Rafine sirkeler sağlıklı değil

İki, üç kuşak öncesi her evin mutfak rutininde bulunan sirke yapımı pek çok şey gibi yerini hazır gıdalara bıraktı. Ancak işin uzmanları marketten aldığımız 'sirke'lerin hiçbir faydası olmadığını söylüyor. Online olarak sirke yapımı eğitimleri veren Esma Balkaya, ''Endüstriyel ortamda üretilmiş hiçbir sirke içilmeye uygun değildir. Dolayısıyla rafine sirkeler sağlıklı değildir aksine sağlığa zararlıdır.'' diyor. Balkaya'ya sirke yapımının inceliklerini ve nasıl bir şifa kaynağı olduğunu sorduk.

GÜLCAN TEZCAN / gulcantezcann@gmail.com

Kadim mutfak geleneğimizin vazgeçilmezi olan sirkeyi bugün yeterince kullanıyor muyuz?

Pandemi öncesine kadar geleneksel ev yapımı sirkeden pek çok kişi bîhaberdi. Sirke dahil doğal ve geleneksel besinlere olan ilgi yavaş ama istikrarlı bir şekilde artış gösteriyordu. Pandemi bu süreci hızlandırdı ve doğal fermente sirkeler evlerimize girmeye başladı. İnsanların ilgisi gittikçe artıyor. Kadim geleneklerimizde bulunan sirkeye ilginin artması mutluluk verici.

Sirke hangi sağlık sorunlarına şifa verir? Bilinen hastalıklar dışında siz sirkenin hangi hastalıklara iyi geldiğini tespit ettiniz?

Ev yapımı sirkenin içerisinde bulunan ve faydalı bakteri kategorisinde bulunan probiyotikler öncelikli olarak bağışıklığı güçlendirir, sindirim sistemini onarır, ikinci beyin olarak tanımlanan bağırsaklarımıza destek olarak bütüncül bir iyileşme sağlar.

Şimdiye dek sirkelerimi kullananların verdiği geri bildirimlerle muazzam sonuçlar olduğuna şahit oldum. Bunların arasında en çok geri dönüş aldığım konular, uykusuzluk, baş ağrısı, kabızlık, kolesterol, yüksek tansiyon, cilt ve saç sorunları gibi rahatsızlıklarda ev yapımı sirkeler tek başına olağanüstü sonuçlar veriyor. Ayrıca zayıflamaya yardımcı olduğu bilimsel olarak kanıtlanan en iyi 40 besin listesinde yine ev yapımı Elma sirkesi vardır. Gül sirkesinin ruhsal ve depresif sorunlarda şaşırtıcı etkileri var. Gül sirkesini şifası sayesinde önümüzdeki yıllarda daha çok duyacağız.

Her sirke sağlıklı ve şifalı mıdır?

Endüstriyel ortamda üretilmiş hiçbir sirke içilmeye uygun değildir. Dolayısıyla rafine sirkeler sağlıklı değildir aksine sağlığa zararlıdır. Ev yapımı ve doğal fermente sirkeler uygun koşullarda yapılmışsa güvenle içilebilir, kullanılabilir. Yalnız doğal fermente sirkelerde de bazı riskler olabilir. Bunların başında küflenmiş sirke gelir. Yapım aşamasında herhangi bir koruyucu ilave edilmediği için çiğ fermente sirkelerde bozulma ya da küflenme olabiliyor. Küflenmiş sirke toksik olduğu için kullanılması sakıncalıdır. Temizlik için dâhi kullanılamaz. Aynı şekilde kokusu ve rengi bozulmuş, mantar oluşmuş sirkeler de bozulmuş olduğu için kullanılamaz.

Marketlerde satılan sirkeler neden ev yapımı sirke ile aynı etkiye sahip değil?

Marketlerde yapılan sirkeler rafinasyon işlemi ile üretilir. Tonlarca kiloluk kazanlara konsantre asedik asit mayası eklenerek saatler içinde binlerce litre sirke yapılmış olur. Bu sebeple içerisinde insan sağlığında kilit rolü oynayan probiyotik bakteriler barındırmazlar. Asit ruhu ile yapıldıkları için içerisinde bulunan keskin asit içildiği anda ağız mukozasından başlayarak yemek borusu, mide ve bağırsaklara zarar verir. Ev sirkesi ise doğal ve çiğ besinlerin doğal bal ilave edilerek aylar süren fermentasyonu sonucu oluşur. Kendi kendine ve yavaş sirkeleşme olduğu için içerisinde çeşitli sağlıklı bakteri popülasyonlarını barındırır. İçimi hafif ve lezzetlidir. İçildiği anda süper kahramanlar diye anılan probiyotikler vücutta onarıma başlar. Bu olaya kadim tıp bilgeliğinde 'canlıyı canlı ile tedavi etmek' denir.

Sirke yapımının püf noktaları neler? Herkes sirke yapabilir mi?

Sirke yapımında hem çok fazla püf noktası var hem de yapımı çok basit. Ama doğru tarif ile herkes evinde sirke yapabilir. Nitekim düzenlediğim sirke atölyelerine katılan yüzlerce kadın kendi sirkesini yapmayı başardı. Hatta birkaçı ikinci bir gelir olması niyetiyle satış yapacak seviyeye ulaştı. Öncelikle sirke yapımını kısaca aktaralım, sonrasında püf noktaları söyleyeceğin. Doğranmış meyveleri cam kavanozun yarısı dolacak şekilde aktarıp meyve ile aynı oranda su ekleyip, katkısız bir tatlandırıcı ile fermentasyon başlatılır. Kavanozun kapağı hava alacak şekilde ince bir tülbent ile örtülür. İlk günler fermentasyonun alameti olarak tüm meyveler suyun üstüne çıkacak ve köpürme meydana gelecektir. Meyvelerin tamamı kavanozun dibine ininceye dek günde en az bir defa steril bir kaşık ile sirke karıştırılmalı. Düzenli karıştırma işlemi küf oluşumunun da önüne geçecektir. Meyveler tamamen dibe çöktükten sonra sirke anasının oluşması için karıştırma işlemi sonlandırılır. Kavanozun üst kısmında ilk günlerde ince, şeffaf, kaygan tül gibi bir sirke anası oluşacak ve kalınlaşıp dibe inecektir. Sirke kuruluşundan itibaren yaklaşık dokuz hafta sonra süzüp kullanıma hazır hale gelir. Kaliteli ve şifalı bir sirke yapmak için birçok ince detayı bilmek gerekir. Öncelikli püf nokta doğal ve tamamen ilaçsız meyve ile klorsuz su kullanmak. Bir diğer püf nokta tatlandırıcı olarak şekersiz bal ya da nöbet şekeri denilen işlem görmemiş şeker ile fermente etmek. Sıcak, havadar ve oksijeni bol ortamda sirke yapılmalı. Çünkü fermentasyonun üç temel unsuru; besin (şeker) uygun sıcaklık ve oksijendir. Bu tarife uyarak hem şifalı hem de içimi kolay lezzetli sirkeler yapabilirsiniz.