aksam.com.tr
aksam.com.tr'nin CNN'den aktardığı habere göre Çin yönetiminin, bir gün gerekirse güç kullanarak Tayvan'ın kontrolünü ele geçirme sözünü tutabileceği ihtimali tüm dünyayı endişelendirirken, son yıllarda Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in özerk adaya karşı söylemleri giderek daha sert bir hal aldı.
Çin'in Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini kınamayı reddetmesi bu korkuları daha da artırırken, böyle bir senaryoda analistler ve askeri uzmanlar Çin'in önündeki iki temel seçeneğe odaklanıyorlar: Tam ölçekli bir istila ya da askeri saldırı.
ÇİN KARANTİNASI
Ancak Washington'daki bir düşünce kuruluşu olan Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi (CSIS), ABD ve benzer düşüncelere sahip demokrasilerin buna karşı koymasını çok daha zorlaştıracak üçüncü bir yol olduğu konusunda uyarıyor: Bu yol ise 'karantina'.
Çin Sahil Güvenlik Kuvvetleri, 'gri bölge' taktiklerini uygulayarak, Tayvan'da tam veya kısmi bir karantina başlatabilir ve bu durum muhtemelen özerk adaya erişimi kesebilir. CSIS'in yeni yayınladığı rapora göre, bu yolla limanlara giden enerji gibi hayati önem taşıyan kaynakların adadaki 23 milyon insana ulaşması durdurulabilir.
Raporda ismi geçen Bonny Lin, Brian Hart, Matthew Funaiole, Samantha Lu ve Truly Tinsley, dünyanın en büyük askeri gücünden biri olan Çin Halk Kurtuluş Ordusu'nun bu yolla deniz, hava ve kara bileşenlerinin yalnızca yardımcı ve destek rolleri oynayabileceğini yazdı.
Raporda, "Çin son yıllarda Tayvan üzerindeki baskıyı önemli ölçüde artırdı ve gerilimlerin doğrudan çatışmaya dönüşebileceği korkusunu yükseltti. Pekin'in işgal etmenin yanı sıra Tayvan'ı zorlamak, cezalandırmak veya ilhak etmek gibi seçenekleri de var" ifadelerine yer verildi.
ÇİN TEHDİTLERİ DEVAM EDİYOR
Bu ayın başlarında Singapur'da düzenlenen Shangri-La Diyalog savunma zirvesinde Çin Savunma Bakanı Amiral Dong Jun, Tayvan'ın bağımsızlığını destekleyenlerin 'kendi kendilerini yok etmeyle sonuçlanacağı' konusunda uyardı.
Dong, "Tayvan'ın bağımsızlığını engellemek ve böyle bir komplonun hiçbir zaman başarıya ulaşmamasını sağlamak için kararlı adımlar atacağız" dedi.
Raporda, dünyadaki çoğu sahil güvenlik görevlisi gibi Çin Sahil Güvenlik'in de kolluk kuvveti olarak kabul edildiği belirtiliyor. Bu, ablukadan farklı olarak karantina adı verilen bir yöntemle adanın etrafındaki nakliyeyi durdurabileceği ve yeniden düzenleyebileceği anlamına geliyor.
Raporda, "Karantina, belirli bir bölgedeki deniz veya hava trafiğini kontrol etmek için kolluk kuvvetlerinin liderliğinde yapılan bir operasyondur. Ancak abluka doğası gereği en başta askeri niteliktedir" denildi.
Uzmanlar, uluslararası hukukun ablukayı savaş eylemi olarak değerlendirdiğini söylüyor.
"KARANTİNA SAVAÇ İLANI DEĞİLDİR"
Raporun yazarları, "Çin sahil güvenliğinin önderlik ettiği bir karantina, Tayvan'a karşı bir savaş ilanı değildir ve ABD'yi zor durumda bırakabilir" açıklamasında bulundu.
Pekin'in son derece gelişmiş bir serbest piyasa ekonomisi olan Tayvan'a yönelik askeri ve ekonomik gözdağı, Şi döneminde çok daha belirgin hale geldi. Çin'in iktidardaki Komünist Partisi, adayı hiçbir zaman kontrol edememesine rağmen kendisine ait olduğunu iddia ederek gerekirse güç kullanarak adayla birleşme sözü verdi.
CSIS raporu ayrıca, bu yolla Pekin'in yalnızca Halk Kurtuluş Ordusu'nu savaşın dışında tutmakla kalmayıp, aynı zamanda ABD gibi destekçilerini Tayvan'ın özerkliğini korumak için askeri çatışmayı başlatanlar rolüne sokabilecek güçlü seçeneklere sahip olduğunu da ifade ediyor.
SAVAŞI ABD BAŞLATTI ŞEKLİNDE YORUMLANABİLİR
ABD Başkanı Joe Biden, Tayvan'ı korumak için Amerikan birliklerini bölgeye göndereceğini defalarca kez söyledi. Ancak Çin, kolluk kuvvetleri tarafından gerçekleştirildiğini söyleyeceği operasyona ABD askeri gemileri veya uçakları müdahale ederse, bu durum savaşı Washington'un başlatmış olabileceği şeklinde yorumlanacaktır.
Çin Sahil Güvenlik'in 150 okyanus gemisi ve filo büyüklüğü açısından dünyanın en büyük gücü olan Halk Kurtuluş Ordusu Donanması gibi 400 küçük gemiden oluştuğu belirtilen raporda Pekin'in Deniz Güvenliği Ajansı'nda ve diğer deniz teşkilatlarında yüzlerce gemisinin var olduğu belirtildi.
Raporda, yalnızca 10 okyanus gemisi ve yaklaşık 160 küçük gemiyle Tayvan sahil güvenlik teşkilatının Çin karantinasını geri püskürtecek sayıdan yoksun olduğu aktarıldı.
KARANTİNANIN ETKİLERİ NE OLUR?
CSIS yazarları, Pekin tarafından alınan karantina eylemlerinin son derece sınırlı olabileceğini ve yine de Tayvan'ı ekonomik olarak boğma etkisine sahip olabileceğini ifade etti.
Raporda, karantinanın hava sahasına doğru genişletilebilmesi nedeniyle sınırlı arama ve/veya el koyma eylemlerinin Tayvan'a yapılan uçuşları etkileyebileceği aktarıldı.
CSIS raporuna göre, karantina, Çin'in Tayvan Boğazı'nı kapatmasını veya erişimi kısıtlamasını gerektirmeyecek. Bu, Washington ve müttefiklerinin, uluslararası su yollarında seyrüsefer özgürlüğünü koruyarak uluslararası hukuka müdahale etme yönündeki en büyük iddialarından birini kaybedebilecekleri anlamına geliyor.
Raporda, "Eğer karantina bir kolluk kuvveti operasyonu olarak kullanılırsa, Çin kolaylıkla operasyonun sona erdiğini açıklayabilir ve hedeflerine ulaşıldığını iddia edebilir" denildi.
RAPORDAKİ BİLGİLERİN GERÇEKLEŞMESİ MÜMKÜN MÜ?
CSIS raporunu inceleyen analistler planı makul bulurken, ancak operasyonun nasıl sonuçlanabileceği konusunda da önemli şüpheleri olduğunu ifade etti.
ABD Pasifik Komutanlığı Müşterek İstihbarat Merkezi'nin eski operasyon direktörü Carl Schuster, "Karantinanın sürdürülmesi pahalı ve zaman alıcı olacak" dedi.
Schuster, "Taipei 60 günden kısa sürede pes etmeyecek. Pekin bu kadar uzun süre operasyonunu ve olası uluslararası tepkiyi sürdürebilir mi?" diye sordu.
Uzmanlar, Tayvan Boğazı'ndaki statükoyu bozma çabalarının Pekin'in dış ticaretini zora sokabileceği konusunda da uyarıda bulundu.
Öte yandan Londra'daki Royal United Services Institute'da kıdemli araştırma görevlisi olan Sidharth Kaushal, karantinaların halkları hükümete karşı çıkmak yerine hükümetle birlikte hareket etmeye itebileceğini söyledi.
"Tarihsel kanıtlar, sınırlı bir karantinanın bir bayrak etrafında mitinge yol açabileceğini gösteriyor" diyen Kaushal, karantinanın aynı zamanda Tayvan hükümetini bağımsızlık ilan etmeye itebileceği ve bu durumun muhtemelen silahlı çatışmaya yol açabileceği konusunda uyardı.