ABD'de başkanlık yarışında Cumhuriyetçilerin Indiana'daki ön seçimlerini kaybeden Teksas Senatörü Ted Cruz ve Ohio Valisi John Kasich yarıştan çekilince iş adamı Donald Trump tek başına kaldı. Demokratlarda ise Indiana'yı kazanan Vermont Senatörü Bernie Sanders umudunu korusa da açık farkla önde olan eski Dışişleri Bakanı Hillary Clinton adaylığı garantilemeye oldukça yaklaştı.
ABD'de 8 Kasım'da yapılacak 58. başkanlık seçimleri için geri sayım sürerken salı günü gerçekleştirilen Indiana ön seçimlerini kaybeden Cumhuriyetçi Cruz ile Kasich, birer gün arayla yarıştan çekildiklerini açıklayınca emlak milyarderi Trump'ın adaylık için önünde engel kalmadı.
Hem çok sayıda delegeyi barındırması, hem de kazanan adayın tüm delegeleri alacak olması sebebiyle günler öncesinden Indiana eyaletinin başkenti Indianapolis'e adeta kamp kuran Cumhuriyetçi aday adayları Cruz ön seçimde yüzde 36,7, Kasich ise yüzde 7,5 oy oranında kaldı.
Trump'ın yüzde 53,3 oy oranı ile tüm delegeleri aldığı Indiana, Cruz ile Kasich'in yarışı bıraktıkları ve Cumhuriyetçi Parti elitleri arasında hala tartışmalı olan Trump'ı yarışta yalnız bıraktıkları eyalet olarak kayıtlara geçti.
Bu sonuçların ardından toplamda bin 54 delegeye ulaşan Trump, Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı olabilmek için gereken bin 237 sayısına oldukça yaklaştı. Cruz 566, Kasich ise 153 delege ile yarışı sonlandırdı.
Trump'ın önemli rakiplerinden ve parti elitlerinin favori adayı Florida Senatörü Marco Rubio ise kendi eyaletinde Trump'a kaybedince 15 Mart'ta yarıştan çekildiğini açıklamıştı.
Trump rakiplerini nasıl geride bıraktı?
1 Şubat'ta Iowa eyaletinde Cruz'a kaybeden Trump, "Önümüzdeki seçimlere bakacağız" demişti. Şubat ayı içinde sonraki 3 ön seçimi de kazanan Trump, 1 Mart'taki Süper Salı'ya avantajlı girmişti.
İlk Süper Salı'da Cumhuriyetçilerin 11 eyalette birden gerçekleştirdiği ön seçimlerin 7'sini (Alabama, Arkansas, Georgia, Massachusetts, Tennessee, Vermont ve Virginia) kazanan Trump, bir anda rakiplerine önemli fark attı.
Cumhuriyetçilerdeki ilk kritik dönemeç, Florida ve Ohio gibi iki aday adayının kendi eyaletlerini de içeren 15 Mart ön seçimleri idi. Florida'yı Trump'a kaybeden Rubio aynı gün akşam yarışı bırakınca Cumhuriyetçiler, pek de hoşlanmadıkları Cruz ile daha da az hoşlandıkları Trump arasında kalmışlardı. Sadece Ohio'yu kazanan Kasich ise zayıf halka olarak yarışa devam etti.
Cumhuriyetçi Partide özellikle 15 Mart'tan itibaren bir eyalette kazanan aday adayının delegelerin tamamını veya çoğunu aldığı usül ile yola devam edilmesi, en çok ünlü iş adamına yaradı.
Florida'yı kazanan Trump, bu yöntem sayesinde eyaletteki 99 delegenin tamamını kazandı ve Rubio ağır mağlubiyet sonrası kampanyasını sona erdirdi. O gün toplam 219 delege kazanan Trump sadece Rubio'yu saf dışı bırakmakla kalmadı, Cruz'a da fark attı. 22 Mart'ta Arizona'yı kazanan Trump, o gün kazandığı 58 delege ile toplamda 744 delegeye ulaşırken en yakın rakibi Cruz'un sadece 435 delegesi mevcuttu.
Oldukça önem kazanan ve 19 Nisan'da yapılan New York ön seçimlerini Trump ezici üstünlükle kazandı ve 89 delegeyi hanesine yazdırdı. Bir hafta sonra 26 Nisan'da 5 eyalette gerçekleştirilen ön seçimlerin tamamını kazanan Trump, aslında o gün rakiplerine yol vermeyeceğini açıkça ilan etmişti.
Salı günü Indiana'yı da kaybeden Cruz ve Kasich, artık Trump'ı durdurmanın mümkün olmadığına kanaat getirip kampanyalarını sonlandırdılar.
Cumhuriyetçilerde bundan sonraki ön seçimler formaliteden öteye geçmeyecek, çünkü Trump'ın sandıkta herhangi bir rakibi kalmadı. Ancak partinin başkan adayı temmuz ayında yapılacak parti kurultayında resmi olarak açıklanacak.
Cumhuriyetçi Partide "kimlik krizi" tartışmaları
Trump'ın adaylığının önündeki engellerin kalkması ile Cumhuriyetçi Parti içinde derin bir "kimlik krizinin" yaşandığı iddia ediliyor. Partinin birçok önceliği ile örtüşmeyen açıklamalarıyla parti elitleri nazarında "en sevimsiz" aday adayı haline gelen Trump'ın yarışta tek kalması, Müslümanları "dışlayan", kadınları "aşağılayan" ve başta Hispanikler olmak üzere azınlıkları "hakir gören" söylemleriyle Cumhuriyetçilerde derin tartışmalara kapı araladı.
Son iki başkanlık seçiminde Demokrat Barack Obama'ya kaybeden Cumhuriyetçiler, 2016 seçimlerine gençlere, kadınlara ve azınlıklara öncelik vermek ve parti imajını "yumuşatmak" gibi politikalar üzerinden hazırlanmayı planlamışlardı.
Ancak "sert", "keskin" ve hatta "ırkçı" söylemleriyle şimşekleri üzerine çeken Trump'ın rakipsizliği, Cumhuriyetçi Parti elitlerinin tüm planlarını altüst etmiş gözüküyor. Yeni durumda hem parti elitleri hem de Trump'ın önünde "uzlaşmak" ya da "ayrışmak" şeklinde birbirinden farklı iki yol bulunuyor.
Indiana'da kaybeden Clinton hala çok avantajlı
Indiana'da kazanan Sanders ise yarışı bırakmayacağının sinyalini verirken güçlü rakibi Clinton, bu kayba rağmen hala delege yarışında önemli bir farkla önde gözüküyor.
Şimdiye kadar 23 eyalette kazanan Clinton karşısında Sanders 17 eyalette ipi göğüsledi. Ancak özellikle 1 Mart'ta "Süper Salı" günü 11 eyaletin 7'sini (Alabama, Arkansas, Georgia, Massachusetts, Tennessee, Teksas ve Virginia) kazanan Clinton, 15 Mart'taki ön seçimlerde 5 eyaletin (Florida, Ohio, Kuzey Carolina, Missouri ve Illinois) tamamını kazanınca rakibiyle arasındaki farkı açmış oldu.
Demokratlarda 522 süper delegesinin de yardımıyla yarışı toplamda 2 bin 223 delege ile götüren Clinton, başkan adaylığı için gereken 2 bin 383 sayısına oldukça yaklaşmış durumda. Son Indiana ön seçimlerinde rakibi Sanders'ın yüzde 52 oy ve 44 delegesine karşın yüzde 47 oy ile 38 delege kazanan Clinton, Trump'ın karşısına çıkmak için adeta gün sayıyor.
7 Haziran'da Kaliforniya'da yapılacak ön seçimlerin iki rakip arasındaki son önemli mücadele olacağı kaydediliyor. 546 delegesiyle oldukça önemli bir noktada duran eyaletteki azınlıkların büyük oranda Clinton'ı desteklediği belirtiliyor.
Son anketlerde de önde gözüken Clinton, eğer 7 Haziran'a kadar 2 bin 282 delegeye ulaşamazsa, Kaliforniya ön seçimlerini kazanarak adaylığını garanti altına alabilir. Ancak, Cumhuriyetçi Partide olduğu gibi Demokrat Partide de resmi olarak kimin aday olacağı temmuz ayındaki parti kurultayında açıklanacak.
Son ön seçimini 7 Haziran'da Güney Dakota'da yapacak Cumhuriyetçilerin 9 eyalette, son olarak 14 Haziran'da başkent Washington DC'de sandık başına gidecek Demokratların ise 10 eyalette ön seçimleri kaldı.
Başkanlık yarışında Cumhuriyetçi Trump'ın Demokrat rakibinin Clinton olma ihtimali oldukça yüksek gözükürken, Amerikan kamuoyu şimdiden muhtemel Clinton-Trump çekişmesine gözünü çevirmiş durumda.
ABD'nin önemli politika analiz kaynaklarından "Real Clear Politics" adlı internet sitesinde yer alan ve ulusal bazda yapılan son anketlerin ortalamasına göre muhtemel bir eşleşmede Clinton, Trump'ın yaklaşık 6 puan önünde gözüküyor. AA