GÜLCAN TEZCAN / gulcantezcann@gmail.com
Dijitalleşme ile birlikte hızla değişen ve dönüşen medyada en ilgi gören başlıklardan biri de podcast yayıncılığı. Medya takibinin kişiselleştiği ve geleneksel medya ile ilgili alışkanlıkların farklılaşmaya başladığı bu süreçte haber odaklı podcast içerikleri üreten en güçlü mecralardan biri de Anadolu Ajansı. Ulusal ve ulusalararası ölçekte en yaygın ve hızlı haber ağına sahip olan Anadolu Ajansı'nın Podcast editörü Sefa Şengül ile dijital medya ile yaşanan dönüşümü ve podcast yayıncılığını konuştuk.
Mesleğe 2007 yılında aylık yayımlanan "Cümle" dergisi ile adım atan Sefa Şengül, yoğun olarak dijital medya alanında çalışmış bir isim. 2017'de İngiltere'nin güney bölgesinde bulunan Brighton şehrindeki University of Sussex'de Dijital Medya alanında yüksek lisansını tamamlayan Şengül, Kasım 2018'de Anadolu Ajansında (AA) teknoloji muhabiri olarak çalışmaya başladı. Dijital medya alanında yazılar ve araştırmalar kaleme alan Şengül, 2021'den bu yana AA Podcast için Yeni Medya departmanında "Tarihin Gör Dediği", "Cezeri'nin Odası" ve "Bir Bakışta" programlarını hazırlıyor ve Podcast Editörlüğünü yürütüyor.
Medyada sistem çok hızlı değişiyor. Yeni medya geleneksel medya karşısında nasıl konumlanıyor?
Yeni medya kavramsal olarak tamamlayıcı bir unsura sahip. Dijital ve geleneksel medyanın birleşimi aslında. Gelişen ve birbirini tamamlayıcı bir medya anlayışından söz ediyoruz. Fakat pastadaki payları değişiyor. Bu da yıkıcı yenilik kavramından geliyor. Bugün elektrikli araçlar fosil yakıtlı araçların yerini aldığı gibi, akıllı telefonlar tuşlu telefonların yerini aldığı gibi yeni teknolojiler de medyanın sadece aslında mecrasını değiştirecek. Medya bildiğimiz medya fakat dinamikleri değişiyor. Web 2.0 geldikten sonra da internet bambaşka bir hâl aldı ve bu halde de yeni medya araçları oluşmaya başladı.
Peki podcast bu dönüşümde nasıl bir yerde konumlanıyor?
Podcast aslında yeni bir format değil. 20 yıldır var olan bir şey. Mecra olarak yükselişi son yıllarda yaşandı. Özellikle ABD ve İngiltere merkezli medya kuruluşlarının bu işe biraz daha önem vermesiyle podcast yayıncılığı Türkiye'de de yavaş yavaş artmaya başladı. Yeni medya mecraları insanların bireysel olarak da içinde varolabileceği yerler. Fakat medya kuruluşları bunlara öncülük ettiği zaman süreç daha da hızlanıyor. Şu anda medya kuruluşlarının belki de en büyük departmanları yeni medya birimleri oldu. Yıkıcı yenilik dediğimiz şey geleneksel bir şeyi tamamen dönüştüren ve hiçbir dinamiğin de bunun önünde duramadığı bir durum.
Türkiye'de bu dijital dönüşüm ne durumda sizce?
Yeni medyanın dönüşümü Türkiye'de çok hızlı ilerliyor diyebilirim. Türkiye teknoloji anlamında özel sektörde de kamuda da teknolojiye çok hızlı adapte olabilen bir ülke. Bunun öncü sebeplerinden biri de genç bir kuşağa sahip oluşumuz. Dolayısıyla medya kuruluşları da buna çok hızlı adapte oldu. Biraz yıkıcı yenilik dediğimiz şey de önüne kattı gitti. Birçok medya kuruluşu değişti. Gazeteleri kapatıp sadece internet sayfaları ile devam etmek zorunda olanlar var.
Dijital medyada haber verirken 'hız' neredeyse en temel kritere dönüştü. Hız çoğu kez gerçeği öteliyor. Podcast yayıncılığında durum nedir?
Şu anda dünyada bütün ajanslar ve ajanslardan bağımsız olarak medya kuruluşları da son dakika haberciliğini yapıyor ve yapmak zorunda. Podcastte ise radyonun yeni medya anlamındaki farklı bir versiyonuna geçmiş oluyoruz. Bizim editörlüğümüz, Podcast editörlüğü burada bambaşka bir rol alıyor. Çünkü podcast daha yavaş habercilik, yani bir olayı detayları ile anlatmaktır. Olayı açmaya, hikâyesini anlatmaya imkân tanır. Anadolu Ajansı da bu anlamda çok avantajlı, çünkü muhabir ağı çok geniş. Hem Türkiye'nin her ilinde hem de dünyanın hemen her bölgesinde geniş kapsama ağı var. Bir noktada herhangi bir olay gerçekleştiğinde oradaki muhabirlerimizle direkt olarak konuşma şansımız var. Bu da bizim podcast haberciliğinde öncü yanımız. Tabi podcastte yaptığımız sadece bu değil. Ajansın medya kuruluşu olarak içerik üretebileceği her alanda; kültür sanattan tarihe, teknolojiden çevreye içerik üretiyoruz.
Niye insanlar podcast dinliyor sizce?
Kentleşmeyle beraber birçok işi bir arada yürütmek zorunda kalıyorsunuz. Çünkü zamanınız dar. Trafikte geçirdiğiniz vakit veya başka bir yerde beklediğiniz süreleri değerlendirmeniz gerekiyor. Sadece dinleyerek yapabileceğiniz bir aktivite olduğu için podcast bu anlamda çok büyük avantaj sağlıyor. Şehir içinde 45 dakikalık bir otobüs yolculuğu günümüzde çok normal. Bu süreyi günde bir veya iki podcast dinleyip hem bilgilenip hem de öğrenerek geçirebilirsiniz. Öte yandan podcast habercilik anlamında bir arşiv niteliği taşıyor. Bir olayı tüm detaylarına inerek konuşabiliyorsunuz.
AA Podcast editörlüğü ne tür içerikler üretiyor?
Türkiye'de habercilik anlamında podcast çalışması çok az. Bu anlamda biz öncü bir medya anlayışı ile podcast haberciliği yapıyoruz. Biz bu kurumda bu sorumluluğu almak ve yeni medya mecralarında sesimizi güzel bir şekilde duyurmak istedik. Habercilik anlamında yaptığımız şeylerin yanında teknoloji, tarih programımız var. Kültür sanat programımız başlayacak yakında, bir de profil programı tasarlıyoruz.
Haber içeriklerinde 10 ila 15 dakikanın üzerine çıkmamaya çalışıyoruz. Fakat teknoloji, tarih ve kültür sanat içeriklerimizde biraz daha geniş tutabiliyoruz yayını. Anadolu Ajansı öncü kurum olma misyonuyla Çevre Editörlüğü kurmuştu. O bağlamda Çevre Hakkında Konuşmalıyız diye bir podcast yayınımız var. Yeşil Hat Çevre Editörlüğünün yanı sıra yine yakın zamanda kurulan Ayrımcılık Editörlüğü ve Teyit Hattı'ndaki arkadaşlarımızla da hazırladıkları içeriklerle ilgili podcastler yapıyoruz.