ZEKİ GÜMÜŞ / zeki.gumus@aksam.com.tr
Bu sanat nasıl ortaya çıktı? Ne zamandan beri Türkiye’de yapılıyor?
Kat’ı sanatı Türk süsleme ve kitap sanatlarındaki motiflerin ince kağıtlara geçirilerek sonra da kesilmesiyle oluşuyor.
İnce kağıt oymacılığı diye geçiyor. Türk kitap sanatlarındaki motiflerin yazıların ince kağıttan eksilerek daha sonra başka kağıtlara yapıştırılmasıyla oluşuyor. Kökeni Uzakdoğu ve Orta Asya. Bize geliş tarihi 16.yüzyılın başları yani Kanuni döneminde ganimetlerle sanatçılar da geliyor. Sanatçılar sarayda diğer nakkaşlarla bir arada çalışıyor, Kat’ı sanatı şu anda çok bilinen bir sanat değil. Prof. Süheyl Ünver vasıtasıyla yeniden araştırmalarla dünya kütüphanelerinde bizlere ait eserleri buluyor. Onları kayıt alına aldırıyor ve sonra da bu çalışmalarını ince ince notlar tutarak Cerrahpaşa’da bir nakışhane kurarak, şu andaki bizlere yani yeni nesle anlatıyor. Yeni nesil yaklaşık 4-5 senedir çok teşvik ediliyor. Gelişmesi son yıllarda çok fazla. Artık sanatçılar kitap sanatı olmaktan öte bunları duvarları süsler hale getirdiler. Kat’ı sanatçısı sayısı şu anda ciddi olarak arttı.
Kat’ı sanatı günümüz dünyasında bu hızlı dünyanın içinde sabır isteyen meşakkatli bir sanata ilgi nasıl?
Çok ilgi gösteriyorlar. Özellikle gençlerin ilgisi çok var. Geçen yıl 3 ay Amerika’da kaldım 9 fuara katıldım ve her bakan gören, ‘bunlar müze sanatı’ diyorlar. Gerçekten müzelerde, Topkapı Saray’ında, İÜ Kütüphanesi’nde, Paris’te, Londra’da British Museum’de, yapılmış birçok Kat’ı sanatı var. Gençler aslında müfredatlara da girdi. Birçok yerde, kurslarda ve üniversitelerde bu sanat artık okutulmaya başlandı. Üniversite eğitimi gibi üç yıllık devam mecburiyeti olan, vize sınavları olan, hem uygulamalı, hem de teorik, çok iyi anlatılıyor ve anlatıldığı için de gençler çok seviyor. Gençler geliyor, onlar daha iyi yapacaklar bu sanatı. Bunun yolu iyi anlatmak ve daha çok tanıtmaktan geçiyor.
Kat’ı sanatının felsefesi var mı?
Bence öncelikle insanın herhalde sabrını çok deniyor. Eğer aklınızda negatif şeyler olursa yaptığım şey bozuluyor yani iyi bir ruh hali lazım. Beni severek yap diyor, onun için bence bir felsefesi var.
Kaç günde yapıyorsunuz?
Bazıları 1.5-2 yılımı alıyor. Altın olanları var, yapıştırmanız bekletmeniz belli süreler geçmesi gerekiyor.
Fiyatı nedir 1.5 senede yapılanın?
En az 15-20 binden başlıyor daha pahalısı da var. Daha uzun sürede yapılan var. Altın kullandıkça eserin fiyatı ona göre artıyor. Daha kısa zamanda üretilen eserler de var, incelttikçe zorluk deresi artıyor. Gençler gerçekten bu sanata ilgi göstersinler ve gerçekten daha sonraki nesillere de taşınsın. Biz üstümüze düşeni yapmaya çalışıyoruz ama daha fazla Kat’ı sanatçısı lazım. Çok anlatmak, bu sanatın bilinirliğini artırmak lazım.