ŞENAY BÜYÜKKÖŞDERE
"Üniversitelerin sıralaması artık girişimcilik endeksine mahkum. Verdiğin eğitimin kalitesinin yanı sıra, 'ne kadar girişimci çıkardın, bu girişimciler ekonomiye ne kadar katmadeğer sağladı ve dünyaya nasıl bir fayda sundu'; buna bakıyorlar..." İTÜ Arı Teknokent Genel Müdürü Prof. Dr. Attila Dikbaş, dünyada akademik eğitimdeki dönüşümü böyle anlatıyor. İstanbul Teknik Üniversitesi'nin bu konuda Türkiye'de birinci, dünyada da ilk 100 içinde bulunduğunu, bunda da İTÜ Arı Teknokent'in etkisinin büyük olduğunu vurguluyor. İTÜ ARI Teknokent'i 'Türkiye'nin girişimcilik ve inovasyon üssü' olarak tanımlayan Dikbaş, "Türkiye'de genetik kodlarımızdaki kabiliyetlerimize baktığımızda, ticarileşmeyi para kazanmayı seven, girişimci ruhu olan bir toplumuz. Türkiye girişimcilik ekosisteminde dünyada 22'nci sırada ve son yıllarda çok hızlı ivmelendik. Son 1 yılda 5 yıllık mesafe kattettik. Ben Türkiye'deki girişimcilik ekosisteminden çok umutluyum" diyor. İTÜ'nün 250'nci yılı olan 2023'te İTÜ Arı Teknokent'ten birkaç unicorn çıkacağını sözlerine ekliyor.
■ İTÜ ARI Teknokent Türkiye'nin en eski teknokentlerinden biri. Nasıl bir ekonomi dönüyor burada? Bugüne kadar Türkiye girişimcilik ekosistemine nasıl faydalar sağladınız?
Evet, Türkiye'nin en eski 2 teknokentinden biriyiz. İTÜ Maslak kampüsündeki 9 binamızda toplam cirosu 40 milyar TL'ye, ihracatı ise 1 milyar dolara yaklaşan 300'den fazla firmayı ev sahipliği yapıyoruz. Sadece girişimci Ar-Ge firmalarına yer veren bir teknokent olmaktan ziyade, yenilikçi bir kuluçka modelini de benimsiyoruz. Bu model, yenilikçi ve Ar-Ge odaklı girişim fikirlerinin yani tohumların; yeşererek filize, fidana ve üretim yapar hale gelerek ağaca dönüşmesi odaklıdır. Geride bıraktığımız 10 yılda, kuluçka merkezimiz 50 kat büyüdü.
■ İhracat da artıyor mu?
Firmalarımızın çalışmalarını küresel ölçekte sürdürmeleri bizim çok önem verdiğimiz bir konu. Ne mutlu ki İTÜ ARI Teknokent'te yalnızca 2021 yılında 550 milyon TL'yi aşkın AR-GE ihracatı gerçekleştirilmiştir. Birçok farklı sektörden ihracat yapan firmalarımız başta yaşam bilimleri ve sağlık teknolojileri alanında faaliyet gösteriyor. Özellikle pandemi döneminde dijital sağlık konusunda önemli bir atak yaptığımızı söyleyebilirim. Bu firmalar arasında Ar-Ge çalışmalarını kanserin teşhisini kolaylaştıran teknolojiler geliştirerek ürününü Amerika'da üniversite hastanelerine satan da oldu; modelleme alanında teknoloji geliştirerek 45 ülkeye ihracat yapan da. Yine bu alanda yapay doku ve organ üreterek dünyanın her kıtasında distribütörlük ağını kuran firmalar da öne çıktı.
■ Teknokent'e girmek için sırada bekleyen şirketler var mı?
Şu an sırada bekleyen 140 firma var.
■ Türkiye start up ekosistemini nasıl değerlendiriyorsunuz? Hangi sektörler öne çıkıyor?
Türkiye startup ekosistemi her yıl ivmenelerek bir büyüme gösteriyor. Sadece 2021 yılına baktığımızda rekorlarla dolu bir yıl görüyoruz. 2021 Türkiye Startup Ekosistemi Yatırım Raporu'na göre, 323 girişimin aldığı toplam yatırım miktarı 1,5 milyar dolara ulaştı, toplam yatırımcı sayısı ise 964 oldu. 2021 yılında en çok konuşulan sektör oyun sektörü idi. Tam 54 girişim yatırım aldı. 430 milyon dolar yatırım alarak en yüksek yatırım alan sektör ise teslimat sektörü oldu.
■ Yurtdışından start up'ları da çekme çabanız var değil mi?
Global startupları İTÜ ARI Teknokent'e çekmek için, global bir projeye başlıyoruz. Böylece, ülkemizin yabancı girişimciler için "hub" olmasını hedefliyoruz. ITU Seed'le yabancı startupları destekleyip, dünyaya açmak için tüm kaynaklarımızı seferber edeceğiz. Bu yıl ABD, İtalya, İsveç, İngiltere ve Fransa'nın aralarında bulunduğu 35 ülkeden 100'ün üzerinde başvuru aldık.
NASA VE SPACEX KULLANIYOR
■ İTÜ ARI Teknokent'teki başarılı start up'lara dair alınıza hangi örnekler geliyor?
Pandemi dönemi sağlık teknolojileri start up'ları açısından çok verimli geçti diyebilirim. CEIBA sağlık konsunda başarılı bir start up olarak öne çıkıyor. 7/24 hasta izleme ve alarm modülleriyle yoğun bakımda verimi % 20 artırıyor ve hayat kurtarıyor. Uluslararası birçok hastanede hizmet veriyor.
Miops ise fotoğrafçıların ve video çekenlerin refleksleri ile yakalayamadıkları anları kolayca yakalayabilmelerine imkân sağlıyor. Hali hazırda Miops'un ürününü NASA ve SpaceX roket kalkışlarında kullanılıyor.
Kişiselleştirilmiş vagus sinir uyarımı cihazını geliştiren Vagustim'in ürünü ise otonom sinir sisteminin dengesinin bozulması sonucu oluşan disfonksiyon kaynaklı hastalıkların tedavisinde kullanılmaya aday. Cihazın hedef endikasyonları arasında migren ve fibromyalji gibi kronik ağrılar, sportif toparlanma ve oto-immün hastalıklar yer alıyor. Bu cihaz, Harvard'da araştırmacılar tarafından kullanılacak.
OYUNDA ÇOK İDDİALIYIZ
■ Yakında bir unicorn görür müyüz İTÜ Arı Teknokent'ten çıkan?
Unicorn olmaya aday pek çok startup'ımız var. Özellikle bir oyun şirketimiz oldukça iddialı görünüyor. Yakın zamanda onunla ilgili açıklamamız olacak diye düşünüyorum. 2023 bizim için önemli bir yıl. Cumhuriyetin 100. yılı ve üniversitesinin 250'nci yılında bir değil birkaç startup çıkartacağız.
3598 GİRİŞİMİN 1172'Sİ ŞİRKETLEŞTİ
■ Kuluçka Merkezi'nde bugüne kadar destek verdiğiniz kaç proje şirketleşti?
İTÜ ARI Teknokent'in Kuluçka Merkezi İTÜ Çekirdek, 10 yılı aşkın süredir sunduğu desteklerle Türkiye'deki genç girişimcilerin başarı hikayelerini küresel ölçekte katkı sunuyor. TÜ Çekirdek'te her yıl 10 bine yakın başvuru alıyoruz ve 600'ü aşkın girişimi destekliyoruz, her eğitim dönemimize 100'e yakın girişim dahil ediyoruz.
İTÜ Çekirdek'te kuruluşumuzdan bu yana 3598 girişime destek verdik. Bunların arasından 1172 girişim şirketleşti. Desteklenen girişimler 812 milyon TL'nin üzerinde yatırım aldı, toplam ciroları ise 431 milyon TL'ye ulaştı. Sadece son 2 yıla baktığımızda ise İTÜ Çekirdek'te 2 bine yakın kişiye istihdam sağlandı, girişimlerin cirosu 50 milyon TL'ye ulaştı ve girişimlerin ihracat potansiyeli yarım milyon dolara yaklaştı.