MERVE YILMAZ ORUÇ / merve.oruc@aksam.com.tr
Adını binlerce yıllık tarihi ile dünyanın en eski ve köklü uygarlıklarına ev sahipliği yapmış İstanbul'dan alan Türkiye'nin ilk ve tek uluslararası kültür mirası fuar ve konferansı Heritage İstanbul, CoinTR ana sponsorluğunda 15-17 Mayıs tarihleri arasında gerçekleşecek. TG Expo organizasyonu ile Lütfi Kırdar Kongre ve Sergi Sarayı'nda sekizinci kez düzenlenecek Heritage İstanbul, bu sene Aizanoi Antik Kenti'ne dikkat çekiyor. Her yıl bir kültürel mirasını öne çıkaran Heritage İstanbul'da bu kez UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer alan, dünyanın en iyi korunmuş Zeus Tapınağı'na ve dünya ticaretinin başlangıç noktası kabul edilen bilinen ilk borsasına ev sahipliği yapan Aizanoi Antik Kenti tanıtılacak. Bölgedeki kazı alanından çıkarılan eserlerin NFT'leri ziyaretçilerle paylaşılacak.
DÜNYADA TEK OLAN YAPILAR VAR
Fuara sayılı günler kala Kütahya Kültür ve Turizm Müdürlüğü'nde gerçekleşen basın toplantısında Heritage İstanbul Projeler Sorumlusu Osman Murat Akan, CoinTR Üst Yöneticisi (CEO) Ali Eşelioğlu ve Aizanoi Antik Kenti Kazı Başkanı Prof. Dr. Gökhan Coşkun basınla bir araya geldi. Akabinde Prof. Coşkun ile birlikte antik kent gezildi. Kazı alanının ne zaman ortaya çıktığını ve içerisinde barındırdığı eşsiz eserleri Prof. Coşkun anlattı: "Aizanoi Antik Kenti'nin lokalizasyonu 19. yüzyıl başlarında Küçük Asya'da keşif gezileri yapan Avrupalı seyyahlardan Viscount St. Asaph tarafından yapıldı. St. Asaph'ın 1824 yılında Aizanoi'un yerini tespit etmesinin ardından bu antik kent birçok Avrupalı seyyah tarafından ziyaret edildi. Daha sonra kazı çalışmaları yapılsa da bunlar sürekli olmadı. 100 yıldan fazladır kazılıyor ama uzun aralar verildi. Biz görevi 2022'de devraldık. 2021 yılında Kütahya Müze Müdürlüğü Başkanlığında bilimsel danışman olarak koordine ettiğim Aizanoi kazısını 2022'den itibaren Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Kütahya Dumlupınar Üniversitesi adına kazı başkanı olarak yürütüyorum. 2021-2023 sezonları arasında; Zeus Tapınağı Propylon'u, Tiyatro, Agora, Kybele (Meter Steunene) Kutsal Alanı, Penkalas Çayı ve köprülerinde çalışmalarımızı sürdürdük."
KİBELE'NİN İLK İZLERİ BURADA
"Kazı çalışmalarındaki öncelikli yaklaşımımız gün yüzündeki mimari yapıları sağlamlaştırıp, korumak oldu. Bu bağlamda, acil müdahale gerektiren yapılar tespit edilip, geçici koruma önlemleri alınarak, bunların rölöve çizimleri yapılmış ve restitüsyon, restorasyon projeleri hazırlamaya başlandı." diyerek kazı sürecinin nasıl ilerlediğinden söz eden Prof. Coşkun, "Aizanoi'un en önemli yapısı olan Zeus Tapınağı, Anadolu'nun en iyi korunmuş Zeus tapınağı olarak biliniyor. Pek karşılaşılmayan altındaki geniş tonozlu galerisi ile de ayrı bir öneme sahip. Ayrıca toprak ana yani Kibele kültürünü günümüze kadar taşıyan önemli bir kalıntı. Bu tapınağın Kibele ile ilişkilendirilen Anadolu'daki ilk yapılardan olması da bölgeyi önemli kılıyor. Tiyatro ve stadionlar normalde birbirinden bağımsız iki ayrı yapıdır. Aizanoi'da ise aynı aks üzerine yapılmış olan tiyatro ve stadion ortak bir sahne binasına sahip. Sahne binasının bir yüzü tiyatroya, diğer yüzü stadiona hizmet etmekte. Aizanoi Tiyatro-Stadion Kompleksi bu özelliği ile dünyada bilinen tek örnek. Bu alan depremlerden oldukça etkilenmiş. Tiyatro alanına yığılmış taşlar arasında kırık tiyatro koltukları tespit ettik. Hatta bu taşlar üzerinde çeşitli işlemelerin olduğunu gördük. Bunların loca koltuğu olduğunu düşünüyoruz. 2024 sezonunda stadyumun iki kanadını komple açığa çıkaracağız. İlk hedefimiz toprağı temizlemek. Aizanoi ayrıca 'İlk Borsa' olarak ün salmış olan Macellum yapısına da ev sahipliği yapıyor." şeklinde konuştu.
KAZILAR NESİLLER BOYU DEVAM EDECEK
Aizanoi'nin çok büyük bir antik kent olduğunu ve buradaki arkeolojik çalışmaların nesiller boyunca devam edeceğini belirten Prof. Coşkun, "Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın 'Geleceğe Miras Projesi' kapsamında önümüzdeki 4 yıl boyunca Aizanoi'un da içerisinde bulunduğu birçok antik kente bugüne değin hiç olmadığı kadar ödenek ayırılacak olması umut veren bir gelişme. 6 Mayıs'ta yeniden başlayacak kazılarda; Zeus Tapınağı'nın temenos alanı, Penkalas, Stadion, Meter Steunene kutsal alanı, Tiyatro, Agora, Kuzey Nekropolis gibi alanlarda çalışacağız. Bu yolda hep yanımızda olan ve desteklerini eksik etmeyen başta Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü olmak üzere, Kütahya Valiliği İl Özel İdaresi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Türk Tarih Kurumu ve kazı sponsorları olan Gürok Turizm (Rıza Güral) A.Ş., Halk Yatırım Menkul Değerler A.Ş.'ye ve büyük fedakârlıklarla çalışmalarımızı yürüten Aizanoi kazı ekibime teşekkür ederim." dedi.
KAZI ÇALIŞMALARINDA ÇIKAN KÜLTÜREL MİRAS NFT OLACAK
Heritage İstanbul organizasyonu kapsamında Aizanoi Antik Kenti NFT'lerle de geleceğe taşınacak. Bu noktada teknoloji şirketi CoinTR ana sponsor olarak elini taşın altına koyuyor. CoinTR, bu sponsorluk ve iş birliği ile Türkiye'de ve dünyada bir ilk olarak tanımlanabilecek bir dizi sosyal sorumluluk projesine imza atacak. Kütahya Çavdarhisar'da bulunan ve günümüze gelen en sağlam Zeus Tapınağı ve Arkoteri'nin yer aldığı tarihi M.Ö. 3 binli yıllara dayanan ve dünya ticaretinin başlangıç noktası kabul edilen bilinen ilk borsanın da bulunduğu Aizanoi Antik Kenti, CoinTR'nin kademeli olarak yürüteceği projelerle dijitalleşecek.
Basın toplantısında konuşan CoinTR Üst Yöneticisi (CEO) Ali Eşelioğlu, Aizonai Antik Kenti'nin kendileri için ilk kültür miras projesi olduğunu vurguladı. Eşelioğlu şöyle konuştu: "Kütahya'da yer alan, kültürel yapısıyla sanat ve tarih çevreleri tarafından ikinci Efes olarak adlandırılan bu antik kent, bizim için kıymetli. Aizanoi'nin daha çok tanınması, gelecek nesillere anlatılması ve dijitalleştirilmesi ile kazı çalışmalarının kesintisiz devamı için çeşitli fonlar sağlayabilmek önceliklerimiz arasında. Bu kapsamda ilk olarak aralarında kentin önemli figürlerinden Zeus Tapınağı ve borsanın da yer aldığı antik kentten çıkarılmış ve seçilmiş kıymetli eserleri kapsayan üç özel seri ve toplamda 12 tane NFT hazırlatıyoruz. NFT'ler Heritage İstanbul'da sergilenecek."
Fuara gelen ziyaretçilere Aizanoi NFT'leri hediye edileceğini belirten Eşelioğlu, "Bu özel NFT'lerin bir tanesini Kültür ve Turizm Bakanımıza hediye edeceğiz. Bir diğerini İstanbul'a fuara konuşmacı olarak gelecek olan UNESCO Kültürel Miras İyi Niyet Elçisi Ürdün Prensesi Dana Firas'a hediye etmek üzere hazırlatıyoruz. Bizi daha çok heyecanlandıran kısmı da üçüncü hazırlatacağımız özel NFT. Bu limitli bir seri olacak. Bu NFT tek nadide bir parça olacak ve bunun satışı için bir açık arttırma organize edeceğiz. 16 Mayıs'ta gerçekleşecek açık artırmadan elde edilecek gelirin tamamını kazı alanının çalışmaları için bağışlayacağız." dedi. Fuar kapsamında; CoinTR standında Aizanoi Antik Kenti gezi ve tanıtım videoları fuar ziyaretçileriyle buluşturulacak, sosyal medya platformlarında dünyanın ve Türkiye'deki kültür mirası meraklılarının izlemesine sunulacak.
GEÇMİŞE GELECEK SAĞLAMAK İSTİYORUZ
Kütahya Kültür ve Turizm Müdürlüğü'nde düzenlenen basın toplantısında konuşan Heritage İstanbul Projeler Sorumlusu Osman Murat Akan ise geçmişten geleceğe adım atmak için yola çıktıklarını, amaçlarının geçmişe gelecek sağlamak olduğunu söyleyerek, "Sekiz sene sonra İstanbul'dan çıkarak tüm Türkiye'nin sorunlarını yerinde paylaşmak için böyle bir şeye başladık. 2022'de Selçuklu, geçtiğimiz sene Hititler üzerine giderek Hattuşa sembollerini kullandık. Bu yıl da Aizanoi'u kurumsal yüzümüz olarak ele aldık. Kültür mirasının önemli unsurlarından birisi olan ekonomi ve onun da ilk çıktığı noktalardan birisi olan Ege Bölgesi'ndeki Lidya, sonra da Aizonai'nin olduğu biliniyor. Toplantımızı paranın döndüğü, paranın nominal değerinin bulunduğu yerler olan ve dünyanın ilk borsasının kurulduğu yer olarak bilinen alanda yapmak istedik. Bölgesel farkındalığı sağlamak için böyle bir adım attık." dedi.