Dönem başkanlığı tartışmalı başladı... Orban'ın Putin ile görüşmesi AB'yi tedirgin etti

Avrupa Birliği (AB) dönem başkanlığını 1 Temmuz'da devralan Macaristan'ın Başbakanı Viktor Orban'ın, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmesi Brüksel'i tedirgin etti. AB Konseyi Başkanı Charles Michel, ''AB dönem başkanlığının, AB adına Rusya ile temas kurma yetkisi yoktur'' uyarısı yaptı. İşte detaylar...

AA

Avrupa Birliği (AB) dönem başkanlığını 1 Temmuz'da devralan Macaristan'ın Başbakanı Viktor Orban'ın AB karşıtı aşırı sağ partileri birleştirme girişimleri ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmesi, Brüksel'i tedirgin etti.

ORBAN'IN TARTIŞMALI RUSYA ZİYARETİ

Kırım'ın 2014'de Rusya tarafından yasa dışı ilhakından bu yana gerginleşen AB-Rusya ilişkileri, 2022'de Ukrayna-Rusya savaşının başlamasıyla maslahatgüzarlık seviyesine indirilse de Orban, ülkesinin Rusya ile ilişkisini geçen süre boyunca sürdürdü.

AB İÇİNDE ŞAŞKINLIK YARATTI

Macar liderin dönem başkanlığı devraldıktan sonra Ukrayna'da savaşın başlamasından bu yana ilk defa Kiev'e yaptığı ziyaretin hemen ardından Rusya'ya gitmesi AB içinde hem şaşkınlık hem de tepki yarattı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşen Orban'ın ziyareti, NATO müttefikleri ile AB ülkeleri ve yönetiminden gizli organize etmesinin pek çok kişiyi kızdırdığı iddiası kulislerde yer alırken, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise İttifak'ın üst düzey liderlerinin ziyaretten haberdar olduğunu söyledi.

İngiliz Guardian gazetesine konuşan ismi açıklanmayan Macar yetkili, Orban'ın Moskova ziyaretini Ukrayna'dan önce planladığını, bunun son dakikada ya da Ukrayna ziyaretinden sonra organize edilen bir ziyaret olmadığını ifade etti.

Avrupa güvenlik mimarisinin de ele alındığı görüşmede Orban, Putin'e ateşkes sağlanması ve Ukrayna'da savaşın sona erdirilmesi için barış müzakerelerine başlanması önerisini gündeme getirdiğini belirtti.

Orban, Moskova temaslarının ardından yaptığı bir açıklamada, dönem başkanlığı sürecini bir barış misyonu olarak gördüklerini aktararak, bu nedenle hem Ukrayna hem de Rusya'ya ziyaretler gerçekleştirdiğini ve bunların süreceği mesajını verdi.

- AB YETKİLİLERİ VE LİDERLERİNDEN SERT TEPKİLER

Her ne kadar Macar lider Moskova ziyaretinin amacının "Birliği temsil ederek müzakere başlatmak değil, yalnızca barış yolunda ilk adımların atılmasına hizmet etmek" olduğunu savunsa da Putin-Orban görüşmesi Brüksel-Budapeşte arasındaki ilişkileri daha da gerginleştirdi.

Orban, AB Konseyi Başkanı Charles Michel, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell'in yanı sıra Avrupalı liderler tarafından da sert şekilde eleştirildi.

O ülkeler Macar lider Orban'ın AB karşıtı ittifakına katıldı: Avrupa'da yeni bir rüzgar esiyor

"RUSYA İLE TEMAS KURMA YETKİSİ YOKTUR"

Michel, barış misyonu yürüttüğünü ifade eden Orban'a "AB dönem başkanlığının, AB adına Rusya ile temas kurma yetkisi yoktur" uyarısını yaparken, Borrell de Orban'ın hiçbir şekilde AB'yi temsil etmediğini vurguladı. Von der Leyen ise ziyaretin Putin'i "yatıştırmayı" hedeflediğini ancak bunun barışı getirmeyeceği değerlendirmesinde bulundu.

Orban ise Borrell'in yaklaşımını "bürokratik saçmalık" olarak tanımlayarak, "Bu tam olarak Rusya-Ukrayna Savaşı'nda barışa giden yolu bulma konusunda hiçbir sonuç vermeyen Brüksel bürokratik saçmalığıdır. Savaşı bitirmek istiyorsak bürokratik yaklaşım yerine siyasi yaklaşıma ihtiyacımız var." ifadesini kullandı.

Öte yandan, AB Komisyonu Başsözcüsü Eric Mamer, Orban'ın Moskova ziyaretiyle ilgili AB'yi bilgilendirmediğini doğruladı.

POLONYA'DAN ORBAN'A SERT TEPKİ

Orban'a tepki gösteren Avrupalı liderler arasında yer alan Polonya Başbakanı Donald Tusk konuya ilişkin X'ten yaptığı paylaşımda, Macar liderin "Barışa doğru ilk adımın atılmasına önemli bir aracı olarak hizmet edeceğiz." ifadesine, "Asıl soru bu aracın kimin elinde olduğu." sözleriyle tepki gösterdi.

Tusk, Orban-Putin görüşmesinin ardından ise "Viktor Orban'ın Vladimir Putin ile 'savaş sonrası Avrupa güvenlik mimarisi' üzerine yaptığı görüşmeden sonra kendini daha güvende hisseden var mı? Tarih tekerrür etmez ama çoğu zaman bir kafiye yaratır." ifadeleri yer aldı.

Macaristan'dan mesaj: Biden, Macron... Değişim yaklaşıyor

İsveç Başbakanı Ulf Kristersson da sosyal medya paylaşımında, ziyarete yönelik tepkisini "Macaristan Başbakanı Viktor Orban'ın, Macaristan'ın AB Dönem Başkanlığını Moskova'yı ve Başkan Putin'i ziyaret etmek için kullanması sorumsuzluk ve sadakatsizliktir. Dış dünyaya yanlış bir sinyal göndermekte ve Ukrayna halkının özgürlükleri için verdiği mücadeleye hakaret etmektedir." sözleriyle ifade etti.

Çekya Başbakanı Petr Fiala, Orban'ın Moskova'da AB ve AB liderlerinin çıkarlarını temsil etmediğini vurgulayarak, "Bizim adımıza müzakere etme yetkisine de sahip değildir. Çeklerin pozisyonu nettir: Putin saldırgandır, biz Ukrayna'nın yanındayız." ifadelerini kullandı.

Finlandiya Başbakanı Petteri Orpo ise "Orban'ın AB adına müzakere etme ya da görüşme yetkisi olmadığı açıktır. Ziyareti, AB Dönem Başkanlığının görevlerini hiçe saydığını gösteriyor ve AB'nin çıkarlarını zayıflatıyor." cümleleriyle Macar lidere tepkisini gösterdi.

Avrupa'dan Orban'ın Rusya ziyaretine destek ise 15 Mayıs'ta suikasta uğrayan Slovakya Başbakanı Robert Fico'dan geldi. Rusya-Ukrayna savaşının sona erdirilmesi için barış görüşmeleri yapılması çağrılarını yineleyen Fico, sağlığı elverseydi Putin'le görüşmek üzere Orban'a eşlik edeceğini belirtti.

- ALMAN VE MACAR DIŞİŞLERİ BAKANLARININ GÖRÜŞMESİNE SON DAKİKA İPTALİ

Orban'ın Putin ile görüşmesinden bir gün sonra Macaristan Dışişleri Bakanı Peter Szijjarto'nun 8 Temmuz'da Alman mevkidaşı Annalena Baerbock ile Budapeşte'de yapacağı görüşmenin Macaristan tarafından iptal edilmesi şaşkınlığa neden oldu.

Almanya Dışişleri Bakanlığınca yapılan açıklamada Alman tarafının görüşmenin iptal edilmesinden üzüntü duyduğu aktarılarak, "İki dışişleri bakanı arasında bizzat yapılacak ciddi ve dürüst bir görüşme, Başbakan Orban'ın sürpriz ve koordinasyonsuz Moskova ziyareti bakımından çok önemli olurdu." ifadesi yer aldı.

Görüşmenin son dakikada iptal edilmesine ilişkin spekülasyonlar yayılmaya başlamışken, Macaristan Dışişleri Bakanlığı görüşmenin "politik nedenlerden değil teknik nedenlerden iptal edildiğini" bildirdi.

Buna göre, Szijjarto'nun programındaki "öngörülemeyen bir değişiklik" nedeniyle ziyaret ileri bir tarihe ertelendi.

- AB, ORBAN'IN TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI ZİRVESİNE KATILMASINDAN DA RAHATSIZ OLDU

Orban'ın Moskova temaslarının yankısı sürerken, Macar liderin 5-6 Temmuz'da Azerbaycan'ın Şuşa şehrinde düzenlenen Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Devlet Başkanları Gayriresmi Zirvesi'ne katılması da AB'nin tepkisini çekti.

AB yaptığı açıklamayla Orban'ın bu zirveye birliği temsilen değil Macaristan ve TDT ikili ilişkileri çerçevesinde katıldığını belirtti.

Macaristan'ın 31 Aralık 2024 tarihine kadar yürüteceği dönem başkanlığı görevinin, "hükümet ve devlet başkanları düzeyinde, AB Konsey Başkanının sorumluluğunda olan birliğin dış temsilini zorunlu kılmadığı" vurgulandı.

Bu bağlamda Orban'ın TDT Zirvesi'ne katılımının AB Konseyi talimatları çerçevesinde yapılmadığının altı çizilerek, ziyaretten duyulan rahatsızlık dile getirildi.

- ORBAN'IN BİR SONRAKİ SÜRPRİZ DURAĞI ÇİN

Orban, Rusya ile olduğu kadar Çin'le kurduğu yakın ilişkilerle de sıklıkla AB içinde rahatsızlığa ve gerilime yol açtı. Pekin'e yönelik daha temkinli bir politikaya sahip AB'nin tersi bir yaklaşıma sahip olması Macar-Çin ilişkilerini her geçen gün geliştirdi.

AB, özellikle "insan hakları ihlalleri" nedeniyle eleştirdiği Çin'le Orban'ın kurduğu ilişkiyi AB'nin ortak strateji ve değerlerine zarar verdiğini savunarak eleştirdi. Orban ise diğer hususlarda olduğu gibi "egemenlik" vurgusu yaptı.

Tartışmalara neden olan Rusya ve Şuşa ziyaretlerinin üzerinden sadece günler geçmişken Macar liderin sürpriz Çin ziyareti bugün başladı.

Orban'ın Çin ziyaretinin de AB içinde tepkilere neden olması bekleniyor.