MERVE YILMAZ ORUÇ / merve.oruc@aksam.com.tr
Herkes onu ıspanaktan ürettiği biyopolimer ile tanıyor. Üniversite öğrencisi Emir Belli, çocuk yaşta ilgi duymaya başladığı bilimin peşinden gitmiş. Karşısına çıkan tüm imkânsızlıklara ve zorluklara rağmen pes etmemiş. Bugün 21 yaşında bir üniversite öğrencisi olarak dünyanın sorunu olan çevre ve iklim problemlerine karşı labarotuvarda çözümler üretiyor. Gıda atıklarından hammadde üreterek doğada çözülebilen ürünlerin peşinde olan Belli, kurduğu Bilimsenol Platformu ile de çocuklara bilimi aşılamaya çalışıyor. 2023 yılı Mart ayında AIPA Yapay Zeka Politikaları Derneği tarafından düzenlenenen AI Tomorrow Summit Award Jüri tarafından özel ödüle lâyık görülen ve Geleceğe Koşanlar Kategorisinde Girişimcilik Ödülüne lâyık görülen Belli ile bugüne kadar neler yaptığını konuştuk.
MESLEK LİSELİ OLDUĞUM İÇİN ÖNYARGIYLA KARŞILAŞTIM
Emir Belli kimdir, bize biraz kendinden söz eder misin?
İstanbul doğumluyum, 21 yaşındayım. Üç kardeşiz. Annem temizlik görevlisi, babam da fabrikada işçi olarak çalışıyor. Çocukları için gecesini gündüzüne katan, onlar iyi yerlere gelsin diye zorlu şartlarda mücadele eden emektar bir anne ve babaya sahibim. İlk ve ortaokulu İstanbul'da okudum. Bilime ilgim çocukluğumda başladı. Kum ve su ile süzme işlemleri yapıp bitkilerden esans yapmaya çalışırdım. Annem, "Kimyacı olacağın küçüklüğünden belliydi zaten." der. Ortaokul yıllarında belediyenin bilim merkezlerindeki eğitimlere katıldım. Yolculuğumun başlangıcı aslında bu eğitimlerdi. Azimliydim, deney ve gözlem yapmak hoşuma gidiyordu. Kimya bölümünü kafama koymuştum ama işe daha erken başlamalıyım diye düşünerek 2016 yılında meslek lisesine gitmeyi karar verdim. 9. sınıfa başladığımda meslek liselerine çok büyük ön yargılar vardı. Meslek lisesine giden öğrenci yapamaz, başaramaz algısı vardı. Ama bu, asla moralimi bozmadı. Lise yıllarındaki makine bölümü öğretmenim Nermin Soba mesleki gelişim dersinde bendeki girişimcilik ufkunu farketmişti. Bana Genç Başarı Eğitim Vakfı'nın düzenlediği liselerarası girişimcilik yarışmasından bahsetti. Genç Bizz Şirketi kurduk okulda. Burada dünyada barışı sağlayan bileklik ve Ebru sanatından kendi adıma tescilli kitap ayraçları ürettik. Bileklik ve ayraçların talep gördüğünü hocamdan öğrendim. 1 ayda 6 bin TL kazanmıştım. Yarışmada yarı finale kadar geldim. Finallerde elendim ama bir şeyler başardığımı görmek ve potansiyelimin farkına varmak çok kıymetliydi. Buradan elde edilen gelirle ihtiyaç sahibi ailelere yardım etmiştim. Meslek liseleri ile ilgili önyargıyı da kırmış oldum.
DENİZE ATILAN PLASTİK BENİ HAREKETE GEÇİRDİ
Ispanaktan plastik kaşık üretme fikrini ne zaman buldun?
10. sınıfa geldiğimde çevre ve iklim haberleri çok gündemdeydi. Deniz canlılarının denize atılan petrol türevli plastikler yüzünden öldüğünü izlemiştim. Acilen bir çözüm bulmalıyım düşüncesiyle araştırmalara başladım. Doğal plastik üretirsem bu soruna çözüm bulabilir miyim? düşüncesiyle internette biyoplastik terimine rastladım. Biyoplastik alanında çalışan akademisyenlere ulaştım. Yaklaşık üç ay makale okuyarak konu hakkında bilgiler toparladım. O dönem evde bir şey dikkatimi çekti. Evde annem her hafta neredeyse ıspanak yapardı. Sindirim sistemine iyi geldiğini söylerdi hep. Bu konuda çeşitli makaleler okumaya başladım ve selüloz yapısı olduğunu farkettim. Selüloz plastik üretiminde de önemli ölçekte kullanılıyordu. Ardından lisede öğretmenlerimin kapısını çaldım ama hayal kırıklığı yaşadım. Önümde çok zorlu bir yol vardı. Ama asla pes etmedim. İnternetten sabun yapımını öğrenerek sabun yapıp sattım. Elde ettiğim gelirle sarf malzemeleri almıştım. Ardından tek tek üniversiteleri gezerek proje fikrimi anlatıp destek istedim. Yardımsever akademisyen, hocalar oldu. Laboratuvar olarak annemin mutfağını kullandım. Annem ve babam her zaman manevi destekçilerimdi. Ardından üniversitelere başvurdum. İstanbul Üniversitesi kapılarını açtı ve laboratuvarlarını kullanmaya başladım. Sonra da Gebze Teknik Üniversitesi ve İstanbul Teknik Üniversitesi'nden analiz destekleri alarak ikinci yılın sonunda plastik sektöründe ameliyat ipliği üretiminde ve tekstil alanında kullanıma sahip hammaddeler üretip doğada yaklaşık 2-3 haftada çözünebilen plastik üretmeyi başardım. Çeşitli numuneler ürettim. Ispanak ve farklı gıda atığından ham madde elde ederek numune kaşık ürettim. Sonra farklı yapılarda ham maddeler üzerine çalıştım. Ar-ge çalışmalarım, 2023 Mayıs ayında bitti. Şu an da ürün geliştirme aşamasındayım. Ayrıca yeni bir bir bilimsel çalışmaya başladım. Memleketim Malatya'da bir endemik bitkiden doku bantı üzerine çalışıyorum.
BİLİM SEVMEYEN ÇOCUK KALMASIN İSTEDİM
Bilimsenol Platformunu ne zaman kurdun? Neler yaptın bu çatı altında?
2019 yılında Bilimsenol Platformunu kurdum. Bilim sevmeyen çocuk kalmasın diye yola çıktım. Dezavantajlı bölgelere ve kendi memleketimden başlayarak köy okullarına gittik. Farklı liselerden tanıştığım arkadaşlarımla kimya, biyoloji, fizik, robotik kodlama ve bilim şenlikleri düzenleyerek çocuklara bilimi aşıladık. Gönüllü olarak bu girişimimi devam ettiriyorum. Okullarda girişimcilik eğitimi vererek gençlerin girişimci ruhlarını ortaya çıkarmayı hedefliyorum.
Bilimsenol Platformu'nu kurarken hayallerimden biri de Bilimsenol Festivali'ni düzenlemekti. İlkini memleketim Malatya'da, Malatya Büyükşehir Belediyesi, üniversite ve bakanlıkların desteğiyle 10-12 Temmuz tarihi arasında geçen sene yaptık. 20 binden fazla çocuğa ilham olduk. Festivalimizde 30'dan fazla bilim ve teknoloji deneyim atölyesi, yarışma ve konferanslar gerçekleştirdik. İkincisini bu yıl eylül ayında yapacağız.
Üniversite eğitimin nasıl gidiyor?
Önce Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Endüstri Mühendisliği'ne başladım. Daha sonra çalışmalarımdan ötürü yurt dışında okumak istedim. O dönem yaptığım ıspanak çalışmaları üzerine Kazakistan'a başvurdum. 2021 yılında Kazakistan Ulusal Tarım Araştırma Üniversitesi'nden kabul aldım. Burada tarım alanında çok önemli bilgi ve tecrübeler edindim. 2022 yılında Azerbaycan Devlet Petrol ve Sanayi Üniversitesi'ne girdim. Şu an orada 2. sınıf Petrol ve Doğalgaz Mühendisliği Bölümü'nde öğrenim görmekteyim.
Nature Bio Plast adlı bir sayfan var. Burada neler yapıyorsun?
Gıda atıklarından ıspanak ve çeşitli türevli biyokütleleri kullanarak biyopolimer alanında arge ve ürge çalışmalarımı yürütüyorum. Şu an bir teknoparkta önkuluçka girişimcisi olarak çalışmaları sürdürüyorum. Ayrıca iklim, sıfır atık üzerine ilkokul ve ortaokul öğrencilerine eğitimler veriyorum.
AZİZ SANCAR İLHAM KAYNAĞIM
Bir rol modelin var mıydı bu yola çıktığında?
Her daim ilham kaynağım ve rol modelim Aziz Sancar'dı. Çünkü kendisi her zaman, "Ben zekaya değil çalışmaya inanıyorum. Bizi birbirinden ayıran emektir." derdi. Onun sözleri motivasyon kaynağım oldu. Laboratuvarımda onun sözleri yazılı. Kendisi de bir çok zorluk yaşamış, imkânsızlıklara rağmen her ne olursa olsun mücadelesinden vazgeçmemiş.
ÇOCUKLAR, MERAKINIZI TAKİP EDİN!
Genç bir girişimci ve mucid olarak çocuklara ne tavsiyen edersin?
Merakınızı takip edin ve sorular sorun. Öğrenmeye ve keşfetmeye açık olun. Başarısızlıklardan korkmayın, çünkü hatalardan öğrenirsiniz, sabırlı olun! Düzenli olarak okuyun ve öğrenin. Bilim ve teknolojiye ilgi duyun ve bu alanlarda yeteneğinizi geliştirin. Hayal gücünüzü kullanın ve yaratıcı çözümler bulun. Tutkunuzu takip edin.
TEKNOFEST BÜYÜK ŞANS
Ülkemizde son yıllarda büyük bir merak ve heyecanla beklenen Teknofest'ler düzenleniyor. Sen de takip ediyor musun?
Evet, Teknofest gibi teknoloji ve yenilik odaklı etkinlikleri takip ediyorum. Bu tür etkinlikler, gençlerin ve teknoloji meraklılarının yeteneklerini sergilemeleri ve bu alanda yapılanları yakından tanımaları için harika bir fırsat sunuyor. Teknofest gibi etkinliklerin, gençlerin teknoloji ve bilime teşvik etmesi ve üretkenliklerini artırması açısından olumlu bir etkisi olduğunu düşünüyorum.