MERVE YILMAZ ORUÇ / merve.oruc@aksam.com.tr
Bugün ne kadar uzaklaşılsa da geçmişte gündelik hayatımızın her noktasında sanat ve estetikle karşılaşabileceğimiz bir kültürel zenginliğe sahip idik. Giyim kültürümüzden, el aletlerine, kalem takımlarından, dokuma tezgahlarına, tülbent oyalarından halı ve kilim dokumalara kadar aklımıza gelebilecek hemen her objede bir ince bir sanat zevkinin yansımasına rastlardık. İşte o dönemlere ait Türk-İslam sanatının en güzel örneklerinden olan halı ve kilimler yeni bir konsept sergi ile Sultanahmet'teki Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nde ziyaretçilerini bekliyor.
Kültürel mirasımızın zenginliğini gözler önüne seren yüz yıllık dokumalar, 'Renkten Motife Anadolu Kilimleri' sergisinde sanatseverlerle buluşuyor. Cumhuriyetin 100. yıl kutlamaları kapsamında Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nin koleksiyonunda yer alan halı ve kilimlerden bir seçkinin yer aldığı sergi renk, desen ve motiflerdeki sembolik dilin gücüyle izleyenleri hayran bırakıyor.
Dünyanın en zengin halı koleksiyonlarından birine ev sahipliği yapan Türk ve İslam Eserleri Müzesi bünyesinde zengin bir kilim koleksiyonu yer alıyor. Batı, Orta ve Doğu Anadolu ile Akdeniz, İran Kafkasya ve Trakya bölgelerine ait 17. ve 20. yüzyıllar arasına tarihlenen kilimlerden oluşan bu koleksiyon Anadolu'nun çeşitli bölgelerindeki; cami, tekke, medrese ve mescitlerden getirilmiş. Ayrıca bağış ve satın almalar ile de koleksiyon zenginleştirilmiş.
BİRER SANAT ESERİ NİTELİĞİNDE
'Renkten Motife Anadolu Kilimleri' sergisinde bu koleksiyonun çok küçük bir parçası görülebiliyor. 16 adet Anadolu Kilimi ve 1 adet Atatürk Portreli halı sergi kapsamında sergileniyor. Gündelik hayattaki kullanım amaçlarının dışında motifleri, renkleri ve oluşturulan kompozisyonları ile ilmek ilmek dokunan halı ve kilimler, binbir emekle ortaya çıktığını insana hissettiriyor. Sergide 18-20. yüzyıllar arasında tarihlenen ve Batı Anadolu, Orta Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu gibi çeşitli bölgelerde üretilmiş olan kilimler yer alıyor. Koleksiyonun en özel parçalarından biri ise sizi sergi girişinde karşılayan Atatürk Portreli halı. Anadolu kilim tarihinin seçkin örneklerinin yer aldığı ve ortak bir kültürün yansıması olan sergi alanına bir de sembolik olarak kilim dokuma tezgâhı yerleştirilmiş. Yarı dokunmuş bir halı ve ipliklerin yer aldığı alan ziyaretçilerinde ilgi odaklarından biri oluyor. Ziyaretçilerini geçmişe götüren sergi, yıl sonuna kadar açık kalacak.
KOLEKSİYONUN EN ÖNEMLİ PARÇASI: ATATÜRK PORTRELİ HALI
20. yüzyıl başlarına tarihlenen halı da Gazi Mustafa Kemal Atatürk portesi işlenmiş. Halının sağ tarafında kara ordularını temsil eden albayrak sol tarafında ise deniz kuvvetlerini temsil eden gök bayrak yer alır. Üstte Alyıldızın sağında ve solunda İstiklal Marşı'nın "Hakkıdır, hür yaşamış bayrağımın hürriyet, Hakkıdır Hakka tapan milletimin İstiklal." dizeleri yer alıyor.
Halıda bazı şiirlere de yer verilmiş. Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın sağ tarafında şiirleriyle Kurtuluş Savaşı'nda Türk milletine ve cephedeki askere moral kaynağı olan Mithat Cemal Kuntay'dan "Ölmez bu vatan, farz-ı muhal ölse de hatta, Çekmez kürenin sırtı o tabutu cesimi" dizileri yer alıyor.
Sol tarafında ise Namık Kemal'in 93 Harbi sonrasında yazdığı Vatan Mersiyesi'nin; "Vatanın bağrına düşman dayamış hançerini, Yok imiş kurtaracak bahtı kara maderini" dizelerini Kurtuluş Savaşı devam ederken 13 Ocak 1921 günü I. Büyük Millet Meclisi kürsüsünden Mustafa Kemal'in okuduğu şekliyle yazılmış. "Vatanın bağrına düşman dayasın hançerini, bulunur kurtaracak bahtı kara maderini."