Akşam Gazetesi
Dünyanın en fazla altın talebi olan ülkeler arasında yer alan Türkiye'de altın dış ticaret açığı veriyor. 2023 yılında 40 milyar dolar olan cari açığın yaklaşık yarısı 25 milyar dolar net altın ithalatından geldi. Altında talep üretimin tam 5 katı. Aradaki bu farkı kapatmak için sektörde 100 ton üretim hedefi konulurken, aksine üretimde düşüş yaşanıyor. Türkiye'de altın üretiminin geçmişi çok eskilere uzanmıyor. 2000'li yılların başına kadar çok düşük miktarda altın üretimi yapılırken, son 23 yılda arama faaliyetlerinin artması, yabancı sermayenin ilgisi ile altın üretiminde ciddi bir seviyeye ulaşıldı. 2020 yılında 42 ton altın üretildi ve bu aynı zamanda Cumhuriyet tarihinin rekoru oldu. Ancak, son 4 yıldır altında bazı madenlerin faaliyetlerinin durdurulması sonucu altın üretimi düşüşe geçti. 2020'de 42 ton olan üretim 2021'de 39.5 tona, 2022'de ise iki madende faaliyetlerin durdurulmasının da etkisiyle 31,5 tona geriledi. 2023'te 36 tona yükselen altında, bu yıl bu seviyenin altında kalacağı tahmin ediliyor. Sektör temsilcileri, bu yılki altın üretimde beklenen düşüşte, Erzincan İliç'teki Türkiye'nin en büyük altın madeninde şubat ayından bu yana faaliyetlere ara verilmesi etkili olacağını belirtiyor. Altındaki üretim düşüşü aynı zamanda cari açık için de risk oluşturuyor. Altında 160-170 tona yakın dış açık söz konusu. Türkiye, 2023 yılında 202 ton talebe karşın 36,5 ton üretim yaparak 165,5 ton açık verdi. Altın üretim açığı konusunda Hindistan ve Çin'in ardından 3. olduk.
200 MİLYAR DOLAR
Altın üretimindeki bu açığı öz kaynaklarımızla karşılayamadığımız için dışarıdan ithal ediyoruz. Türkiye'nin altın üretimine başladığı 2001 yılından bu yana altın ithalatına ödenen toplam döviz 200 milyar dolara ulaştı. 23 yılda 197 milyar dolarlık altın ithalatına karşın 92 milyar dolarlık altın ihracatı gerçekleşti. 23 yıldaki açık ise 125 milyar dolar oldu.
CARİ AÇIK TEHDİDİ
Sektör temsilcileri zaten yeterli üretimin olmadığını belirterek, bunun üzerine üretimdeki gerilemenin cari açık açısından tehdit oluşturduğuna dikkat çekti. Merkez Bankası verilerine göre 2023'te parasal olmayan altın ithalatı önceki yıla göre yüzde 46,9 artarak 30 milyar 16,8 milyon dolarla bugüne kadar ulaşılan en yüksek yıllık düzey oldu. Ekonomi yönetiminin altın ithalatına ek vergi ve kota uygulamaları nedeniyle bu yıl altın ithalatında gözle görülür bir düşüş yaşanmasına rağmen net altın ithalatı hâlâ eylül sonu itibarıyla 8,6 milyar dolar seviyesinde. Sektör temsilcileri, 5-6 yılda 100 ton altın üretimine çıkabilecek kapasiteye sahip bir sektör olduklarına dikkat çekiyor.
420 MİLYAR DOLAR TOPRAK ALTINDA BEKLİYOR
Türkiye altında yüksek oranda dış açık verirken, yer altında ciddi bir potansiyel çıkarılmayı bekliyor. Yapılan araştırmalara göre Türkiye'nin tahmini 6 bin 500 metrik ton altın rezervi mevcut Yapılan çalışmalarda bin 500 ton altının nerede olduğu da belirlenmiş durumda. Ancak, yer altında hâlâ çıkarılmayı bekleyen 5 bin ton potansiyel altın rezervi söz konusu. Bunun güncel değeri 420 milyar doların üzerinde.
Altının bu binanın içinde bir yerde olduğunu bildiklerini ama hangi odasında, hangi çekmecesinde tespit edilmediğini belirten sektör temsilcileri, bunu ortaya çıkarmak için aramaya ve sermaye aktarmaya gerek olduğuna dikkat çekiyor. Ciddi bir altın potansiyeline sahip olmamıza rağmen, üretimimiz ihtiyacımızı karşılamaya yetmediği için, altın ithalatına her sene milyarlarca dolar ödüyoruz.
ALTIN ÜRETİMİNDE ÇİN İLK SIRADA
Ülke Üretim (Ton)
Çin 378,2
Rusya 321,8
Avustralya 293,8
Kanada 191,9
ABD 166,7
Gana 135,1
Endonezya 132,5
Peru 128,8
Meksika 126,6
Özbekistan 119,6
Mali 105,0
Güney Afrika 104,3
Burkina Faso 98,6
Brezilya 86,3
Kazakistan 86,3
Sudan 72,5
Kolombiya 67,4
Gine 64,9
Tanzanya 52,0
Fildişi Sahili 51,5
Bolivya 48,4
Zimbabve 46,6
Kongo Cum. 45,4
Papua Yeni Gine 41,3
Filipinler 40,8
Arjantin 39,1
Türkiye 36,5
Diğer 564,2
TOPLAM 3.646,1
Not: Dünya Altın Konseyi, 2023 yıl sonu verileridir.
23 YILDA TOPLAM 485 TON ALTIN ÜRETTİK
Yıl Üretim (Ton)
2001 1,4
2002 4,3
2003 5,4
2004 5,0
2005 5,0
2006 8,0
2007 10,0
2008 11,0
2009 14,5
2010 17,0
2011 24,6
2012 26,5
2013 33,5
2014 31,0
2015 27,5
2016 24,3
2017 22,5
2018 27,1
2019 38,0
2020 42,0
2021 39,5
2022 31,5
2023 35,5
TOPLAM 485,1