Geçmişten günümüze… Şilebezi

Esra Zarakol

esra@esrazarakol.com

Ne kimsenin üzerinde gördüm, ne adını duydum. Ta ki Tuba Ergin’in önümüzdeki ilkbahar/yaz koleksiyonunda rastlayana kadar. Yok olmaya yüz tutmuş bir başka milli değerimize sahip çıkmış Tuba Ergin. Çok da iyi yapmış çünkü Şile yöresine özgün pamuklu, ipek gibi her tür klasik malzemeye uygulanabilen bir dokuma türü olan şilebezi vücuda yapışmadığı cildin hava almasını sağlar, terletmez, hareket özgürlüğü verir ve nemi emer. Uzun lafın kısası, güzel görünümünün yanı sıra sağlıklı bir kumaştır.

KARADENİZ SUYU

Geçmişten günümüze yıllar boyu, Şile'de dokuma işlemi el yapımı eski ahşap el tezgâhlarında ve son dönemlerde modern dokuma tezgâhlarında gerçekleştirilmektedir. Geleneksel usulde yapılan dokumalarda Şile bezi, kireç kaymağına batırıldıktan sonra Karadeniz'in az tuzlu suların yıkanıp Şile sahillerinin ince taneli kumlarının üzerine serilerek kurutulur. Bu süreç sırasında bezin dokusuna doğal yollardan işleyen Karadeniz'in suyuyla Şile kumları beze farklı bir doku kazandırır. 

KADININ EKONOMİYE KATKISI

Şilebezi dokumalarının üzerine işlenen yöreye özgü, karakteristik şilebezi motifleri de bu dokumayı özgün konuma getirir. Şile'de dokuma ve motif işçiliği tamamen kadınların hakimiyetinde bir iştir. İlçe kadın nüfusunun en az yarısı halen aile bezi işlemesiyle uğraşır. 

ZEKİ MÜREN KİRPİĞİ

Nesilden nesile, anneden kıza geçen motifler isimleriyle bilinir, günün farklı olaylarının etkisiyle yeni motifler çıkarılır ve anında anonimleştirilirdi. Hiçbir motif yapanın adı ile anılmazdı, hepsi Şile kadınlarının, Şile'nin ortak motifleriydi. Atatürk'ün Şile'ye ziyareti için özel olarak tasarlanan ve hemen işlenerek çay örtüsü olarak masasına sevilen "Gazi Sofrası" motifi bu tarz yeni motiflerin en güzel örneklerindendir. “Zeki Müren Kirpiği”, “Fenerin kolları”, “Galata Köprüsü”, “Çatlak Kahve”, “Zülüf Tarağı”, “Tahtakurusu”, “Müdürün Bıyığı” gibi farklı olaylardan esinlenen ilgi çekici desen isimleri vardır. Yıkandıkça beyazlayıp ipek görüntüsü kazanan bu dokumalar uzun yıllar kullanılabilir. Yıkandıkça incelir, inceldikçe daha güzel görünür.

Yerliyim yerli olmasına