ALİ DEMİRTAŞ / ali.demirtas@aksam.com.tr
Çocuk kitabı yazarı ve eğitimci Ayşegül Dede Arıcı yeni kitabını geçtiğimiz günlerde yayımladı. Bugüne kadar farklı formatta birçok kitaba imza atan Arıcı, son kitabını ise yine sessiz (sözsüz) formatta hayata geçirdi. Sadece çizim ve resimlerden oluşan Sarı Balonun Yolculuğu adlı bu sessiz kitap çocukların hayal gücünü zenginleştirmeyi amaçlarken yetişkinlere de çocuklarıyla kurabileceği yeni bir iletişim kanalının kapılarını aralıyor. Peki sessiz kitap nedir, neden önemlidir? Ayşegül Dede Arıcı ile sessiz kitap formatını ve son kitabının çıkış noktasını konuştuk.
EBEVEYNLERİN FARKINDALIĞINI ARTTIRMAK İSTİYORUM
Sarı Balonun Yolculuğu kitabınızda nasıl bir hikâyeye tanık oluyoruz? Bu kitabınızla çocukların dikkatini çekmesini istediğiniz konular neler?
Sarı Balonun Yolculuğu metaforik bir hikâye. Sarı balon hayatı temsil ediyor. Eğer görmezsek ve yakalamazsak aynen bir uçan balon gibi avuçlarımızın arasından kaçıp gidecek. Kitap gri bir kentin içinde elinde telefon, tablet düşürmeyen insanların arasından süzülen bir sarı balonun yolculuğunu anlatıyor. Sarı balon evlerin üstünden, pencerelerin önünden uçarken ellerindeki ekrandan başını kaldırmayan insanları görüyoruz. Ta ki yemek sofrasında sohbet eden bir aileye ve balkonda çiçeklerini sulayan bir çocuğa rastlayana kadar. Sarı balon akıp giden zamanı da temsil ediyor. Hayattaki en değerli şey zaman. Aynen bir balonu elimizden kaçırmak ve bulutlara doğru süzülürken tekrar onu tutamayacağımızın hüznünü yaşamak gibi. Hikâyenin çıkış noktası geçen sene katıldığım Yeşilay'ın bağımlılıkla mücadele sunumu oldu. Dijital bağımlılık başlangıç yaşı 2! Dijitalleşen dünyada çocuk büyüten ebeveynlerin bu konuda farkındalığını arttırmak istiyorum.
AİLELER SESİZ KİTAPLARDAN KORKUYOR
Bu kitabın formatı sessiz kitap. Sessiz kitap ne demek? Sessiz kitabın diğer kitaplardan farkı veya ayrıcalığı nedir?
Sessiz (sözsüz) kitap, içinde yazıların olmadığı, kurgunun ve duygunun görsellerle okuyucuya verildiği türdür. Ben 20 yıldır sessiz kitaplarla çalışıyorum. Sessiz kitapların her eve girmesi gereken eğitici materyaller olduğuna inanıyorum. Son 12 yıldır "Sessiz kitapların sesi ol" diyerek öğretmen ve ebeveyn eğitimleri düzenliyorum. Türkiye'de sessiz kitap rafta değerini bulamıyor. Aileler sessiz kitaplardan korkuyor. Sessiz kitaplar her yaş içindir. Çocuk ve yetişkin kelimelerin olmadığı bir dünyada eşit konumdadır. Herkes sessiz kitap okuyabilir. Sessiz kitap okuyucusunun kendi kelime hazinesini ölçebilmesini sağlar. Hayal gücü ve yaratıcılığı geliştirir. Dil gelişimini destekler. Mekân, zaman, olay ve karakter kurgu bütünlüğü kazandırır. Ritüellerle zamanı somutlaştırır. İşitsel ve görsel hafıza oyunları içerir. Dikkat ve konsantrasyonu arttırır. Giriş, gelişme, sonuç olarak çocuğun bir hikâyeye başlamasını, devam ettirmesini ve tamamlamasını hedefler.
YAZILI KİTAPLARDAN DAHA ZOR
Sessiz kitap kurgulayan her yazarın dikkat etmesi gereken asgari kurallar sizce nedir?
Sözcüklerin yer almadığı, görsellerle okura seslenmek yazarı zorlayıcı bir durum. Zihninizde imajlar oluşması gerekiyor. Sonra bu imajları hikâye haritasına aktarıyorsunuz. Her sayfada ne gördüğünüzü tek tek yazıyorsunuz. Çizere çok detaylı, sayfa sayfa hazırlanmış bir açıklama metni hazırlıyorsunuz. Kurgunun yazı olmadan görsellerle akabilmesi detaylarda gizli. Her sayfada görsellerin çok dikkatlice yerleştirilmesi lâzım. Hem kurguyu hem duyguyu okuyucuya aktarabilmek büyük bir takım işi. Yazılı kitaplardan daha zor olduğunu söyleyebilirim.
Çocuklara dair yeni projelerinizden bahseder misiniz?
Spotify'da çıkacak yeni çocuk şarkıları albümlerimiz için hazırlıklar devam ediyor. Ritmin, melodinin hikâyedeki gücü çok büyük. Çocuklar hikâyelerimi şarkıları ile birlikte hatırlasın istiyorum. 2024 şarkılarla, ritimle dolu bir yıl olacak.
Tüm kitaplarınıza bakacak olursak genel temanız ve üslubunuz nedir?
Toplam 30 tane yayınlanmış sessiz kitap kurguladım. Duygularımı ifade etmek için yeni yollar keşfetmeyi çok seviyorum. Eş, çocuk, arkadaş, iş, aile hiç fark etmez, nitelikli bir iletişim için en önemli şey duyguyu karşı tarafa aktarabilmek. Çocukların ve yetişkinlerin duygularını farklı şekillerle ifade edebilmeleri için kendilerini keşfetmelerini istiyorum.
DÜNYAYI ÇOCUKLARIN GÖZÜNDEN GÖREBİLMEK LAZIM
Sizce herkes çocuk kitabı yazarı olabilir mi?
Çocuk kitabı yazmak için dünyayı çocukların gözünden görebilmek lâzım. İnsanın duygularını karşı tarafa aktarmak için yüzlerce yol var. Çocuk kitabı yazmak da bu yollardan biri. Dans etmek, şarkı söylemek, resim yapmak gibi... Kendi duygularını aktarmak için bu yolu seçen herkes çocuk kitabı yazabilir. Duygularını resimler ve metaforlarla ifade etmek ve bu yolla çocuğun aklına ve kalbine dokunmak mucizevi bir şey.