Güney Kafkasya bölgesinde yaşanan İran-Azerbaycan geriliminin ardından Rus basınında dikkat çeken bir analiz yayımlandı. Analizde Güney u ifadeler yer aldı:
İran ve Ermenistan sınırında, Türkiye ile Azerbaycan, "Sarsılmaz Kardeşlik-2021" tatbikatlarının yeni bir aşamasını başlattı.
İran'ı diplomatik ve askeri düzeyde konumunu savunmaya iten sebepler ne olursa olsun, 2021 yazında Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin iktidara gelmesiyle Tahran'ın politikası önemli ölçüde değişti.
Konu hakkında açıklamalarda bulunan Rus araştırmacı Stanislav Pritchin da "Durum çok endişe verici çünkü yeni Cumhurbaşkanının eylemleri barışçıl değil. Reisi'nin Eski Cumhurbaşkanı Ruhani gibi hedeflerini ilerletmek için gerilimi tırmandıracağını pek sanmıyorum. "ifadelerini kullandı.
'İRAN BÖLGEYE KONUŞLANACAK TÜRK ASKERİNDEN KORKUYOR'
Pritchin, Tahran'ın bölgedeki güç dengesini değiştirmesinin çok zor olacağına vurgu yaparak, "İran, Azerbaycan ile Türkiye'yi kara yoluyla bağlayacak olan Zengezur koridorundan çekiniyor. Koridor açılması sonrası Tahran, Türk askeri varlığını bölgede olmasından korkuyor" açıklamasında bulundu. Uzman Pritchin, söz konusu olayın gerçekleşmesi durumunda İran ürünlerinin ve enerji kaynaklarının Ermenistan üzerinden diğer bölgelere geçişinin tehlikeye gireceğini ve Türkiye'nin İran üzerindeki baskısının artacağını söyledi.
ZENGEZUR KORİDORU
Azerbaycan'da, ülkenin batı kısımları ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ni Ermenistan üzerinden, Zengezur bölgesinden geçecek kara ve demir yolu hatlarıyla birleştirerek Türkiye ile yeni ulaşım bağlantısı sağlanması hedefleniyor.
Azerbaycan ordusunun işgal altındaki topraklarını 44 günlük savaşla kurtarmasından sonra Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan arasında imzalanan üçlü bildirinin uygulamaya konulmasıyla bölge, yeni ulaşım hatları sayesinde artık savaş ortamından çıkarak ekonomik canlanmanın yaşanacağı bir sürece girdi.
Bildiriye göre, Karabağ sorunu nedeniyle yaklaşık 30 yıldır kapalı kalan tüm ekonomi ve ulaşım hatları açılacak. Bu süreçte, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in birçok kez "Zengezur koridoru" şeklinde ifade ettiği ulaşım hattı ön plana çıktı.
Zengezur, bir zamanlar Müslüman Türk nüfusun yaşadığı tarihi Azerbaycan toprağı olsa da 1920'li yıllarda Sovyetler Birliği'nce Ermenistan'a bağlandı ve bugün de Ermenistan'ın sınırları dahilinde bulunuyor. Zengezur'un Ermenistan'a verilmesiyle Azerbaycan Nahçıvan'la kara bağlantısını kaybetti.
Nahçıvan ile Azerbaycan'ın batı kısımları arasında doğrudan kara bağlantısının olmaması Bakü yönetimine her zaman zorluk yaşattı. 44 günlük savaşta Ermenistan'ın yenilgiye uğratılmasıyla imzalanan ateşkesin 9. maddesi bölgede kurulacak ulaşım koridorlarıyla ilgili oldu.
Azerbaycan, kara ve demir yolu ulaşımının yapılacağı Zengezur koridorunun hayata geçmesi için kendi topraklarında hızla başladığı projeleri yoğun şekilde sürdürüyor.
Azerbaycan'ın, başkent Bakü'den Fuzuli ilinin Horadiz kasabasına kadar demir yolu hattı zaten işlek durumda. Bu hattın Horadiz'den Ermenistan sınırına kadarki kısmının bazı bölümleri Ermenistan işgali döneminde tahrip edildi, bazı bölümleri ise yapılan barajın suları altında kaldı. Dolayısıyla Horadiz'den Nahçıvan'ın Ordubad iline uzanan 166 kilometrelik yeni demir yolu hattı inşa edilecek.
Hattın Ermenistan kısmından, Zengezur bölgesinden geçecek 43 kilometrelik bölümünün inşaatı için Azerbaycan ile Rusya görüşmeler yapacak. Azerbaycan'ın Ermenistan ile değil Rusya ile görüşecek olmasının nedeni, Ermenistan demir yollarının mülkiyetinin Rusya'ya ait olmasından kaynaklanıyor.
Ordubad'dan, Nahçıvan'ın kuzeyinde bulunan; Türkiye, Ermenistan ve İran'a yakın Velidağ istasyonuna kadarki 158 kilometrelik hat ise kapsamlı tamir edilecek. Velidağ'da biten hat, Ermenistan sınırına kadar 14 kilometre uzatılacak.
Ermenistan, bölgedeki barış arayışlarına katkı sağlamaya karar verilmesi ve bu ulaşım projelerine katılması halinde, kendi demir yolu hattını Bakü'den Horadiz'e, Horadiz'den de Nahçıvan'ın kuzeyine kadar olan bu hatla birleştirebilecek. Böylece Ermenistan, Rusya ve İran'a kesintisiz ulaşım elde edebilecek.
Demir yolu hattıyla paralel olarak aynı güzergahlarda kara yolu hatlarının da devreye girmesi söz konusu. Azerbaycan, Zengezur'a uzanacak Ahmetbeyli-Horadiz-Mincivan-Ağbend otoyolu projesine başladı ve proje hızlı şekilde ilerliyor.
Diğer taraftan Türkiye ve Azerbaycan'ın, Kars'ı Nahçıvan'a bağlayacak demir yolu hattı projesi de bulunuyor. Bu projelerin tümü gerçekleştirildiğinde Türkiye ile Azerbaycan arasında yeni ulaşım bağlantısı sağlanacak. Aynı zamanda Türkiye ile Rusya arasında Azerbaycan üzerinden kesintisiz kara ve demir yolu iletişimi sağlanmış olacak.