Yrd. Doç. Dr.
Mehmet Emin Güneş memgunes@hotmail.com
Sevgili okuyucularım,
Kalın bağırsak kanseri yani tıptaki adıyla kolon kanseri, erken tanıda tedavisi mümkün bir hastalık. Sağlık Bakanlığı istatistiklerine göre ilk 5 kanser arasında yer alır. Her yaşta görülmesine rağmen, 50 yaş sonrası görülme sıklığı artar. Toplam uzunluğu 1,5 metre olan kalın bağırsak; sindirim sisteminin ince bağırsaklardan sonra gelen kısmını oluşturur. Kalın bağırsağın son 20 santimetrelik kısmı rektum diye adlandırılır ve rektum da anüsle son bulur. Kalın bağırsak kanseri, bağırsağın iç yüzeyini örten mukozasından gelişir. Bilindiği gibi kanser, hücrelerin durdurulamayan kontrol dışı anormal çoğalmasıdır. Erken tanı konulmadığı zaman ani bağırsak tıkanmasıyla çıkabilir ve zamanında cerrahi müdahale yapılmadığı takdirde ölümle sonuçlanabilir.
Risk faktörleri neler?
Kalın bağırsak kanserinin kesin sebebi bilinmemekle beraber, bazı risk faktörleri vardır. Yanlış beslenme alışkanlıkları, obezite, tuvalet alışkanlıklarındaki değişiklikler ve bağırsak polipleri kalın bağırsak kanserinin en önemli nedenleridir.
Kalın bağırsak kanseri, her yaşta görülebilse de yüzde 70-80 den fazlası 50 yaş sonrasında görülür. Eğer ailede, kalın bağırsak kanseri varsa, erken yaşta görülme riski daha da artar. Hayvansal yağdan zengin, lifli gıdalardan fakir beslenme de risk faktörleri arasındadır. Polipler ve kanser…
Bağırsak kanserlerinin çoğunun gelişimi 5-10 yıl sürer. Kalın bağırsak polipleri kısaca, kalın bağırsak mukozasından kaynaklanan et benleridir. Yaşla birlikte görülme sıklıkları artar. Poliplerin büyük kısmı belirti vermezler, genellikle yapılan
kolonoskopilerde tesadüfen görülür. Kolon polipleri kansere dönüşür mü?
Polip, vücutta mukoza bulunan her organda oluşabildiği gibi, kalın bağırsağın iç mukozasından da kaynaklanabilir. Et beni şeklinde olup kaynaklandığı mukozaya saplı veya sapsız yaygın biçimde tutunur. Polipler, kalın bağırsağın her bölümünde görülebilse de en çok bağırsağın sol tarafında, inen kısmı denilen bölümlerde görülür. 50 yaş civarında yüzde 25 oranında görülürler ve yine bunların yüzde 25 si yüksek risklidir. Yani bunların kansere dönüşme riskleri yüksektir. Bağırsak kanserlerinin yüzde 90’nı bu poliplerden kaynaklandığından, bu poliplerin tespit edilmesi, çıkarılması ve takibi önemlidir. KANSIZLIĞA DİKKAT! Belirtileri nelerdir?
l Dışkılama alışkanlığında değişiklikler,
l Sık sık ishal veya kabızlık olması,
l Bağırsaklarda tam boşalmama hissi,
l Dışkıda kan görülmesi, parlak kırmızı veya katran kıvamında
l Dışkı çapının incelmesi,
l Nedeni bilinemeyen kilo kaybı,
l Bulantı, kusma
l Uzun süren halsizlik
l Kansızlık Tanı nasıl konur?
Tanıda bağırsak sisteminin görüntülenmesi önemlidir. 40 yaş sonrası yapılan dışkıda gizli kan aranması bağırsak kanseri erken tanısında önemli bir yöntemdir. Bu hastalarda, kolonoskopi denilen ışıklı bir sistemle anüsden girilerek ince bağırsağa kadar, kalın bağırsağın tüm bölümleri izlenir. Eğer herhangi bir polip ve anormal bir dokuyla karşılaşılırsa, mümkünse polipin tamamı veya bir parçası alınarak patolojiye gönderilir. ERKEN TANI ÖNEMLİ
Erken tanı için ne yapılabilir?
Rektal muayene, yıllık kan sayımı, dışkıda gizli kan taraması, kolon kanseri için erken tanıda önemli yer tutar. Bunların içinde 'dışkıda kan testi' ve rektal muayene, kolon kanserlerinin yüzde 50’sini açığa çıkarır. Çünkü kalın bağırsak kanserinin yarısından fazlası kalın bağırsağın rektum denilen son bölümünden kaynaklanır. Erken tanıda kilit teşhis ve tedavinin anahtarı kolonoskopidir. Yapılan kolonoskopilerle kalın bağırsakta görülen poliplere hem tanı konur hem de görülen polipler alınarak, bağırsaktan temizlenmiş olurlar. Kalın bağırsak kanseri yavaş ilerleyen (5-10 yıl gibi) bir kanserdir. Yaş, aile kanser öyküsü ve fiziksel şikâyetler kolonoskopi tetkikinin istenmesinde kilit faktörlerdir. Ailesinde kalın bağırsak kanseri olanların 40 yaşından sonra hiçbir şikâyeti olmayanların ise 50 yaşından sonra mutlaka kolonoskopi yaptırmaları, kalın bağırsağında polip saptananların doktor önerisine göre gerekirse 1-3 yıl arayla periyodik kolonoskopi yaptırmaları önemlidir. Tedavi yöntemi…
Bağırsak kanserinin tedavisi cerrahidir. Ameliyatla kanserli kısmın çıkarılması cerrahinin temelidir. Düzenli aralıklarla yapılan kolonoskopi, kalın bağırsak kanserinin cerrahi tedavisini mümkün kılar. Kalın bağırsak kanseri erken tanıda tedavisi mümkün bir hastalık. Düzenli kontroller sizi kolon kanserinden korur. Unutmayalım ki, geçen günlerin telafisi olmadığı gibi hayatın da provası yoktur. Sevmek bu hayattaki en güzel haslet ve masrafsız en iyi tedavidir. Günleriniz sevgisiz geçmesin. Kötü olmak yerine iyi olmak için sebep arayın ve unutmayın ki sevgi bir lokmada iki mutlu insan demektir. Sevgi, saygı ve hürmetlerimi arz ederim. Sağlıkla kalın...
LİFLİ BESLENİN, ALKOLDEN UZAK DURUN
Yapılan araştırmalar özellikle tahıllarda, meyve ve sebzelerde bulunan liflerin bağırsak kanserine karşı koruyucu olduğunu ortaya koymuştur. Bu neden tam tahıllı ekmek tüketmek önemlidir. İşlenmiş et (salam, sosis, sucuk gibi) gibi gıdaları bol tüketmek bağırsak kanseri riskini artırır. Yine fazla alkolün bağırsak kanseri riskini artırdığı bilinmektedir. Bunun yanında süt, yoğurt, peynir gibi kalsiyumdan ve Omega3 den zengin beslenme ve günde en az bir öğün yeşil yapraklı sebze tüketmek, bağırsak kanserine karşı sizi koruyacaktır. Yine son zamanlarda yapılan çalışmalarda, düşük dozda aspirin almanın kalın bağırsak kanserine karşı koruyucu etkisi gösterilmiştir.