
Bitcoin Hesabı Açmak Kolaydır
Anonim Olduğu İçin Takip Edilemez
Hızlı Para Transferine Sahiptir
Merkezi Yapısı Bulunmamaktadır.
Üçüncül şahıslar tarafından etkilenemez.
Kripto paraların olumlu yanlarının çok olmasının yanında olumsuz olarak adlandırabileceğimiz yönleri de bulunmaktadır. Bitcoin paralarla yapılan ticaretin takip edilememesi yapılan ticarette kara para aklamak için kullanılmasına neden olabilmektedir. İllegal ürünlerin satın alınması ve bu ürünlerin, kim ve nereden alındığının takip edilememesi sorun yaratabilmektedir.
Bitcoin, kripto para teknolojisi alanında uzman sayısının az olması bu alanda bilginin kısıtlı olmasına yol açmaktadır. Kripto para alanında bilginin yetersiz oluşu bu alanda para kaybetme riskinin yüksek olması ve bu paranın harcamasının yapılacağı platformların yaygın olmaması gibi sorunlara yol açmaktadır.
Bitcoin kaybedilmesi kolay bir paradır.
Takip edilemez kripto bir paradır (illegal ürünler ve kara para aklama yöntemlerine yol açabilir)
Kripto para piyasasında hızlı artış ve düşüşler yaşanabilir.
Bitcoin, yukarıda da bahsettiğimiz gibi takip edilemez ve herhangi bir merkez bankası yada devlet kurumuna bağlı olmayan bir kripto para birimdir. Sıklıkla kullandığımız geleneksel para birimlerine kıyasla herhangi bir madene sahip değildir. Bitcoin tamamen matematik esaslı formülü olan bir alt yapıya sahiptir. Bitcoin fiziksel bir para birimi olmadığı için basımı söz konusu değildir. Bitcoin sahip olduğu matematiksel formül herkese açık bir şekilde paylaşıma sunulmuştur. Bitcoin sistemi kullanıcı sayısının artmasıyla güvenliğini sağlamlaştıran bir sistemdir. Diğer sistemler gibi bitcoin de sahip olduğu algoritmasını kullanıcı sayısının artışıyla geliştirmektedir. Bu yüzden bitcoin sistemine herkes dâhil olabilir.
Kripto paranın güvenliğini ve üretilmesini sağlamlamak için blok zincir alt yapılı sistemin sürekliliği ve güvenliği tesis edilmesi gerekmektedir. Bitcoin ilk çıktığı günden bu yana artık bir rekabet ortamı oluşturmuştur. Yeni kripto paraların da sisteme dahil olmasıyla ilk başlar da pek çok farklı cihazlar da yapılabilen madencilik, rekabet ortamının oluşmasıyla bu alanda yeniliklerin ortaya çıkmasını sağlamıştır.
Bitcoin madenciliği kriptografi şifrelerin çözülmesiyle kripto para sistemine blokların eklenmesiyle oluşur. Kriptografi şifrelerin çözülmesi bilgisayarın yapısına bağlı olarak değişmektedir sahip olduğu işlemci kapasitesi ve şifrenin uzunluğuna göre değişebilmektedir. Şifreleri çözerek oluşturulan bloklar üzerinden bir ödül olarak madenciler bitcoin sahibi olurlar.
Bitcoin madenciliğinin artması bu alanda da rekabetin oluşmasına yol açmıştır burada rekabetin büyük olması sistemin 10 dakika içerisinde sadece bir blok üretimine olanak tanıması, kripto para madencilerini kar etme konusunda zorlamaktadır. Bununla birlikte bitcoin adedinde sınırlamalara gidilmiştir bu madenciliğin dezavantajları arasında yer aldığı düşünülmektedir fakat kripto para biriminde enflasyonun oluşmasını olanak tanımamaktadır.
Bitcoin ile yaptığınız her işlem uçtan uca şifrelenmiştir. Şifrelenen zincir sistemi kendi içerisinde bütün işlemleri kayıt altına almaktadır. Bitcoin sisteminin güvenlik açığı bulunmamaktadır. Genellikle kullanıcı hataları yaşanmaktadır bunlar bilgisayarın hacklenmesi, cüzdan bilgilerin kaybedilmesi gibi sorunlar yaşanmaktadır bu gibi sorunları yukarıda ki yazımızdan bahsetmiştik.
Bitcoin size haber veren bir sisteme sahiptir. Örneğin: değerinin iki kere satılmasına olanak tanımayan bir engelleme sistemi alt yapısı sayesinde kullanıcının haberi olmadan hileli bir gönderime izin verilmemesini sağlamaktadır.
Bitcoin sisteminin belli bir merkezi bulunmaması ve içerisinde yapılan tüm işlemlerin farklı bilgisayar sistemleri üzerinden onay alması gerekliliği ile bitcoin sistemi güvenli kılmaktadır.
Altcoin, bitcoin'e karşın alternatif olarak üretilen kripto para birimidir. Bitcoin, kripto para piyasasının ilk para birimidir bu yüzden rekabet çok fazladır ancak altcoinler daha az popülerdir.
Alternatif olarak ortaya çıkan koin'lerde genellikle Bitcoin'de kullanılmakta olan SHA-256 algoritması veya scrypt algoritması kullanılmaktadır. Bunların yanında X11,X13,X15, NIST5 vb. farklı algoritmalara sahip olan altcoinler de bulunmaktadır.
İlk altcoin Namecoin'dir.
İlk kez ortaya çıkan bitcoine göre daha çabuk işlem onayı yapabilmek ve kripto para piyasasını geliştirmek, dijital para ve kripto para piyasasını hareketlendirmek için ortaya çıkmıştır. Diğer bir amaç dolaşım hacmini artırmak için ortaya çıkmışlardır.
Dijital paraların hepsi farklı özelliklere sahiptir. Dijital para piyasasına her geçen gün yeni paraların girmesi rekabeti ve algoritmayı da geliştirmektedir. Dijital paraların ilki ve en değerlisi olarak bitcoin altını, gümüşü ise litecoin, kripto paraların petrolü olarak adlandırılan para ise ethereum'dur.
Litecoin: Para transferi işlemi Bitcoin'e göre daha çabuk gerçekleştirmektedir.
Ripple: Ripple kripto para çeşidi ve ödeme ağı olarak ortaya çıkmıştır. Ripple ile yapılan bir alım satım işlemi yaklaşık 4 saniye sürmektedir. Ethereum'da ise bu işlem 2 dakikadan fazla olabilmektedir, Bitcoin'de bir saatten fazla sürmektedir, geleneksel işlemlerde ise diğer paralara göre süre daha fazla artmaktadır günlerce sürebilmektedir. Ayrıca diğer kripto ve dijital paralara göre Ripple'da dakikada 1500 işlem gerçekleştirilebilmektedir.
Ethereum: Yazılımcılar için akıllı sözleşmeler oluşturma imkânı veren platformdur. Bitcoin'den sonra en fazla Pazar hacmine sahip önemli bir kripto paradır. ICO'lar için yani borsaya çıkmadan önce ön talep toplayan koin'ler için bağışlar ve taleplerin çoğu Ethereum ile alınmaktadır
Ethereum teknolojisi blockhain tabanlı dağıtık bir platforma sahiptir. ICO'lar adına borsaya girmeden önce talep ve bağışlar sıklıkla ethereum ile alınmaktadır.
Ethereum ve bitcoin ortak bir noktası bulunmaktadır, dağıtık bir platforma sahiptirler. İkisi arasında bulunan temel farklar kullanıcıların amaçları ve sahip oldukları yetkinliklere göre ortaya çıkarmaktadır. Bitcoin, isimsiz ve şeffaf bir yapıya sahiptir. Ethereum'un ise diğer farkı akıllı sözleşme sistemine sahiptir.
Bitcoin platformunda blok üretme süresi yaklaşık 10 dakika olarak hesaplanmaktadır. Ethereum'da ise yaklaşık 15 saniyede bir blok üretilebilmektedir. Kısaca bitcoine kıyasla ethereum platformun 'da doğrulama süreci daha hızlıdır.
Bitcoin madenciliğin 'de her şey sahip olduğunuz bilgisayarın işlemcisine bağlıyken, Ethereum da madencilik, grafik işlemci birimi olarak adlandırılan sistem ile üreticiler arasında ortak bir denge sağlanır.
Akıllı Sözleşmeler, kendi içerisinde komut kodları bulunan dosyalar olarak ortaya çıkmıştır. Sahip oldukları bu yapı sayesinde Ethereum'a programlanabilen kripto parada denir. Bir işlemin koşulları sağlandığında otomatik olarak gerçekleşmesini sağlamaktadır. Bitcoin transferi yapıyorsanız yaptığınız kişinin sizi tanıması ve Bitcoin adresinizi biliyor olmasını sağlamaktadır. Kısaca bitcoin transferleri yapanlar arasında takip edilebilir bir yapı söz konusudur.
Akıllı sözleşme (Smart Contract) alıcı ve satıcı arasında yer alan sözleşmenin doğrudan doğruya kod satırlarına yazılarak işlenen bir sözleşme türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Burada yer alan kod ve sözleşmeler dağıtılmış, herhangi bir merkezi olmayan bir block zincir sistem ağı içerisinde bulunmaktadır. Kod sistemi, yürütmeyi denetler; yapılan işlemler izlenebilir fakat geri döndürülemez.
Akıllı sözleşmeler bitcoin ortaya çıkmadan tam 10 yıl önce 1998 yılın'da ''Bit Gold'' adlı sanal para icat etmekle uğraşan bilgisayar bilimcisi Nick Szabo tarafından öne sürülmüştür. Nick szabo'nun bitcoin'in' mucidi olan satoshi nakamoto olduğu konusunda şüpheler bulunmaktadır.