MERVE YILMAZ ORUÇ / merve.oruc@aksam.com.tr
Çalışmalarda "isimsiz kahramanlar" olarak nitelendirilen dedektör köpekler de hassas burunlarıyla deprem bölgesinde önemli bir rol üstlendi. Eğitimli köpekler enkaz altında kalan insanların yardımına koştu. Yaptıkları keşiflerle birçok insanın yerini tespit eden köpekler sevdiklerini bekleyenlere can oldu. Milli Savunma Bakanlığı (MSB), Türk Silahlı Kuvvetlerinde (TSK) görev yapan arama kurtarma köpeklerinin deprem bölgesinde enkaz çalışmalarına katıldı. Yine AFAD ve Akut bünyesinde yer alan arama kurtarma köpekleri ile farklı illerden gelen köpekler de iş başındaydı. Ayrıca yurt dışından ülkemize gelen yardım ekipleri arasında da çokça köpekler yer alıyordu. Eğitimli bir arama köpeği yaklaşık 200 metreye kadar kokuyu algılayabiliyor. Bu sayede teknolojinin bile ulaşamadığı noktalarda onların duyarlı burunları devreye giriyor. Ayrıca hassas zemin üzerinde dengede dikkatli hareket edebilme yetenekleri ile arama kurtarmadaki üstünlükleri artıyor.
Deprem bölgesine çeşitli ülkelerden ekiplerle beraber özel köpeklerde geldi. Fransa Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, yardım ekibiyle birlikte 10 arama köpeğinin de sevk edildiği bilgisi paylaşıldı. Hırvatistan'dan 10 arama kurtarma köpeği geldi. Kırgızistan ve Yunanistan iki tane özel eğitimli köpeğini yolladı. Macaristan ise 28 tane alanında uzman köpeklerini yardım için deprem bölgesine yolladı. Yine Polonya 8 arama kurtarma köpeği gönderdi. Birleşik Krallık, Türkiye'ye özel eğitimli köpeklerin de yer aldığı bir ekip yönlendirdi. ABD'den gelen ekip arasında da 12 arama kurtarma köpeği yer alıyordu. İsviçre ekibi 14, Meksika 16 köpekle birlikte geldi. Azerbaycan 4 köpekle birlikte çalışmalara katıldı. Çin, Hindistan, Özbekistan da hükümeti de özel eğitimli köpeklerini gönderdi.
AFERİN SANA KÖPÜK
Van Afet ve Acil Durum Müdürlüğü ekiplerince deprem, çığ, heyelan, göçük gibi doğal afetler için özel olarak yetiştirilen Köpük kahramanlarımızdan biriydi. Depremlerden etkilenen Malatya'ya görevlendirilen "Köpük", geldiği ilk günden itibaren eğitmenleri Dersim Bulut ve Niyazi Özbek eşliğinde enkazdan enkaza koşuyor. Köpük'ün, depremlerde yıkılan binalarda arama kurtarma çalışmalarında 4 ayağı da enkazlardaki camlardan kesildi, bazılarına da kesikten dolayı dikiş atıldı. Ancak o çalışmalara devam etti. Ve birçok enkaz zedenin kurtulmasına yardımcı oldu. İtaat, yönlendirme gibi eğitimlerden sonra enkazda birebir eğitimler yapan Köpük'ün eğitmenlerinden Dersim Bulut, eğitimlerde aldıkları bir oyuncakla enkaza gittiklerini, insan kokusuyla oyuncağı özdeşleştiren Köpük'ün bu kokuyla yaralıları bulduğunu ve havlamaya başladığını aktardı.
YARALANMALARINA RAĞMEN GÖREVİ BIRAKMADILAR
Güney Kore arama kurtarma ekibiyle hareket eden 6 yaşındaki Tobaek, 4 yaşındaki Haetae ve 6 yaşındaki Tori isimli köpekler, kurtarma çalışmaları sırasında, çevredeki cam ve metal parçaları nedeniyle ayaklarının farklı yerlerinden yaralanmasına rağmen görevlerine devam etti.
Depremde ağır hasar alan Hatay'da arama çalışmamalarına katılan Sarıyer Belediyesi Sivil Savunma Birimi'nde görev yapan 'Şilan' adlı köpekte hayat kurtardı. Hatay'ın Arzuz ilçesinde kurtarma faaliyetlerinde eğitmeni Halit Canbaş ile katılan Şilan'ın oradaki bir enkazda 3 kişinin yerini tespit ettiği duyuruldu.
KALBİMİZDESİN PROTEO
Meksika'dan deprem bölgesine gelen arama kurtarma ekibi içinde de eğitimli köpekler yer alıyordu. Enkaz altında kalanların çıkartılması için yardım çalışmalarında yer alan Meksika ekibinin hassas burunlu arama kurtarma köpeği "Proteo" deprem bölgesinde çalışırken enkaz altında kalarak hayatını kaybetti.
SAHİPLERİNE CAN OLDULAR
Kimi köpeklerde sahiplerinin kurutulmasını sağladı. Hatay'ın Antakya ilçesindeki 6 katlı apartmanın enkazından, depremden 103 saat sonra ekiplerin sesine tepki veren "Venüs" adlı köpek ile sahibi 35 yaşındaki Duygu ismindeki bir kadın depremzede kurtarıldı.
Köyde yolunu kaybeden yardımseverlerin de imdadına yine köpekler yetişti. Kahramanmaraş'ın Göksun ilçesindeki bir köye yardım götüren Antalya Konyaaltı Belediyesi ekipleri yolu kaybetti; köyde yaşayan bir köpek ekiplere yol gösterdi!
CİDDİ BİR EĞİTİM ALIYORLAR
Uzman ekiplerce yetiştirilen arama kurtarma köpekleri deprem sonrasında canlıların enkazdan kurtarılmasında çok önemli rol oynuyor. Bir köpeğin, arama kurtarma veya iş köpeği olması için saf ırka sahip olma zorunluluğu bulunmuyor. Köpekte oynamayı ve iş birliğini sevmesi, düzgün bir ortopedisi ile sinir sisteminin kuvvetli olması gibi özellikler aranıyor. Enkaz çalışmalarında kullanılan arama köpeklerinin çevik olması da büyük önem taşıyor. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) bünyesindeki arama kurtarma köpekleri, kentsel arama kurtarma ve doğada arama kurtarma çalışmalarında görev alıyor. Arama kurtarma köpekleri 6 aydan başlayarak eğitmenleri tarafından sürekli eğitimden geçiriliyor. Köpeklerin performanslarının düşmemesi için köpek eğitmenleri tarafından sürekli tatbikatlarla, eğitimlerle formda tutuluyor. Basit komutları almayı öğrendikleri 'temel itaat', yemek ve tuvalet gibi becerileri aldıkları 'temel beceri', karmaşık komutları uygulayabildikleri 'ileri itaat', belirtilen herhangi bir kişiye itaat ve iz sürme gibi kompleks becerilere sahip oldukları 'ileri beceri' eğitimi alır. Bunların yanı sıra iz sürme arama kurtarma, gaz sızıntısı, yangın ve doğal tehlike bildirme gibi eğitimlerden geçer. Eğitimlerini başarıyla tamamlayan aday köpekler, eğitmeni ile birlikte katıldığı AFAD Köpekli Arama Timleri Yeterlilik Sınavı'na girer. Köpeğin yer aldığı tim, iki yılda bir yapılan sınav ile komisyon karşısında özel parkurda sınava tabi tutulur. Başarılı olması halinde sertifikalandırılır.