5 Mart’ın, kapitalizmin beşiği Amerika dışına taşarak Dünya Tüketiciler Günü olarak kutlanması için aradan 20 yıl geçmesi gerekti. Cumhuriyet’te Hasan Cemal’in Genel Yayın Yönetmeni, Osman Ulagay’ın da Ekonomi Müdürü olduğu dönemde, Türk basınında başlattığımız ilk Tüketici Köşesi, dünyada tüketici hakları kutlamalarının başladığı 15 Mart 1983’ün bir ay öncesine rastlar. Dünyada ilk olan bir uygulamayı, biz de Türkiye’de öncü olarak o dönemde başlatmıştık.
İşte yazar Meral Tamer'in 15 Mart yazısı...
Aradan 30 yıl geçti; köprülerin altından çok sular aktı. Artık Dünya Tüketiciler Günü değişik ülkelerde çok farklı biçimlerde kutlanır oldu. Örneğin dünyada tüketiciyi koruma politikası olmayan ve halkın tüketici haklarının farkında olmadığı nadir ülkelerden biri olan Afganistan’da 15 Mart, ilk kez geçen yıl kutlanmıştı. 9 ay önce de ilk ve tek Tüketici Derneği kuruldu; ancak Afgan halkı tüketici olarak haklarını hâlâ bilmiyor ve devletin de tüketiciyi koruma politikası yok.
Borçluluğun büyük boyutlara ulaştığı Güney Afrika’da ise bu yıl 15 Mart, hükümet yetkililerinin tüketiciyi bilgilendirme yarışına sahne oldu. Tüketicilere yasalar konusunda daha fazla bilgi sahibi olmaları için çağrı yapılırken, finans kesimi de her türlü transaksiyonun ve kredi anlaşmasının, vatandaşın anlayacağı netlikte olması konusunda uyarıldı. Bu arada Güney Afrika’nın en yoksul bölgelerinde yeni açılan Tüketici Hukuk Klinikleri aracılığıyla yoksullara ve işsizlere bebeklerin nüfusa kaydından tüketici olarak hak aramaya bedava hukuk hizmeti verilecek. Avrupa Birliği ülkelerinde ise Dünya Tüketiciler Günü kutlamalarının modası, sanki geçmiş gibi görünüyor. Zaten AB ülkeleri kutlamayı her yıl toptan bir ülkede yapıyor.
Adalet, hemen şimdi!
Bu yılki kutlama Danimarka’da yapıldı ve konusu da “Ürün Güvenliği ve Pazar Denetimi” idi. Oysa bu kutlamalarda uluslararası tüketici örgütleri her yıl bir konu başlığı belirlerler; 2013’ün tüm dünya için başlığı “Adalet; hemen şimdi!” idi.
* 2012-2011-2010: “Bizim paramız, bizim hakkımız” sloganıyla dürüst finansal hizmetler talebi.
Çin’in durumu farklı
Bu arada Çin, her yıl 15 Mart’ı kutlarken, kusurlu davrandıklarını düşündüğü uluslararası dev şirketleri kamuoyu önünde eleştirmeyi de âdet edinmiştir. Çin Devlet Televizyonu’ndaki bu yayınların geçen yılki hedefi McDonald’s ve Carrefour’du. İkisi de özür dileyerek konuyu kapatmışlardı. Bu yıl ise hedef tahtasında Apple ve Volkswagen vardı. Televizyon yayınlarında gün boyu bu 2 markanın Çinli tüketicilere verdikleri satış sonrası servis hizmetlerinin, diğer ülkelerdekinin çok gerisinde olduğu duyuruldu. Ve bu yayın hemen etkisini göstermiş olmalı ki, Çin’deki üretimini gelecek yıl 2’ye katlayarak 4 milyon adete çıkarmayı planlayan Volkswagen, aradan 24 saat geçmeden 1 yıla yakın süredir sorun çıkaran DSG kuru şanzımanlı araçları geri çağırdı.