MERVE YILMAZ ORUÇ / merve.oruc@aksam.com.tr
Kovid-19 salgını en çok sosyal ilişkilerimizi etkiledi. Geleneğimizin vazgeçilmez parçası olan düğün, cenaze, asker uğurlama ve bayramlaşma gibi kalabalık buluşmalar salgının yeniden hız kazanmasına yol açabiliyor. Ramazan Bayramı’nda uygulanan sokağa çıkma yasağı bu bayram uygulanmıyor ancak tehlike bitmiş değil. Bu yüzden daha tedbirli olmakta fayda var. Farklı ve alışılmışın dışında bir bayram yaşıyoruz. Uzmanlar vatandaşları hem kurban kesimi sırasında hem de ziyaretler boyunca tedbirli olmaya davet ediyor. Sosyal mesafe ve hijyen kurallarına uyulması ile birlikte maske kullanımı da özellikle kalabalık bayram ortamlarında virüsten korunmak adına büyük önem taşıyor.
KOLONYAYA İADE-İ İTİBAR
Sağlık Bakanlığı tarafından her gün açıklanan Kovid-19 vaka sayısı ülkemizde bu dönem düşme eğilimi gösterse de Kurban Bayramı ziyaretleri nedeniyle günlük vakalarda artış olabileceği düşünülüyor. Bayram nedeniyle yapılan il dışı seyahatleri, aile büyükleri ile yenen geleneksel bayram yemekleri ve bayramlaşma ritüelleri risk ve temas oranlarının artmasına sebep olabilir. Bundan dolayı bayramlaşmaya gidilen her ortamda mutlaka maske kullanılmalı, temas en aza indirilmeli. Özellikle aile büyüklerini ziyaretlerde tedbirli olunmalı. 65 yaş ve üstü, kronik hastalığı olanlar için Koronavirüs büyük bir tehlike. Bu nedenle el öpme, kucaklaşma seremonilerinden uzak durulmalı. Farklı selamlaşma yöntemleri kullanılmalı. Elimizi kalbimizin üstüne koyarak, başımızı hafifçe öne eğerek, göz teması sağlayarak ya da ayaklarımızı tokuşturarak selamlaşabiliriz. Bayramların vazgeçilmezi kolonyanın önemi ise bu bayram kat kat artıyor. Hijyen açısından ziyaretler öncesinde ve sonrasında kolonya ikramlarını bol tutmakta fayda var.
EL SIKMA, KUCAKLAŞMA OLMAMALI
Kurban Bayramı sürecinde virüsün yayılma hızını engellemek amacıyla uzmanlar çeşitli konularda uyarılarda bulundu. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da Kurban Bayramı ziyaretleri konusunda tedbirli olunması gerektiğini belirterek şunları aktardı: “Bayramda memleketine gidecek olanlar, trafik yoğunluğuna kalmadan yola çıkmalı. Taşıtlarda kalabalık olmamalı, tedbirlere uyulmalıdır. Kurban kesiminde ve et dağıtımında hijyene normalden daha fazla dikkat edilmelidir. Toplu bayramlaşma yapılmamalı, kalabalık bayram yemekleri düzenlenmemelidir. Ziyaretler sınırlı tutulmalıdır. Bayramlaşmalar mümkün olduğunca telefonla yapılmalıdır. Özellikle 65 yaş üstündekiler, kronik hastalığı olanlar tebrikleri telefonla kabul etmelidir. Hiçbir şekilde el sıkma, kucaklaşma olmamalıdır. El temizliğine dikkat edilmelidir. Bir araya gelinecekse açık hava tercih edilmelidir. Bayramda, maske ve mesafe kuralına bugüne kadar olduğundan daha fazla ihtiyacımız var.”
BAYRAMLAŞMA TELEFONLA YAPILMALI
Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu Üyesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Tevfik Özlü ise sosyal medyadan yaptığı açıklamada Kurban Bayramı’nda alınması gereken tedbirler konusunda şu uyarılarda bulundu: “Toplu taşımada, hayvan nakilleri, turistlik tesisler, yol güzergâhlarındaki tesisler, hayvan pazarları ve kesim yerlerinde sıkı denetimler yapılmalı ve cezai yaptırımlar uygulanmalı. Vekâletle kurban teşvik edilmeli. Hayvan pazarları ve kesim yerlerinin sayısı artırılmalı, alanlar genişletilmeli; yeterli sayıda lavabo, sıvı sabun, kağıt havlu, el dezenfektanı olmalı. Bu alanlar sıkı denetlenmeli. Bayramlaşmalar tercihen telefonla, görüntülü arama ile yapılmalı; bayram ziyaretleri kısa tutulmalı, mümkünse açık havada yapılmalı; maske takılıp mesafe korunmalı; bu sırada el öpme, sarılma, temas ile yeme içme olmamalı; yemek davetleri yapılmamalı ve davetlere katılmamalı. Bayram, başka etkinliklere benzemez. Kurban ritüeli nedeniyle bu Bayram, Ramazan Bayramı’ndan daha riskli. Ülkemizin her evinde yaşanan ve 83 milyonun katıldığı bir etkinlik söz konusu. Bu tedbirler riski ortadan kaldırmaz ama azaltabilir.”
ET NASIL SAKLANMALI?
Kurbanların satışı, kesimi ve dağıtımında binlerce kişinin temas halinde olacağı için sosyal mesafe ve maske konusunda vatandaşlar çok dikkatli olmalı. Kesim işlemlerinin randevu sistemi ile yapılacağı Kurban Bayramı’nda Sağlık Bakanlığınca alınan tedbirlere de uyulmalı. Kurban Bayramı’nda bir diğer önemli nokta ise etlerin kolayca pay edilmesi ve ihtiyaç sahiplerine hijyenik olarak ulaştırılması. Besin güvenliği sağlamada etlerin kurbanlık olarak kesiminden hazırlanması, pişirilmesi ve tüketimine kadar geçen tüm aşamalarda hijyen ve sanitasyona dikkat edilmesi, hayvanın kesimi ve etin işlenmesi sırasında maske kullanılması, el hijyeni ve sosyal mesafeye dikkat edilmesi öneriliyor. Kesim sonrasında en kısa sürede soğutulma ve parçalama işlemi gerçekleştirilmeli, buzdolabında dinlendirilmeli, sonrasında dondurularak saklanmalı.
ÇOCUKLARDA BAYRAM COŞKUSU SÜRSÜN
Bayramları büyük bir coşku ve heyecanla bekleyen kesimlerden biri de çocuklar. Gece yatmadan başuçlarına koydukları bayramlıkları sabah uyanır uyanmaz giyen ve bayramlaşmak için sokağa dökülen çocuklar için bu bayram biraz hüzünlü geçiyor. Ancak yine de çocuklardaki bu bayram sevincini söndürmeden kurallara dikkat ederek güzel bir bayram geçirmelerini sağlamak bizim elimizde. İlahiyatçı Sosyolog Erol Erdoğan, Kurban Bayramı’nı salgın sürecinde geçirmenin, çocukları nasıl etkileyebileceğine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Erdoğan, dini bayramların toplumsal, ailevi ve dini değerlerin hatırlanması, yaygınlaştırılması ile çocuklar ve gençlere kazandırılması bakımından verimli zamanlar olduğuna dikkati çekti. Çocuklar için bayramın anlamlarından birinin oyun ve eğlence olduğunu kaydeden Erdoğan, “Kurban Bayramı’nda oyunlar çocuklar için her yerde sürmeli; evde, sokakta, cami avlusunda, okul bahçesinde, harman yerinde, tarlada ve piknikte, ağaç altında ve ağaç tepesinde, kumda ve toprakta, suda ve çamurda, deniz kıyısında yani her yerde… Tabii mesafe, temizlik ve maske kuralına uyarak.” diye konuştu. Bayramın çocuklar için harçlık ve hediye anlamları taşıdığına da işaret eden Erdoğan, bayram harçlıkları konusunda büyüklere şu tavsiyelerde bulundu: “Çocukların ellerine para vermekten çekinenler, onların kumbaralarına para atabilir, odalarının kapı koluna harçlıkları asabilir, masalarına bırakabilir, ceplerine koyabilir. Uzaklardaki çocuklara hediyeler ise kargoyla gönderilebilir, harçlıklar banka hesabına yatırılabilir.”
ÇAPRAZ BULAŞMAYA DİKKAT
Bayramda sosyal mesafenin yanı sıra hijyene ve beslenme kurallarına çok dikkat etmek gerekiyor. Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Nur Ecem Baydı Ozman, “Koronavirüs’ün çok önemli bir tehdit olduğu bugünlerde gıda hijyenine son derece dikkat etmek gerekiyor. Çünkü, gıdaların üzerindeki mikroorganizmalar çapraz bulaş sonucu vücudumuza geçebiliyor. Örneğin; yıkanmamış domatese dokunduktan sonra ellerinizi yıkamayıp, yemek üzere olduğunuz bir başka yiyeceğe değdirerek bu yiyeceği tükettiğinizde domatesteki mikroorganizmaların çapraz bulaşına maruz kalıyorsunuz.” diyor ve et tüketimi konusunda şu uyarılarda bulunuyor: “Bayramda bağırsak sağlığınızı korumak için eti her öğün ya da her gün tüketmemeye gayret edin, öğünlerinizde et yerine sebze ve salataya yer açın. Toplumumuzda kurban etini mangalda tüketmek adeta bir keyif. Ancak; bu keyifli ortamlarda mangala koyduğunuz etin ateşe olan mesafesi en az sosyal mesafe kadar mühim. Et mangal ateşine 15-20 cm’den daha yakınsa kanserojen madde oluşma riski artıyor, ayrıca et yağlı ise ateşe damlayan yağların tekrar buharlaşıp ete yapışması da oldukça zararlı etkilere sahip. Bu nedenle mangal yaparken mümkün olduğunca yağsız etleri tercih edin ve iç yağ kullanmaktan kaçının.” Gıda zehirlenmeleri konusuna da dikkat çeken Ozman, “Açıkta bırakılmış, dolapta muhafaza edilmemiş veya iyi pişirilmemiş etler gıda zehirlenmelerine yol açabiliyor. Ayrıca gıda zehirlenmelerinde sıklıkla karşımıza çıkan ishal ve bulantı gibi semptomlar Kovid-19 hastalığında da karşılaşılabilen belirtiler olduğundan bu şikâyetleri göz ardı etmeyin.” diyor.