MERVE YILMAZ ORUÇ / merve.oruc@aksam.com.tr
Gıda israfı konusu dünya çapında bir sorun... Dünyada her yıl 1.3 trilyon dolar değerinde gıda çöpe atılırken, Türkiye'de ise bu rakam yıllık yaklaşık 300 milyar TL. Tüm dünyada 1.9 milyar insan sağlıklı besine ulaşamazken, yaklaşık 800 milyon kişi açlıkla mücadele ediyor. 1.2 milyar insan da susuzluk sorunuyla boğuşuyor. Bu israfların yarısı evlerde yarısı da tedarik zincirinde oluşuyor. Türkiye'de kişi başı gıda israfı 93 kg ve bu konuda maalesef dünyada üçüncü ülke olarak yer alıyoruz. Ayrıca gıda atığı kaynaklı oluşan karbon salınımı iklim değişikliğine sebep olan karbon salınımının da yüzde 8'ini oluşturuyor. Bu ciddi bir rakam... Tüm bunları önlemek adına kolları sıvayan Olcay Silahlı ve Arda Eren, küresel bir soruna yenilikçi çözümler sunmak ve sürdürülebilir bir dünya için 2016 yılında Fazla Gıda'yı kurmuş. Gıda atığını önlerken dönüşüm ekonomisine de katkı sağlayan uygulama, teknoloji altyapısı ile sadece Türkiye'de değil dünyada da etkin şekilde çözüm üretiyor.
DOĞA, İŞLETME, TÜKETİCİ HEPSİ KAZANIYOR
"Dünyada üretilen gıdanın üçte biri çöpe atılıyor. Türkiye'de ise spesifik olarak belli ürün kategorilerinde yüzde 45'lere kadar üretilen ürünün israf ve atık olduğunu görüyoruz." diyen Fazla Gıda Kurucu Ortağı ve CEO'su Olcay Silahlı, "Fazla Gıda olarak perakende, toptan, üretici, distribütör ve büyük e-ticaret pazar yerlerinin ellerinde kalan ve değerlendiremedikleri ürünlerin teknolojik ve operasyonel yönetim süreçlerini devralıyoruz. Firmalara bu ürünlerden maksimum finansal, çevresel ve sosyal faydayı yaratacak şekilde gıda bankacılığı aracılığı kanalında bağış, HoReCa kanalında ikincil satış, hayvan yemi üretimi ve biyogaz tesislerinde elektrik enerjisine dönüştürülmesi ile farklı değerlendirme imkânı sunuyoruz. Diyelim siz bir hızlı tüketim ürünleri üreticisisiniz ve aylık 200 tonluk atığınız var. Siz ürünün tipini, son kullanma tarihini, lokasyon gibi tüm bilgilerinizi sisteme giriyorsunuz. Son kullanma tarihi geçmeyen ürünlerinizi anlık tüketilebilecek yerlere satıyoruz, ürünün son kullanma tarihinin geçmesine kısa bir süre kaldıysa da ürünü bağışlıyoruz. Son kullanım tarihi geçmiş ve hayvan yemi olacak ürünleri hayvan yemi üreticilerine hammadde olarak satıyoruz. Hiç işe yaramayanları biyogaz üretim tesislerine yönlendiriyoruz." şeklinde konuşuyor.
Atıl ürünleri ekonomiye, çevreye ve topluma kazandıran teknoloji platformu Fazla Gıda'nın işleyişi hakkında bilgi veren Olcay Bey şunları aktardı: "Fazla Uygulaması'nın tanıtımı için restoranlar, kafeler, pastaneler ve benzeri gıda işletmelerini yerlerinde ziyaret ederek uygulamanın işleyişine dair gerekli bilgileri aktarıyoruz. Bizlerle birlikte, gıda israfına karşı mücadeleye karar veren işletmelerimizin yönetim panellerini oluşturuyor ve kullanıcılara daha sürdürülebilir ve doğa dostu bir deneyim yaşatmak için bez çantalarımızı işletmelerimize veriyoruz. İşletmeler, gün içinde ürettikleri fakat satışını gerçekleştiremeyeceklerini anladıkları lezzetli tatlardan, kendi uygun gördükleri şekilde sürpriz paketleri oluşturuyorlar ve gerekli bilgileri panele girerek tekliflerini tüketicilere FAZLA uygulaması üzerinde görünür hale getiriyorlar. Bu şekilde, işletmeler Sıfır Atık bir işletme olmaya adım atarken, bir yandan da fazladan finansal fayda yaratabiliyor. Bayrağı devralan tüketici, uygulama içerisinden istediği sürpriz kutuyu satın alıyor ve işletmeden gel - al yöntemi ile kutusunu teslim alıyor. Böylelikle fazla üretilen fakat kalitesinden, tazeliğinden ve lezzetinden hiç bir şey kaybetmemiş olan eşsiz tatlara tüketiciler yüzde 50'den başlayan indirimle ulaşıyor. Böylece gıda israfı ve doğaya kilogramlarca karbonun salınımını engelleniyor. Ülkemizin, doğanın, tüketicinin ve işletmenin ayrı ayrı kazandığı gıda israfı ile bu mücadelemize katılmak isteyen tüketicileri appstore ve google play'den FAZLA uygulamasını indirmeye, işletmelerimizi de fazla.com üzerinden bizimle iletişime geçmeye davet ediyoruz. 'Fazla İyi' diyebilmek için siz de ilk adımınızı atın."
18 BİN TON GIDAYI KURTARDIK
Türkiye'de gıda atığına karşı farkındalığın her geçen gün arttığını belirten Olcay Bey, şu ana kadar Fazla Gıda olarak yürüttükleri operasyonlarla 18 bin ton gıdayı kurtardıklarını dile getirerek sözlerine şöyle devam etti: "Kurtardığımız bu gıdanın 4 bin 675 tonu bağış operasyonlarımız aracılığıyla bir milyonun üzerinde ihtiyaç sahibine ulaşırken 2 bin 50 tonunu yeniden satış modülümüz ile ekonomiye geri kazandırdık. Kurtarılan gıdanın 3 bin 325 tonu hayvan yemi üretiminde değerlendirilerek ekonomiye kazandırılırken, 7 bin 950 tonu da biogaz tesislerinde değerlendirilerek elektrik enerjisine dönüştürüldü. Türkiye'nin dört bir yanında, tam 36 şehirde, gerçekleştirilen 35 binden fazla gıda kurtarma operasyonları sayesinde 53 bin ton karbon emisyonu oluşumunun önüne geçtik. Ve erken gıda üretimi için kullanılan kaynakların da atık olmasının önüne geçerek 61 milyar litre suyu da kurtardık."
Gıda atığını önlemek adına bireysel olarak yapılabileceklerden bahseden Silahlı, "Öncelikle bireysel olarak farkındalığımızı artırmamız gerekiyor. İlk akla gelen planlı alışveriş, planlı üretim ve tüketim gerçekten de bireysel olarak yapabileceğimiz ve hızla değişim yaratabileceğimiz önemli noktalar. Bunun yanında artan farkındalığımız sayesinde, gıda ürünlerinin optimum saklama koşullarından, mevsimine göre meyve sebze tüketimi dolayısıyla üretimine kadar farklı alanlarda edindiğimiz bilgiler de atabileceğimiz önemli adımlarından" diyor.
İHTİYAÇ SAHİPLERİ İÇİN BAĞIŞ OPERASYONLARI
Fazla Gıda'nın bir de bağış bölümü var. Burada ise perakende, toptan, üretici, distribütörler, satış dışı kalan ve insanî tüketim için uygun fazla gıdalarını, Fazla Gıda uzmanları tarafından verilen eğitim neticesinde ayırıyor, ölçümlerini gerçekleştiriyor ve uygun saklama koşullarında bağış sürecine girmesi için hazır hale getiriliyor. Akabinde Fazla Gıda Bağış Platformu üzerinden firmalar, gıda bankaları, aş evleri ve vakıflar için ilan oluşturuyor. Gıda bankaları ve aş evlerine özel olarak hazırlanan mobil uygulama sayesinde burada bulunan yetkili kişiler, kurumlarca açılan ilanları görüntüleyebiliyor ve ilan için talepte bulunabiliyor. Böylelikle tüm süreç etkin, şeffaf ve takip edilebilir hale geliyor. "Bağış Operasyonları" sayesinde pandeminin etkisini en çok gösterdiği dönemde bile ihtiyaç sahiplerine sağlıklı gıda ulaştırdıklarından bahseden Olcay Bey, "Bu dönemde ayda bir milyondan fazla ihtiyaç sahibine ulaştık. 300'ün üzerinde kuruma gıda bankacılığı eğitimi verdik. Bu vesile ile ülke genelinde 54 yeni gıda bankası kuruldu. Var olan 48 gıda bankasının da mevcut kapasitelerini geliştirmeleri için yol haritalarına destek olduk. Bununla birlikte ülke genelinde destek verdiğimiz gıda bankalarına başvuran ihtiyaç sahibi sayısı yüzde 60 oranında arttı. " şeklinde konuşuyor.