ZEKİ GÜMÜŞ / zeki.gumus@aksam.com.tr
İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştiraki KİPTAŞ, kaynak kitap olarak, Kültür Tarihi Araştırmaları Merkezi bünyesinde, kültür tarihçisi Süleyman Faruk Göncüoğlu’na “Gelenekten Geleceğe Camiler” kitabını hazırlatarak kitapseverlerin beğenisine sundu. Kitapta, yeryüzünde yapılan ilk ibadet mekanı olarak Kabe’den başlayarak, İslamiyetin doğuşu ile ilk ibadethane oluşumları, mescid-i Nebevi, ilk camiler, emevi ve abbasi dönemi camileri, Mescid-i Aksa, Mısır camileri, Endülüs camileri, Afrika camileri, Hindistan ve Çin camileri, Türklerin İslamiyete girişlerinden sonraki camiler, Selçuklu ve beylikler dönemi camileri, Osmanlı dönemi camileri anlatılıyor. Kitabın son bölümünde ise KİPTAŞ’ın yaptırmış olduğu camiler isimleri ve isimlerindeki kişilerin hayat hikayeleri ile kitaba yansıtılıyor.
Süleymaniye Camii
Tarihi İstanbul yarımadası siluetinde haşmetiyle belirginlik kazanan yapı Süleymaniye’dir. İstanbul deyince akla Süleymaniye gelir, Süleymaniye denince de akla Mimar Sinan gelir. İstanbul için bu yapı camiden öte bir kimliğe sahiptir. Aslında bu yapı Kanuni döneminin siyasal gücünün mimariye yansıması olarak görülür. Kanuni’nin Mimar Sinan’a 1550-1557 tarihinde yaptırdığı eserde, cami, türbeler, Evvel, Sani, Salis, Rabi medreseleri, darüşşifa, bimarhane, darüttıp, darülkura, sıbyan mektebi, imaret, tabhane, hamam, kervansaray, kitaplık ve dükkanlar bulunmaktadır.
Samarra Ulucami Minaresi
Samarra Ulucami minaresi, Abbasi Halifesi Mütevekkil tarafından miladi 847-852 tarihleri arasında inşa ettirilmiştir. Cami ve minaresi Mayıs 2005 yılında Amerika Askeri Kuvvetleri tarafından yapılan füze saldırısında zarar görmüştür.
Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası
Mengücekoğullarından Ahmet Şah tarafından 1228-1229 tarihinde yapılmıştır. Mimarı Ahlat’lı Hurrem Şah’tır. Yapıda, Selçuklular’ın devlet arması olarak kullandığı çift başlı kartal abartması onun yanında Ahmet Şah’ın arması olduğu sanılan tek ayak üstünde doğan maketi bulunmaktadır. Cami, yanında bulunan darüşşifaya bitişik olarak yapılmıştır. Bu açıdan külliye tarzında olan yapının dış mimarisi ve 4 taç kapısıyla Anadolu Selçuklu sanatının özgün yapısı olduğunu gösterir.
Şian (Xıan) Ulu Camii
Çin’de 13 asırlık bir camii. Müslüman nüfusun çevre beldelerle 200 bin civarında olduğu Şian şehrindeki Ulu Camii Çin mimarisiyle, İslam sanatının buluştuğu bir eserdir. Namaz vakitlerinin düzenli kılındığı cami, avlusunda sohbetlerin yapıldığı, aşevinde yemekelrin piştiği ve dağıtıldığı bir külliyeden ibarettir.
Edirne Selimiye Camii
Osmanlı sanatının dünya mimarlığına kattığı en önemli eser olan Selimiye Camii, Edirne’ye hakim yüksek bir tepeye kurulmuştur. Sultan 2. Selim tarafından Mimar Sinan’a yaptırılmıştır. Mimar Sinan 1568 yılında başladığı camiye, bittiğinde “ustalık eserim” diyeceği yapıyı inşa e3ttiği sırada 80 yaşındadır. İlerlemiş yaşına rağmen böyle mükemmel bir eser ortaya koyması dikkat çekicidir.