LEYLA ÖZTÜRK / cumartesi@aksam.com.tr
Türk kültürünün en önemli kaynak eserlerinden "Mutluluk veren bilgi" anlamına gelen Kutadgu Bilig'de çocuk eğitimine dair önemli hatırlatmalar yapılır. Çeşitli beyitlerde çocuk eğitiminin ciddiye alınması gerektiği vurgulanan eserde çocuğun bilgi ve erdemle donatılması, küçük yaşlarda eğitilmesi, özel eğitime ihtiyaç duyulan çocukların fark edilmesi gibi hususlara dikkat çekilmiştir.
Söz gelimi Oğul, kız sebebi ata ol ana/Kılınç artasa ya itilse yana beytinde çocukların iyi veya kötü olmalarına anne ve babaları sebep olur deniliyor.
Çocuk eğitiminde hem annenin hem de babanın önemli görev ve sorumlulukları vardır. Anne çocuğun bakımını, hayata hazırlanmasını, gelişimini sağlarken, baba çocuğun alacağı temel eğitimleri, görgüyü ve bilgiyi temin eder. Bu anlamda çocuğun eğitiminden büyük oranda anne, öğretiminden ise baba sorumludur denilebilir.
EĞİTİMDE TECRÜBE AKTARIMI ÖNEMLİ
Çocuk eğitimi, anne-baba eğitiminden ayrı düşünülemez. Anne ve babanın çocuk üzerindeki etkisi her çağda aynıdır. Yusuf Hac Hacib'in bu kıymetli eserinde annenin özellikle kültür aktarımı bakımından önemi de dile getirilir. Kutadgu Bilig'de anne kavramı daha çok baba ile çocuk terbiyesinde kendini gösterir. Çocuk eğitiminin temelinde ailenin, özellikle kadının kültürleyicilik rolü vurgulanır. Yine bir başka beyitte çocuk eğitiminde tecrübe aktarımının önemine dikkat çekilir:
Negü ter eşitgil ogullug kişi
Başında keçürmiş yetilmiş yaşı yani tecrübeli, yaşını başını almış ve çocuk sahibi kişi ne der onu dinle!
Bu gün yeni nesil ebeveynlerin sıklıkla şikayetçi olduğu konuda da asırlar önce Yusuf Hac Hacib zaten uyarısını yapmış: "Kiming oglagu bolsa oglı kızı/Angar yıglagu bol di munglug özi. Bugünki kelimelerimizle söylersek "Kimin çocukları naz içinde yetiştirilirse o kimseye ağlamak düşer, keder ona yazılıdır."
HER İHTİYAÇLARINI KARŞILAMAYIN
Yusuf Has Hacib, çocuk eğitiminde önemsenmesi, dikkate alınması gereken bir hususa işaret etmektedir. Yusuf Has Hacib'in Kutadgu Bilig'i yazarken bahsettiği kritik noktalar bugün gelişmiş ülkelerde uygulanan eğitimlerle aynıdır. Günümüzde bu sorun oldukça fazla yaşanmakta, her ihtiyacı karşılanan çocukların şımarık, nazlı, kırılgan olduğu ve hayatın getirdiği olay ve olgular karşısında zayıf bir kişilik geliştirdikleri görülmektedir. Ebeveynlerin, yaşayamadıkları mutlu ve ferah ortamları çocuklarına yaşatmak adına onların her isteğini karşıladıkları ve bu durumun çocuklarda zayıf kişiliklerin gelişmesine sebep olduğu, nazlı, şımarık ve en küçük engel karşısında bile dağılabilen bir karakter geliştirdikleri görülmektedir. Elbette bu durumda suçlu olan çocuk değil ebeveynlerdir. Çocuklarına aşırı derecede bağlı, onların üzerine titreyen ebeveynlerin çocuklarını kendilerine benzettiklerini fark etmeleri gerekir. Çocuklara iş yaptırmalı ve el becerilerini kullanmaları öğretilmelidir.