yeliz.coskun@aksam.com.tr
Görme engelliler için özel yetiştirilen rehber köpekler, dernek tarafından ihtiyaç sahipleriyle ücretsiz olarak buluşturuluyor. İlk aşamada gönüllü aileler tarafından temel eğitim verilen köpekler, özel eğitmenlerin yanında süreci tamamlayarak görme engellilerin hayat ışığı oluyor. Biz de rehber köpek edinmenin detaylarını dernek yetkililerine sorduk. Görme engelli Avukat Mustafa Keskin ile rehber köpek deneyimini konuştuk…
Avukat Mustafa Keskin, bebekliğinden beri göz kanseriydi. 11 yaşında ise görme yetisini yüzde 100 kaybetti. İlk ve orta okulu kaynaştırma eğitimi kapsamında devlet okulunda okudu. Sonrasında ise Koç Üniversitesi’nde tam burslu eğitim alan Mustafa Keskin, yüksek lisansını da burada tamamladı. Hatta hocalarının önerisiyle iki yılda hazırladığı ‘sermaye piyasası hukuku’ ile ilgili tezi, kitap olarak basıldı... İki yıldır özel bir şirkette avukatlık yapıyor. Son 3 aydır ise yaşamını rehber köpeği Tabs ile geçiriyor. Avukat Keskin, Tabs ile Hacıosman’daki evinden çıkıp, metroyla Esentepe’deki işyerine gidiyor. Hatta metrobüse binip gittiği AVM’de de gezebiliyor...
Tabs’in bir diğer özelliği ise Türkiye’de duruşma salonunun ilk rehber köpeği olması. Keskin’e rehberlik eden Tabs, onunla birlikte adliyeye gidiyor, duruşma salonunda Keskin’in yanında mütalaa dinleyip, karar bekliyor.
Biz de Tabs ve sahibi Mustafa ile birlikte AVM’ye gittik, metroya bindik. Gelin deneyimlerini paylaştığımız muhteşem ikilinin hikayesini dinleyelim...
ÖZGÜR HAREKET EDEBİLİYORUM
Rehber köpek uygulamasından nasıl haberdar oldun? Eğitim sürecini ve Tabs ile buluşmanızı anlatır mısın?
Rehber Köpekler Derneği’den medya aracılığıyla haberdar oldum. Tabs ile 6 Kasım’da tanıştım. Birlikte 1 ay boyunca eğitim aldık. Dernek Slovenya’dan bir hoca getirtti. İlk aşamada Tabs’i eve getirdiler. Ona komut vermeyi ve nasıl bakım yapacağımı öğrendim. Eğitim, yorucu ama keyifli geçti. Sonunda ise hoca ikimizi sınav yaptı. Başarılı olduk ve 3 aydır da Tabs ile yaşıyoruz. Biz 4 kişilik bir aileyiz. Akşam eve gittiğimizde Tabs evin içinde sevgi turu atıyor.
Tabs hayatında neleri değiştirdi?
Hayatım çok daha kolaylaştı. Rehber köpekle yaşamak mükemmel bir şey. Her şeyin ötesinde bir hayat dostu. Artık daha bağımsızım, daha özgürce ve daha hızlı hareket edebiliyorum. O yüzden Tabs, hayatımı olumlu olarak çok değiştirdi. Daha öz güvenli, daha hızlı, daha pratik ve daha kolay hareket edebiliyorum.
Tabs ile neler yapabiliyorsun?
Aklınıza gelen her şeyi birlikte yapabiliyoruz. Evden işe, işten adliyeye bunların dışında alışveriş merkezlerine gidebiliyoruz. Hatta geçen gün İş Sanat’ta birlikte konsere gittik. Konser boyunca ayağımın ucunda yattı. Ayrıca toplu taşımayı kullanabiliyoruz.
İBB'DEN ÖZEL İZNİMİZ VAR
Toplu taşımada ya da toplu kullanım alanlarında nasıl?
Asla bir zorluğu olmuyor. Ayağımın dibinde ya yatıyor ya da oturuyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ‘rehber köpekler binebilir’ diye bir kararı var. Metrobüse bineceğim zaman güvenlik görevlisi eğer ‘Köpek binemez’ derse, ‘Merkezi arayabilirsiniz, iznimiz var’ diyorum. Bunun sonucunda binebiliyoruz.
GÖREV SÜRESİ 8-10 YIL SÜRÜYOR
Adliyeye gidebildiğinizi söylediniz. Peki bu süreç nasıl oldu?
Adliyeye hayvanla girilebilmesi için başsavcılıktan karar alınması gerekiyor. TBB Başkanımız Av. Metin Feyzioğlu’nun ve İstanbul Barosu Başkanımız Av. Mehmet Durakoğlu’nun desteğiyle, başsavcılarımızdan gerekli izinleri aldık. Bu sayede Tabs ile birlikte hiçbir sıkıntı yaşamadan adliyeye ve duruşmaya girebiliyorum.
Tabs rehber köpek olarak sizde ne kadar kalabiliyor? Ve emekliye ayrıldıktan sonraki hayatları nasıl yönlendiriliyor?
Fizik özellikleri el verdiği sürece kalabiliyor. Bu da 8-10 yaş arasında değişiyor. Rehber köpekler 8 yaşına kadar çalışabiliyorlar. Emekli olduktan sonra, evcil hayvan olarak gönüllü ailesi ya da rehberlik ettiği kişiyle yaşamaya devam edebiliyorlar.
Sokakta, toplu taşımada ya da kafelerde karşılaştığınız zorluklar neler? Bunların aşılması için neler yapılmalı?
Malumunuz rehber köpek sayısı oldukça az. Buna paralel olarak, toplumun bu konuda farkındalığı da düşük. Bizler sosyal hayatta yer aldıkça, farkındalık artacak ve bizlerin hayatı daha da kolaylaşacaktır. Toplu taşımada ve avm‘lerde sıkıntı yaşamıyorum. Ancak restoran, kafelere, marketlere girerken sorun yaşıyoruz, çoğu taksiye binemiyoruz. Dediğim gibi farkındalık arttıkça bu sıkıntılar çözülecektir. Ancak bu derdin kesin dermanı rehber köpekler yasa tasarısının kanunlaşmasıdır. Birkaç yıldır bu kanunun meclisten geçmesini bekliyoruz.
Rehber Köpekler Derneği’nin gönüllü aileye ihtiyacı var
Derneğin Gönüllü Aile Denetmeni Emel Yüksel, rehber köpek edinmeye dair merak edilenleri anlattı.
Rehber Köpekler Derneği hakkında bilgi verebilir misiniz?
Rehber Köpekler Derneği, 2014 yılında dönemin İngiltere Birleşik Krallık Büyükelçisi’nin eşi Maggie Moore ile Av. Nurdeniz Tunçer önderliğinde kuruldu. Amacımız görme engelli bireylerin bağımsızlıklarına katkı sağlamak ve potansiyellerini gerçekleştirmelerine tamamen bedelsiz bir biçimde destek olmak.
Rehber köpek edinmek ücretli mi?
Hayır, köpekler tamamen bedelsiz olarak görme engelli dostlarımızla buluşturuluyor. Köpeğin ömrü boyunca tüm mama ve veteriner masrafları da yine dernek tarafından karşılanıyor. Derneğimiz de tamamen sponsorların desteği ve bağışlarla varlığını sürdürüyor. 5578’e RKD yazıp göndererek siz de destek olabilirsiniz.
Peki görme engelli birisi nasıl rehber köpek edinebilir?
Derneğimize 05550841020 numaralı telefondan veya info@rehberkopeklerdernegi.org mail adresinden kolaylıkla ulaşabilirler.
Köpeklerin eğitim süreçlerinin işleyişini anlatır mısınız?
Köpeklerimiz 8 haftalıkken gönüllü bakıcı aileleriyle yaşamaya başlıyorlar. Gönüllü bakıcı aile yanında temel itaat eğitimi alıyorlar. Gönüllü aileyle geçirdikleri 1 yılın sonunda sınava tabi tutularak uygunlarsa rehber köpek eğitimi alıyorlar. Bu süreç de 6 ay sürüyor.
Bakıcı aile olmanın şartları nedir?
Gönüllü bakıcı aile, köpekle yaşamayı kabul eden ailedir. Kurallardan birisi köpekleri evde 3 saatten fazla yalnız bırakmamak... Aile ve köpek, derneğin belli periyotlardaki eğitimlerine katılabilmelidir. Ailemiz tıpkı çocuk yetiştirir gibi köpeğe disiplinli yaşamayı öğretebilmeli. Mesela koltuğa çıkmamayı, yemeklere atlamamayı ve tuvalet eğitimini verebilmeliler. Bu koşulları sağlayabilecek olan herkes gönüllü bakıcı aile olabilir. Şu an 7 gönüllü bakıcı ailemiz var. Hedefimiz senede 10 gönüllü bakıcı ailemizin olması. İnşallah kısa sürede gönüllü aile sayımızı artırarak daha çok rehber köpeğe ulaşabiliriz.
Köpek yolda tuvalet ihtiyacını karşıladığında çevre temizliği nasıl oluyor?
Görme engelli kişi bunun temizliğini nasıl yapacağını, köpeğin hareketlerinden nasıl takip edeceğini eğitim süreci içerisinde detaylı olarak öğreniyor.
Türkiye’de kaç tane rehber köpek eğitmenimiz var?
Köpeklerimiz temel itaat eğitimlerini Türkiye’deki kurumlar içerisindeki eğitmenlerden alıyor. Ayrıca yurtdışından eğitmen desteği alıyoruz.
Peki rehber köpek uygulamasını Türkiye’de nasıl yaygınlaştırabiliriz?
Eğitmen sayısının artması ve yasal alt yapının oluşturulmasıyla.