MİRAY ÇİMEN
Uzay ve yıldız gözlemleri yapan Türk Astronomi Derneği’nin Başkanı Prof. Dr. İbrahim Küçük, kentlerin yol, cadde, sokak ve park aydınlatmalarında kullanılan yanlış armatürlerin, bilimsel gözlemleri zora soktuğunu ve ciddi enerji kaybına neden olduğunu söyledi. Bu sorunun önüne geçilebilmesi için 20 yıl önce hazırlanan ‘Işık Kirliliğinin Önlenmesine İlişkin Yasa Taslağı’nın güncellenerek TBMM’ye sunulmasını isteyen Küçük, “Yanlış armatör seçiminden kaynaklanan Işık kirliliği önlenemezse, gökyüzündeki sönük yıldızları inceleyemez ve diğer ülkelerle yarışamaz duruma geleceğiz. Gözlemevlerimiz tehlike altında. Yasanın bir an önce çıkmasını istiyoruz” dedi. Taslak yasalaşırsa, astronomik gözlemevleri çevresinde, kuş uçuşu 50 kilometre yarıçaplı alan içinde kamu kurum ve kuruluşları veya gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılacak her türlü dış aydınlatma çalışması, gözlemevinin denetimi ve iznine tabi olacak.
ŞİLİ ÖRNEĞİNİ VERDİ
Konu hakkında örnek veren İbrahim Küçük, “Büyük gözlemevleri ve teleskoplarının kurulduğu Şili’de bulunan Paranal Gözlemevi civarındaki 58 bin hektar civarındaki alan, hükümet tarafından sit alanı olarak ilan edildi. Benzer örnekler ile TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG) ve Doğu Anadolu Gözlemevi (DAG) gibi büyük gözlemevlerinin civarında benzer uygulamalar, gelecekteki ışık kirliliğini azaltacaktır” ifadelerini kullandı.
Direkt gökyüzüne gidiyor, kayıp büyük
Doğru ve uygun tiplerde armatürler kullanılmadığı için direkt gökyüzüne gönderilen ışığın büyük enerji sarfiyatına neden olduğuna dikkat çeken Küçük şunları kaydetti: “2018 verilerine göre bu İstanbul için yılda yaklaşık 6 milyon, Ankara için 3 milyon, İzmir 1,5 milyon lira kadar. Bunun çözümü için alçak basınçlı sodyum buharlı lambalar kullanılmalı. Fotometrik değerleri bilinen armatürlerle gerekli tasarım hesapları yapılmalı. Zaman kontrollü tesisatlar kullanılmalı”
1998 yılında kuruldu
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nin girişimleriyle 1998’de “Işık Kirliliği Çalışma Grubu” kuruldu. Bu çerçevede özellikle gözlemevleri çevresi başta olmak üzere şehirlerdeki ışık kirliliğinin önlenmesi için 2001’de Elektrik Dış Aydınlatma Yönetmeliği hazırlandı.. Yönetmelik 2005’te Işık Kirliliği Kanun Tasarısı Taslağına dönüştürüldü.