GÜLCAN TEZCAN / gulcantezcann@gmail.com
İstanbul Üniversitesi Türk Halk Edebiyatı Bölümü’nde Prof. Şeyma Güngör’ün öğrencisi olarak doktorasını tamamlayan ve 17 yıl Türkiye’de yaşadıktan sonra ülkesine dönen Japon akademisyen Kiyoko İto, Türk yemek kültürü ile ilgili hazırladığı kitapla Türk mutfağını Japonya’ya taşıdı. Türkiye ile olan bağlarını koparmayan İto, Türkiye’deki akademik birikimini adeta bir Türkiye gönüllüsü gibi Japonya’ya taşıyor. İstanbul’a gelmişken kitabı üzerine konuştuğum Kiyoko İto, Japonya ve Türkiye arasında misafir ağırlamak konusunda büyük benzerlik olduğunu söylüyor.
“Eskiden daha büyük aileler olduğu için hep beraber yemek yerdik. Şimdi büyük şehirlerde bunu kaybediyoruz. Çekirdek aileler ve yemek kültürünün değişimi buna yol açtı. Kadınların çoğu çalışıyor evde pratik, kolayca hazırlanacak yemekleri tercih ediyor. Oysa Türk mutfağı dünyanın en önemli üç mutfağından biri. Osmanlı mutfağındaki ekşi, tuzlu, tatlı tariflerin bugün modern mutfaklarda yeniden keşfediliyor.” diyen İto, Japonya’da Türk yemekleri hakkında kimsenin bir fikri olmadığını ifade ediyor. Kitapla ilgili çok olumlu geri dönüşler aldığını söylüyor İto mutlulukla: “Japonya’da Türk dili ve edebiyatı bölümünde çalışan bir hoca var. Kitap basıldıktan sonra bana öğrencilerinden bazılarının Osmanlı mutfağı ve Türk yemekleri ile ilgili tez yazmak istediklerini ama Japonya’da kaynak kitap bulamadıklarını anlattı ve ‘Senin yazdığın kitap öğrencilerime kaynak olabilir onlara tavsiye
edeceğim’ dedi.”
MEZELERİMİZ JAPON MUTFAĞINA AÇILDI
Burada edindiği tecrübeleri ülkesindekilerle paylaşmak için Türk kültürü ve yemekleri ile ilgili bir blog yazmaya başladığını anlatan Kiyoko İto, arkadaşlarının ısrarı üzerine blogdaki yazılarını daha da detaylandırarak bir kitap haline getirmiş. Türk yemek tariflerini Japon kültürüne uyarlarken en çok ölçü birimlerinde zorlandığından söz eden İto, “Göz kararı, bir çimdik, kulak memesi yumuşaklığı gibi ölçüler kullanmıyoruz biz. O yüzden gram ile tarif edebileceğim malzemeleri kullanmayı tercih ettim. Bir de Japonya’da her meyve ve sebzeyi bulamıyoruz. Olsa da çok pahalı. O yüzden sebze yemeklerini çok fazla yapamıyorum. Yufka ile yapılan börek tariflerini de almadım kitaba. Ama pazı bulursam mutlaka pazı sarması yapıyorum.” diyor. Japonya’da Türkiye’dekilere benzer malzemelerle yaptığı Türk yemeklerinin daha çok meze türünde olduğunu sözlerine ekleyen İto, Japon mutfağında mezelerin çok tüketildiğini, bu yüzden de en çok onları uyarladığını ifade ediyor.
Kitabında sadece yemek tariflerinden ibaret olmadığının da altını çiziyor. Kiyoto İto. İstanbul Üniversitesi’nde halk bilimi okuduğu için Türk mutfağını gelenekler ve kültür bağlamında incelemiş. Ev arkadaşlığı yaptığı bir arkadaşının her gün pişirdiği yemekleri de günlük şeklinde kayıt altına alan İto, kahve ve kahvehane kültüründen, Ramazan sofralarına, seyyar satıcılarına ve sokak lezzetlerine kadar yemek etrafında oluşan yaşam biçimimizi de anlatmış kitabında. Sadece bir akademisyen ve araştırmacı olarak incelememiş yemek kültürümüzü. Kahve kültürünün bir parçası olan kız isteme geleneğini de canlandırmışlar ailece. O akşamı şöyle anlatıyor Kiyoto, “Eşim beni Şeyma hocamdan istedi. Ben de sizin geleneğinize uygun olarak Türk kahvesi yaptım ama içine tuz ve acı da kattım. Eşim daha önce Türk kahvesi içmediği için bu tadın normal olduğunu zannetti ve hiçbir tepki vermeden içti. Tabii sonra gerçek Türk kahvesinin de tadını öğrendi.” Japon akademisyen Kiyoto İto, ilgi gören blog ve kitabının ardından bu çalışmasını yakın zamanda bir de youtube kanalına taşımayı düşünüyor.